پرسی كورد و هەڵوێستی وڵاتە زەلهێزەكان لە قۆناغە جیاوازەكانی مێژوودا
زولێخا رەسول
بە درێژایی دیرۆك میللەتی كورد هەمیشە بە بارودۆخێكی دژوار ژیانێكی تەژی لە نەهامەتی و سەختی و ژێر دەستەیی و كۆڵە مەرگی بەرێ كردووە، گیرۆدەی دەستی خۆپەرستان بووە.
هەر كاتێك دوژمنان بۆیان كراوە وەك مرۆڤێكی پلەی دوو سەیری تاكی كوردیان كردووە، دوور لە هەموو مافێكی كۆمەڵایەتی، مرۆیی، نێودەوڵەتی خستۆیانەتە ژێر ركێفی خۆیانەوە، هەمیشە داگیركاری، كۆچ و مەرگ، سوتاندن ، كوشتن و بڕ ، ئەنفال و جینۆساید بەش و پشكی كوردان بووە. بە نمونە لە سەردەمی میرنشینەكان و میر بەدرخانی گەورە و شۆڕشی شێخ عوبەیدولڵای نەهری و زۆری دیكە، كاتێك میر بەدرخانی گەورە هەوڵی درووستكردنی یەكەیەكی سیاسی كوردی دەدات تا حوكمێكی سەربەخۆ رابگەیەنێت بەو مەبەستە میری هەندێك لە میرنشینەكانی كۆكردەوە تا پەیمانێك لەنێوانیان ببەستن كە بە ( پەیمانی پیرۆز) ناوبرا، هەركە دەوڵەتانی دەرەكی (عوسمانی و ئینگلیز و فەڕەنسا) پێیانزانی دەستیانكرد بە دژایەتی و بەرهەڵستی كردن، فەرەنسا ئامادەیی تەواوەتیدا بۆ سەركوتكردنەوەی ئەو بزوتنەوەیە تەنانەت یەكیشیان گرت بۆ ئەوەی لە دژی بوەستن تا تەفرەقەیان خستە ناو میرنشینی بۆتان و یەكێك لە خزمە نزیكەكانی (یەزدان شێر)یان هەڵخەلەتاند و بە فیتەی دەوڵەتانی دەرەكی خیانەتی لە بەدرخانی گەورە كرد، سەیرەكە لەوەیە سەرەڕای ئەوەی مێژوو نیشانمان دەدات لەگەڵ درووستبوونی هەر دەوڵەتێك هێندێك خۆفرۆش و جاش شانبەشانی دەوڵەتانی دەرەكی هەوڵیل لەباربردنی دەوڵەتی كوردیان چر كردۆوەتەوە كەچی تا ئێستاشی لەگەڵ دابی ئێمەی كورد دەرسمان لێوە وەرنەگرتووە و زیاتر لە چەند سەدەیەكە كوردستان بۆتە شوێنی تاقی كردنەوەی چەكی دووژمنان چۆنیان بوێت ئاوا سڕەی لێ دەگرن و ناهێڵن بۆ ساتێكیش لەژێر سێبەری خۆیدا بە ئارامی بحەسێینەوە . هەرێمی كوردستان بە كۆمەڵێك ڕووداوی ناخۆشی نێو خۆیی و هەرێمایەتی و نێو دەوڵەتی گوزەر كرد . تەنانەت لە ریفراندۆمیش وڵاتانی دەرەوە هەمان سیاسەتیان بەكار هێنا …
شایەنی باسە كورد یەكیكە لەو نەتەوانەی بەدرێژایی چەندین سەدە لە خەبات و قوربانیدا بووە هاوكات وەك جەنگاوەرێك لەپێناو مانەوەی شوناس و رەگەزە مرۆییەكەی لەسەر قاچەكانی وەستاوە. لەم هەموو بەرەنگاری و قوربانییەدا گەلێك جار تا ئاستی بوون بەدەوڵەت دۆزەكەی جۆتە پێش، بەڵام لەناكاوێكدا كۆی پرسەكە بەجۆرێك گۆڕاوە تەواوی دەستكەوتەكان لەبار چوونە و گەڕێندراونەتەوە خاڵێ سەرەتا وەك حكومەتەكەی شێخ مەحمودی حەفید، شێخ عوبەیدولڵای نەهری و پاشای گەورەی میری میرنشینی سۆران كە وەك دەسەڵاتێكی سەربەخۆ حوكمی ئەكرد تا لاواز كرا و روخێندرا.
كەچاو لەم هەلكشان و داكشانەی كوردان دەكەین میتۆلۆژییەكەی سیزیفمان بیردەكەوێتەوە .
ئەگەر بەمێژودا بچینەوە بۆمان روون دەبێتەوە بەشێك لە شكست و گەرانەوە بۆ دواوە پەیوەندی بە كورد خۆیەوە هەیە بەوەی نەیتوانیوە سوود لەدەرفەت وەرگرێ و قوربانییەكانی بكاتە فاكتەرێك بۆ چوونە نێو جیهان بەشێوەیەكی جیاوازتر، بۆ نموونە تەواوی ئەم كارەساتە تراژیدیایانەی بەسەر كوردەوە هاتوون هەر لە كیمیابارانكردن و ئەنفالەوە بگرە تا دەگاتە ئەم جەنگاوەریانەی ئەم چەند ساڵەی رابردوو لە جەنگی دژ بە تیرۆر كورد دەیتوانی بەكاریان بهێنی بۆ دەسخستنی كۆمەڵێك دەسكەوتی گەورە لەجیهاندا بەتایبەت بۆ دەوڵەت بوون .
ئەگەر بەراوردێك لە نێوان كورد و جووەكان بكەین رەنگە لەرووی ئەم رووداوە تراژیدیانەی بەسەریاندا هاتووە وەك یەك بن، بەڵام جووەكان توانیان پێ ببنە دەوڵەت، بەوەی هەموو جوویەك جوو بوونی خستە سەرووی هەموو فیكر و ئایدۆلۆژیایەكی تر، بەڵام كورد كورد بوونی خستە دوای هەموو ئایدۆلۆژییەكان. ئەمە وایكرد كورد بێ دەوڵەت بمێنێتەوە.
لەكاتێكدا هەرنەتەوەكیش دەوڵەتی نەبێ ئاسان دەكەوێتە ژێر هەژموونی دەوڵەتان و هەولێ سڕینەوەی ناسنامە و شوناسی دەدرێ بەتایبەت نەتەویەك كە كەوتبێتە نێوان چەند نەتەوەیەكی دەمارگیری سەردەست وەك تورك و عەرەب و فارس.
ئیستا جیهان بەگشتی و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی بەدۆخێكی جیاوازدا تێدەپەڕێ بەتایبەت پرسی بە دوو جەمسەر بوونەوە جیهان بەشێوەیەكی كردەیی ئەم دابەش بوونەوەی بۆ ئەوەیە جارێكیتر نەخشەی جیهان بكێشرێتێەوە لەئەنجامدا رەنگە هەندێ دەوڵەت هەڵوەشێنەوە و دەوڵەتی تازە شوێنیان بگرنەوە، كوردیش دابڕاو نیە لە گۆڕانكارییە جیهانییەكان ئەگەر بیەوێ جارێكیتر نەبێتەوە بەرهەمی كۆ كراوەی سەرمێزی گفتوگۆكان و دابەش نەكرێتەوە دەبێ لەناوخۆدا یەكگرتوو بێت و چیتر نەبێتە دەردەستی وڵاتانی دەورووبەر و بەیەكەوە رووبەڕووی دەستوەردانی وڵاتانی دەورووبەر بگرن كە هەموو كات كورد خۆی بۆتە هۆكارێك بۆ دەستوەردانەكانی بێگانە.
هەنگاوی سەرەكی رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشە و مەترسییەكان لەسەر قەوارەی هەرێمی كوردستان و، هەڵوەشاندنەوەی نەخشە و پیلانی دوژمن و نەیارانی گەلی كوردستان بەندە بە بڕیاری سیاسی ناوخۆیی كوردستانی و بوونی ئیرادەی تەواو بۆ چارەسەركردنی قەیرانی حوكمڕانی لە ناوەندی هەرێمی كوردستان و، بێ چارەسەركردنی قەیرانە ناوخۆییەكان توانای بەرەنگاربوونەوە لە ئارادا نابێت و گەل متمانەی بە ئاسۆی وەدیهێنانی ئامانجە مەزنەكانی نامێنێت و، ناكرێت ڕووبەڕووی مەترسییە دەرەكییەكان لەسەر قەوارەی هەرێمی كوردستان ببینەوە.
دەبێ لە ناوەوە دەستپێ بكەین!
قوتابی قۆناغی چواری زانستە كۆمەڵایەتییەكان زانكۆی سۆران