د. ئازا كامەران – زاری كرمانجی:
لە ڕووی مێژووییەوە، ئیدارەی سۆران وەك یەكێك لە ناوچە كۆنەكانی كوردستان، هەمیشە ڕۆڵێكی گرنگی لە گەشەپێدانی وەرزش و كولتووردا گێڕاوە، یانەكانی ئەو ناوچەیە بە درێژایی چەندین دەیە، زۆر یاریزانی بەهرەمەندیان پەروەردە كردووە لە یاری جیاوازدا، بێگومان ئەم میراتە گەورەیە پێویستی بە ڕێزگرتن و پێزانین هەیە، نەك پشتگوێخستن.
لەم ڕۆژانەی ڕابردوو دوای تەواوبوونی ماوەی یاسایی ئەندامانی پێشوو، چەند ئەندامێكی نوێ بۆ یەكێتی تۆپی پێ كوردستان داندرا، بەڵام ئەوەی جێگای داخ و نیگەرانییە لە كۆی بوونی (٨ )یانەی وەرزشی لە سنووری ئیدارەی سۆران، كەچی بۆ ئەم جارە لەم ستافە نوێیە نوێنەرانی دەڤەری سۆران بێ بەشكران لە یەكێتی تۆپی پێی كوردستان، واتا هیچ كەسێك وەك نوێنەری ئیدارەی سۆران لە یەكێتی تۆپی پێی كوردستان دانەندرا، بۆیە هەرچی زووە پێویستە بە جدی لەسەر ئەم بابەتە هەڵوەستەی لەسەربكرێت، هەڵبەتە ئیدارەی سۆرانیش وەك مافێكی ئاسایی خۆی لە ڕابردوو نوێنەری خۆی هەبوو لەم یەكێتییە، لە بەر ئەوەی سەرجەم یانەكانی ئەو سنوورە چالاكن و بەشداری كارای خولەكانی تۆپی پێ و پێشبڕكێی وەرزشی جۆراوجۆر دەكەن.
بێگومان هەموو كاتێك دادپەروەری و یەكسانی لە دابەشكردنی پۆست و بەرپرسیاریەتییەكان لە سێكتەری وەرزشی و یەكێتی تۆپی پێی كوردستاندا، پرسێكی گرنگە كە پێویستی بە وردبوونەوە و دراسەكردنی زانستی هەیە نەوەك بە شێوەیەكی هەڕەمەكی و دڵ ڕازیكردن بێت، چونكە هەموو ناوچەكانی كوردستان مافی ئەوەیان هەیە كە بەپێی چالاكی و ژمارەی یانە و بەشداریكردنیان لە چالاكییە وەرزشییەكان، نوێنەرایەتی شایستەیان لە ناوەندی بڕیاردان و لە دامەزراوە گرنگەكانی وەرزشدا هەبێت.
جێگای داخە لەگەڵ ڕاگەیاندنی ئەندامانی نوێی ستافی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان، كەمتەرخەمییەكی زۆر بەدی دەكرێت بەرامبەر بە یانەكانی سنووری ئیدارەی سۆران، لە ئێستادا بووە بە مژاری وەرزشوانان و پرسیارگەلێك دروست بوون بۆچی لەم سنوورە بەرفراوانە هیچ نوێنەرێك بە شایستە نەزاندراوە كە نوێنەرایەتی ئیدارەی سۆران بكات لە ستافی نوێی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان.
چونكە لە ستافی ڕابردوو ئیدارەی سۆران نوێنەری تایبەتی خۆی هەبوو، بەڵام لەم ستافە هیچ نوێنەرێكی نیە، لە پێشوو نوێنەری یانەكانی ئیدارەی سۆران ئەركی بەرپرسیارێتی و نوێنەرایەتی ئەو ناوچەیەی دەگێڕا، ئەم كەسە پێشتر دەنگی یانەكانی ئەو سنوورەی دەگەیاند و كاریگەری ئەرێنی هەبوو بۆ وەرزش بە گشتی.
جێگای داخە نوێنەرانی یانەكانی سۆران تەنها لە یەكێتی تۆپی پێی كوردستان پەراوێز نەخراون، بەڵكو چەندین فدراسیۆن هەن لە شاری هەولێر لە یارییەكانی باسكە، بالە، تۆپی دەست، تێنسی سەرزەوی، یارییەكانی لەش ڕێكی و چەندین یاری دیكە لە ئاستی كوردستان و لقەكانی عێڕاق كەچی هیچ ئەندامێكی ئەو دەڤەرەیان پێ شایستە نەبووە یاخود نایانەوێت دەرفەتیان پێ بدرێت، كە ئەمەش پرسیارێكی جەوهەری گرنگە لە ئاست بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەرزش لە كوردستان و بەرپرسانی وەرزشی سۆران و شاری هەولێر ئایا بۆچی وەرزش بەم ئاراستە هەڵەیە دەڕوات بە تایبەت لە ڕوویی مرۆییەوە لە سێكتەرەكانی وەرزش وەرزشوانانی دەڤەری سۆران فەرامۆش كراون ؟ كەچی لە سنووری ئیدارەی سۆران سەدان وەرزشوانی دێرین و بە ئەزموون و خاوەن بڕوانامەی بەرز هەن و شایستەی سوود لێوەرگرتنن بەڵام بەداخەوە نازانین بۆچی دەرفەتیان پێ نادرێت و بەردەوام ئاستەنگیان بۆ دروست دەكرێت !
پێویستە ڕاستییەكان بخەینەڕوو و باسی بكەین كە هیچ یەكێك لەم ئەندامانەی ستافی نوێی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان و بەرپرسانی وەرزش بە گشتی لە كوردستان، بە هەڵبژاردن و بە لێهاتوویی و شایستەیی، یاخود بە بڕوانامەی بەرز نەگەیشتوون بە پۆستەكانیان، بەڵكو بە پشتگیری حزبی داندراون و هەمووشمان دەزانین كە خەڵكی دەڤەری سۆران بە گشتی دەنگدەر و پشتگیری چ حزبێك دەكات لە كوردستان و لە كاتێكدا سنووری سۆران پارسەنگی بەهێزی یەكلاكەرەوەی پایتەختی كوردستانە لە هەڵبژاردنە نیشتیمانییەكاندا، بۆیە ئەوەی ئێستا لە سێكتەری وەرزشی دەگوزەرێت ناحەقییەكی زۆرە بەرامبەر بە یانەكان و وەرزشی سنووری ئیدارەی سۆران، پێویستە لە داهاتوو بۆ هەر بڕیارێكی لەم جۆرە زیاتر بەدواداچوونی بۆ بكرێت و ناوچەی سۆران پشتگوێ نەخرێت.
بە دڵنیاییەوە ئەم بڕیارە كاریگەری نەرێنی لەسەر وەرزش و یانەكانی ئەو ناوچەیە دەبێت، چونكە یانەكان هەست بەوە دەكەن لە ئاستی بەڕێوەبردن و كارگێڕیدا ناحەقی كراوە بەرامبەریان بۆیە پێ دەچێت لە داهاتوو لێكەوتەی خەراپی لێ بكەوێتەوە.
بۆ ئەم مەبەستە بە شێوەیەكی فەرمی پێویستە یەكێتی تۆپی پێی كوردستان وەڵامی ڕاشكاوانە بداتەوە بۆ ئەم پرسیارانەی كە ئێمە ورووژاندمان، چۆن فدراسیۆنێك خۆی وەك نوێنەری هەموو یانەكانی كوردستان دەناسێنێت، كەچی لەولاشەوە نوێنەری چەندین یانە و دەڤەرێكی گەورەی لە پێكهاتەی ستافی نوێی پشتگوێ بخات؟ ئایا پشتگوێخستنی دەڤەرێك لەگەڵ ئامانج و فەلسەفەی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان دەگونجێت !
لە كۆتاییدا، پەراوێزكردنی نوێنەرانی یانەكانی سۆران لە ستافی یەكێتی تۆپی پێی كوردستاندا، پرسێكی گرنگە پێویستی بە وەڵام و چارەسەری خێرا هەیە، چونكە بەڕێوەبردنی وەرزشی بەم شێوەیەی ئێستا هەیە لە داهاتوو ناتوانێت وەك پێویست سەركەوتوو بێت و خزمەتی شایستە بە هەرێمی كوردستان بكات.