ڕاپۆرت-زاری كرمانجی سۆران
وەك تێبینی دەكرێت لەسەر تابلۆی چەندین ماركێت و فرۆشگا و شوێن و دوكانەكانی بازاڕ، لە بری زمانی كوردی زمانی بیانی نووسراوە، دوكاندارێكیش هۆكارەكەی ئاشكرا دەكات، مامۆستایەكی زانكۆش پێیوایە، چارەسەری سەرەكی لە دەستی لایەنە پەیوەندیدارەكانە، كە سیاسەتی زمانی روونی هەبێ و بیبەستێ بە ئاسایشی نیشتمانەوە بە كۆمەڵێك بڕیار.
سەبارەت بەو دیاردەیە عەبدولڕەزاق قادر، كە پیشەی دوكاندارە لە ئیدارەی سۆران، بە زاری كرمانجی ڕاگەیاند: تائێستا لەسەر تابلۆی چەندین دوكان و ماركێت و شوێن و نۆرینگە پزیشكییەكان و خواردنگە..هتد، نووسینی بیانی بەكاردەهێنرێت لە بڕی زمانی كوردی، ئەوەش بۆ چەندین هۆكار دەگەڕێتەوە، سەرەكی ترینیان ئەوەیە بۆ نموونە دەڤەری سۆران شوێنی پێكەوە ژیانە چەندین نەتەوە و ئاین و ئاینزا بە گیانی برایانە ژیان بەڕێ دەكەن، ئەمەش هۆكارێكە كە ئەو كەسانە لەبری زمانی كوردی لەسەر تابلۆكانیان، زمانی (عەرەبی، ئینگلیزی، فارسی) بنووسن، لەگەڵ ئەوەشدا لەوانەیە دوكان و شوێنی واهەبێت، تا ئێستا نووسینی سەردەمی رژێمی لەسەر مابێت كە ئەو كات زیاتر زمانی عەرەبی بەكاردەهێنرا”.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا ئاماژەی بەوەدا: هەڵكەوتەی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران وایە رۆژانە ژمارەیەكی زۆری گەشتیارانی بیانی رووی تێدەكەن، بۆ راكێشانی سەرەنجی ئەو جۆرە كەسانە دەیانەوێت نووسینی سەر تابلۆكانی شوێنەكانیان بە زمانی بیانی بێت، كە بتوانن لەو رووەوە هەلی كاریان زیاتر بۆ بڕەخسێت و ئەو كەسانەی دێنە ناوچەكە روویان تێبكەن و پێی ئاشنابن”.
لای خۆیەوە شوان مەلا، هاووڵاتییەكی دانیشتووی شاری سۆرانە، بۆ زاری كرمانجی گووتی: نەك تەنها شاری سۆران بەڵكو لە زۆربەی شار و شارۆچكەكانی كوردستان، كاتێك سەردانی بازاڕ و شوێنە گشتییەكان دەكەین، چەندین تابلۆی جۆراوجۆری سەر دوكان و فرۆشگا و ماركێت و هۆتێل و مۆڵەكان…هتد، بەرچاو دەكەون كە بە زمانی عەرەبی یان ئینگلیزی یان فارسی لەسەریان نووسراوە، ئەوەش زۆرجار مرۆڤ نیگەران دەكات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەوانەیە خەڵكانی بیانی لە هەندێك شوێن كار و پیشەیان هەبێت و تابلۆكانیان بە زمانی بیانی بنووسن، خەڵكانی دیكەش بە هەمانشێوە كەسی واهەیە ئەگەرچی كوردیشە، بەڵام دیارە وا ئارەزوو دەكات لەسەر تابلۆی دوكانەكەی زمانی دیكە بنووسێت و لایان ئاسایی بێت”.
زیاتر دەشڵێت: بەپێی ئەوەی زۆر گەڕاوم بەناو شار و شارۆچكەكانی كوردستان، بۆیە پێموایە ئەم جۆرە دیاردەیە لە سنووری ئیدارەی سۆران زۆر كەمترە بە بەراورد بە هەندێك شار و شارۆچكەی دیكەی هەرێمی كوردستان، بۆ نموونە لە هەندێك لە شارەكان كاتێك دەچیە بازاڕ یان شوێنێك، ئەوەندە لەسەر دوكان و شوێنەكان ناوی بیانیت بەرچاو دەكەوێت، وا هەست دەكەی لە شاروشوێنێكی عێراقی یان وڵاتێكی بیانی دەسوڕێتەوە”.
سەبارەت بە نووسینی زمانی بیانی لەسەر تابلۆی دوكان و ماركێت و نۆرینگە و شوێنە گشتییەكان، د.هەژار رەحیمی، مامۆستای زانكۆ و پسپۆری زمانی كوردی، بە زاری كرمانجی راگەیاند: زمانی دایك لە هەر وڵاتێك بە بەشێك لە ئاسایشی نەتەوەیی و كۆمەڵایەتی ئەو كۆمەڵگەیە دادەنرێت، وڵات و نەتەوە جیاوازەكان گرنگی زۆر بە زمان دەدەن و هەوڵی بەرەوپێشبردنی دەدەن، بەداخەوە ئەو دیاردەیە بەرچاو دەكەوێت، نیشانەی ئەوەیە كە ئێمە لە ئاستێكی دامەزراوەییدا، هەستمان بەو گرنگییە نەكردووە، ئەمەش كاریگەری زۆر نەرێنی لەسەر تاكی كورد، چالاكی زەینی و ئاستی تێگەیشتنی كۆمەڵگە دواجار ناسنامەی كۆمەڵگە دەبێت”.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا ئەو پسپۆری زمانی كوردی، دەڵێت: هۆكار زۆرن بەشێكیان مێژوویین و پەیوەستن بە باوەڕ بەخۆنەبوونی تاكی كورد، بەشێكیان كەمكاری دامەزراوەكانی حكوومەت و دەسەڵاتن، هەندێكیشیان پەیوەستن بە روانگە باوەكانی دنیای بازاڕ و كڕیارەكانی ئەو بازاڕە، بەشێكیان هەژاری رۆشنبیری كۆمەڵگە و كەوتنـە ژێر كاریگەڕی كەلتووری ئەوانی ترە.
لە دوا قسەكانیدا ئاماژەی بەوەدا: دوای ماوەیەكی زۆر كاركردنم لەسەر ئەو بابەتە، گەیشتووم بەوەی كە چارەسەری سەرەكی لە دەستی حكوومەتی هەرێمی كوردستانە، كە سیاسەتێكی زمانی روونی هەبێ و بیبەستێ بە ئاسایشی نیشتمانییەوە، بە كۆمەڵێك بڕیار، شكۆی بۆ بگەڕێنێتەوە و كەسایەتی پێ ببەخشێ، ئەو كات دەتوانرێت ئەو جۆرە دیاردەیەش كەم بێتەوە و نەمێنێت.
