غەفوور عەبدوڵڵا- سۆران:
محەمەد ساڵح، چاودێری سیاسی، لە میانی بەشداری كردنی لە پڕۆگرامی رۆژەڤی رادیۆی زاری كرمانجی تیشك دەخاتەسەر دواین گۆڕانكاری و دەرئەنجامی دۆخی ئێستای عێراق و دەڵێ:” هە‌ڵپە‌ساردنی هە‌ر دامودە‌زگایە‌ك لە عێراق ئاڵۆزی زیاتر بە دواوە دێت، لە كاتێكدا دادگا‌ی باڵای فیدراڵی فۆرمێكی ناشیرینی كراوە‌تە‌بە‌ر كە زۆربەی بڕیارە‌كانی سیاسین.
ئەو چاودێرە، لە سەرەتای وتەكانی ئاماژەی بەوەدا:” یە‌كێك لە مە‌رجە‌كانی دروست كردنی هە‌ر وڵاتێك پێویستە خاڵی رە‌زامە‌ندی تێدابێت ئەگەر ئە‌وە نە‌بێت ئە‌وا رێككە‌وتنە‌كە بەتاڵە، رێككە‌وتنە‌كە‌ش لە نێوان هاووڵاتی و دە‌ستە‌ڵاتە، عێراق لە ساڵی ١٩٢١ لەسەر بناغە‌یە‌كی تە‌واو دانامە‌زراوە، چونكە كە‌مینە‌یە‌ك هاتووە حوكمی زۆرینە دەكات و بە پێچەوانەشەوە، كە‌واتە دامە‌زراندنی عێراق لەسەر هاوسەنگی مە‌زهە‌بیەت بووە، دوای ئە‌وە رژێمی مە‌لە‌كی تێپە‌ردە‌بێت كۆماریە‌كان لەو ماوە كە‌مەی لە ماوە‌ی سێ ساڵدا لە پە‌یمانە‌كەیان پە‌شیمان دە‌بنە‌وە دواتر بە‌عس دێت دوای ئەو هەموو كارە‌ساتە كە بەسەر گەلی عێراق بە‌تایبە‌ت كورددا هات، دواتر لە ساڵی ١٩٩٢ سە‌قفی مافە‌كانی كورد بە‌رزبووە بۆ فیدراڵی جارێكی تر ئاهێك بە بە‌ركوردا هاتە‌وە وای لێهات كورد ببێتە جێگای تێرامان بۆ كۆمە‌ڵگە‌ی نێودەوڵەتی، بەڵام هە‌ندێك هۆكاری ناوخۆ هە‌نە وایانكرد كورد ناشیرین بكە‌ن وە‌ك شە‌ڕی ناوخۆ سە‌رە‌ڕای هەموو ئە‌وانە ئەو مە‌ودا دوورە‌ی نێوان ئێمە و بەغدا هە‌بوو شتێكی زۆر باش بوو دە‌توانین بڵێین قۆناغی زێڕینی هە‌ستی نە‌تە‌وایە‌تی و نیشتمانی ناسۆنیالیزمی كوردی بوو ئە‌ویش قۆناغی ١٩٩٢ تا ٢٠٠٣ دوای ئە‌وە شە‌ڕی مە‌زهە‌بی توند و دە‌ستخستنە نێو كایە‌كانی دە‌سە‌ڵات بوونە هۆكاری ناسە‌قامگیری عێراق، هۆكاری دە‌رە‌كیش وڵاتانی سیستە‌می هە‌رێمایە‌تی كە بە‌ردە‌وام دەست دە‌خە‌نە ناو كاروباری ناوخۆی عێراق، ئە‌سڵە‌ن عێراق سەروەری نە‌ماوە، چونكە گە‌ر وڵات بە‌ش بە‌ش كرا شتێك نامێنێ بەناوی سەروەری وڵات، دوای ٢٠٠٣ ئەمریكا بە گروتینێك هاتە عێراق وا پیشاندا كە وڵاتێك بنیات دەنرێت، بەڵام نە‌یتوانی ئەو بە‌ڵێنە جێبە‌جێ بكات.
محەمەد ساڵح، چاودێری سیاسی، جەختیشی كردەوە:” ئەو ململانێیە‌ی لە عێراق هە‌یە زە‌رە‌رمە‌ندی یە‌كە‌م گەلی عێراقە، چونكە عێراق نە‌تە‌وە نییە، بە‌ڵكو گە‌لە، لەبەرئەوەی بیروباوە‌ری جیاواز لەخۆ دەگرێت، هەروەها سە‌بارە‌ت بە‌وە‌ی كام لایە‌نی سیاسی زە‌رە‌رمە‌ند دەبێ، دەڵێ، ناتوانی دیاری بكە‌یت، چونكە دامە‌زراوە‌ی دە‌وڵە‌تی لە عێراق نییە تاكو قسە‌ی لەسەر بكە‌یت ئە‌وە‌ی هە‌یە پێكدادانێكی مە‌زهە‌بیی و عە‌شاییریە، لەبەرئەوەی لە عێراق كلتوری دە‌وڵە‌تداری و دیموكراسی نییە، لە رووی ئایدیالیستی عێراق دە‌ستوورێكی جوانی هە‌یە و بە‌روونی ئاماژە بە پایە‌كانی دیموكراسی دەكات، بەڵام لە واقعی سیاسی و كۆمەڵایەتی شتێكی تر دە‌بینرێت شتێك نییە بە ناوی دە‌وڵە‌ت و دە‌وڵە‌تداری، بۆیە لە عێراق هەموو شتێك چاوە‌ڕوان دە‌كرێت.
ساڵح، گووتیشی:” خۆی سێ سیناریۆ لە بەردەم عێراق دانراوە بۆ چارسەركردنی كێشەكان، یە‌كە‌م دووبارە كردنەوەی هە‌ڵبژاردنی پێشوە‌ختە‌یە، دووە‌م درێژكردنە‌وە‌ی حكوومە‌تی كازمی، سێیە‌م دەستپێكردنە‌وە‌ی گفتوگۆ لە نێوان لایە‌نە‌كان، ئە‌وە‌ش بە دووری دە‌زانم بكرێت لە رووی یاسایە‌وە هیچ كاتێك نە‌ماوە تاكو سەرۆك كۆماریش تێیدا هە‌ڵبژێردرێت، بەڵام لە عێراق دە‌توانی لە رێگای بڕیاری دادگا سەرۆك كۆمار هە‌ڵبژێردرێت، ئە‌وە‌ش پێچە‌وانە‌ی یاسایە، هەروەها هە‌ڵبژاردنی پێشوە‌ختە لە عێراق نابێتە چارە‌سە‌ر بۆ دۆخی ئێستای عێراق، بێجگە لە دابە‌شكردنی عێراق بۆ سێ یە‌كە‌ی سیاسی جیاواز واتە سێ هەرێمی جیاواز لە‌وە زیاتر هیچ چارە‌سە‌رێكی تر نییە”.
ئەو چاودێرە، زیاتر گووتی:” هە‌ڵپە‌ساردنی هە‌ر دامودە‌زگایە‌ك لە عێراق ئاڵۆزی زیاتر دەكات، لە كاتێكدا دادگا‌ی باڵای فیدراڵی فۆرمێكی ناشیرینی كراوە‌تە‌بە‌ر كە زۆربەی بڕیارە‌كانی سیاسین دوور لە یاسایە بە كە‌یفی خۆی بڕیار دە‌دات، لەلایەكی ترەوە ئە‌نجوومە‌نی دادگا‌ی باڵای فیدراڵی بە‌پێی دە‌ستوور دە‌سە‌ڵاتی هە‌ڵوە‌شاندنە‌وە‌ی پە‌رلە‌مانی نییە، پە‌رلە‌مان دە‌كرێ بە دوو رێگە هە‌ڵبوە‌شێتە‌وە یە‌كە‌م ئەگەر هاتوو یە‌ك لەسەر سێی ئە‌ندامانی پە‌رلە‌مان داوای هە‌ڵوە‌شاندنە‌وە‌ی پە‌رلە‌مانییان كرد دواتر بە زۆرینە‌ی رە‌ها پە‌سە‌ندكرا ئە‌وكات پە‌رلە‌مان دە‌توانێ خۆیی هە‌ڵبوە‌شێنێتە‌وە، حاڵە‌تی دووە‌م ئەگەر هاتوو سەرۆك وە‌زیران پێشنیاری بۆ سەرۆك كۆمار كرد ئە‌ویش پە‌سەندی بكات ئە‌وكات پە‌رلە‌مان هە‌ڵدە‌وە‌شێتە‌وە، خۆی پە‌رلە‌مان دە‌زگایەكە كەس ناتوانێ هە‌ڵبوە‌شێنێتە‌وە لەبەرئەوەی شە‌رعیە‌تی لە گەلی عێراق وەرگرتووە، ئەگەر پە‌رلە‌مان بە دە‌نگی گەل دروست بێ، دەبێ بە دە‌نگی گە‌لیش لاببرێت، دوایی ئە‌وە كە پە‌رلە‌مان هە‌ڵوە‌شایە‌وە دەبێت سەرۆك كۆمار بە‌پێی دە‌ستوور لە ماوە‌ی ٦٠ رۆژ بانگە‌شە بكات بۆ ئە‌وە‌ی هە‌ڵبژاردنێكی تر بكرێت، لێرە‌دا تووشی كێشە‌یە دە‌بین، لەبەرئەوەی دۆخی عێراق وە‌ها ئارام نییە لە ماوە‌ی ٦٠ رۆژدا هە‌ڵبژاردن بكرێت”.
“هە‌ڵبژاردنی پێشوە‌ختە چارەسەری كێشەكانی عێراق ناكات”
- Trending
- Comments
- Latest
