مەهدی محەممەد – زاری كرمانجی :
بەشێكی زۆر لە گەنجان ناتوانن لە شوێنە گشتییەكان و لە بەردەم خەڵكێكی زۆر قسە بكەن، چونكە پێیان وایە ئاستی قسەكردنیان وەك پێویست نییە و ترسیان لەوە هەیە لە كاتی قسەكردندا هەڵە بكەن و لەبەردەم خەڵكدا شەرمەزار ببن، گەنجێك باس لەوە دەكات كە ئەو گەنجانەی توانای قسەكردنیان باشە، ڕێژەیەكی كەمی كۆمەڵگەی گەنجان پێك دەهێنن و ئەوانەی تەنیا هاواریش دەكەن زۆرینەن، ئەو پێی وایە پەروەردەی خێزان، هۆكارێكە كە گەنجانێكی كەم گۆ بەرهەم بهێنێت، گەنجێكی دیكەش هۆكاری كەمتر قسەكردنی گەنجان بۆ دابونەریت و كۆمەڵگە دەگەڕێنێتەوە و یەكێكی تریش خودی گەنجان بە هۆكار و كەمتەرخەم دەزانێت كە نەیانویستووە ئاستی قسەكردنی خۆیان پێش بخەن.
كاروان حەسەن بەرزكردنەوەی دەنگ لە كاتی قسەكردندا بە هۆكاری نەشارەزایی لە هونەری قسەكردن دەزانێت و پێی وایە زۆرینەی گەنجان كەمتر بایەخ بە لایەنی قسەكردنی خۆیان دەدەن و لەو مەجالەدا هەژار و بێ زمانن”لە كۆمەڵگەی ئەورووپی، گەنجان زووتر و زیاتر كار لەسەر بەرزكردنەوەی ئاستی قسەكردنی خۆیان دەكەن، هەر لە بەر ئەوەش بوونەتە هێزێكی كاریگەر بۆ پێشخستنی كۆمەڵگەی خۆیان و ئاواكردنی جیهانێكی جوان بۆ خۆیان و كۆمەڵگەكەیان، بەڵام لە كۆمەڵگەی كوردەواری خۆماندا، گەنجان كەمتر بایەخ بە لایەنی قسە زانی دەدەن و ئەوانەش كە زۆرترین قسە دەكەن، تەنیا بە دەنگی بەرز هاوار دەكەن، كە دڵنیام ئەو جۆرە گەنجانە هیچ لەبارەی چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ئاخاوتن نازانن،”
كاروان ڕۆشنبیربوون و خوێندنەوەی پەرتووك، بە هۆكارێكی باشی قسەكردن دەزانێت و پێی وایە ئەوەی دوو پەرتووكی خوێندبێتەوە لەوەی كە هیچی نەخوێندووەتەوە، ئاستی قسەكردنی زۆر باشترە، بۆیە ئامۆژگاری گەنجان دەكات و دەڵێ”هەتا دەتوانن پەرتووك بخوێننەوە، چونكە كلیلی بەهێزكردنی ئاستی قسەكردن و هۆشیاری و تێگەیشتنی مرۆڤن”،
كاروان پەروەردەی خێزان بە هۆكارێكی تر دەبینێت كە گەنجان كەمتر قسە بكەن و دەڵێ”لە قۆناغی منداڵی، دایك و باوك ڕێگر دەبن و سنوورێك لە بەردەم منداڵەكانیان دادەنێن، كە لە كاتی هاتنی میوان و قەرەباڵغی دا، بە هیچ شێوەیەك قسە نەكەن و چاوترساو دەبن، ئیدی ئەم یاسایەی خێزان لەگەڵ منداڵەكە گەشە دەكات و جۆرێك لە ترس و دڵەڕاوكێ لە ناخی منداڵەكە دروست دەكات، بۆیە كاتێك گەورەش دەبێت بە هەموو شێوەیەك لە قسەكردن لە شوێنی قەرەباڵغ و بەردەم میوانەكان خۆی بە دوور دەگرێت.”
بژار محەممەد، شارەزایی لە قسەكردن، بە هونەرێكی كۆمەڵایەتی ناو دەبات و پێی وایە ئەو گەنجانەی لە قسەكردن باشن، گەنجانێكی ئاسوودە و بوێر و دیاری نێو كۆمەڵگەی خۆیانن، بۆیە دەڵێ”شارەزایی لە قسەكردن، هێز و ئیرادە و باوەڕبەخۆبوونی زیاتر بە گەنجەكە دەبەخشێت، وای لێ دەكات هەمیشە ئاسوودە و بوێر بێت و لە كاتی قسەكردندا سڵ لە هیچ شتێك نەكاتەوە ئەگەر بە هەزاران كەسی لەبەردەم وەستابێت”،
بژار ڕێنمایی گەنجان دەكات لە كاتی قسەكردندا ئاگاداری ئەو خاڵانە بن و دەڵێ”مەرج نییە بۆ ئەوەی وەك كەسێكی قسە خۆش دەربكەویت زۆر قسە بكەیت، چونكە قسەكردنی زۆر هەندێك جار دەبێتە هۆكاری بێزاربوونی دەوروبەر، هەروەها خۆت بە دوور بگرە لە گێڕانەوەی چیرۆكی درێژ، چونكە لەوانەیە لە بەرژەوەندی تۆ یان ئەو كەسە نەبێت كە بۆی دەگێڕیتەوە، لەوانەشە كەسی بەرامبەریشت حەزی قسەكردنی هەبێت، بەڵام چونكە تۆ دەست بەسەر هەموو ئاخاوتنەكاندا دەگریت و هیچ هەلێك بۆ ئەو ناهێڵیتەوە، هەروەها قسە پێ بڕین لەوانەیە لە زۆرترین ئەو ئاستەنگانە بێت كە وات لێ دەكەن قسەكەرێكی سەركەوتوو نەبیت، هەوڵ بدە چەندێك دەتوانیت قسەكەت مەبڕە، ئەگەر بە هۆكارێك قسەكەت پچڕا، پێویستە بۆ جارێكی تر بەردەوامی بە ئاخاوتنە كۆنەكەت بدەیت.”
سەیران حەمەدەمین، باس لەوە دەكات ئەگەر گەنجێك حەزی لە هونەری قسەكردن بێت، دەبێت سەرەتا هەوڵ بدات خۆی ڕۆشنبیر بكات و دەڵێ”قسەكەری باش، لە ڕۆشنبیربوون و ئاستی تێگەیشتنی گەنجەكەوە سەرچاوە دەگرێت، بۆیە ئەگەر لەو دوو لایەنە بەهێز نەبیت، سەختە بتوانیت ڕستەیەك قسەی جوان و بەسوود بەدوای یەكدا ڕێز بكەیت،”
سەیران ئەوەش دەڵێ”باشترە قسەكەر، ڕۆژانە ئاگاداری تەواوی هەواڵ و گۆڕانكارییەكان بێت، تا لە هەر كاتێك پێویست بوو قسەی لەسەر بكات، لەگەڵ ئەوەش نابێت بە هیچ شێوەیەك قسەكەر شەرم بكات، چونكە كەسانی شەرمین ناتوانن ببنە قسەكەرێكی باش.”
