محەممەد مزەفەر ئیبراهیم
قوتابی قۆناغی چوارەم – بەشی مێژوو
شۆڕشی دێرسیم تەنیا یاخیبوون نەبوو، بەڵكو هاواری گەلێك بوو كە ئامادە نەبوو ئاسمیلە ببن بە ناسنامەیەك كە بەسەریاندا سەپێنرابوو. لە چیا ناڕێكەكانی دەرسیم كە سەردەمانێك قەڵای كوردانی عەلەوی بوو، توڕەیی سەریهەڵدا، كاتێك خەڵك هەستیان دەكرد زمان و ئایین و داب و نەریتی هەموویان بە ناوی “یەكێتی نەتەوەییەوە” دەكرێنە ئامانج.
هۆكاری سەرهەڵدانی شۆڕش :
دوای دامەزراندنی كۆماری توركیا، حكومەت دەستی كرد بە هەوڵدان بۆ سەپاندنی یەك زمان و یەك كولتوور. ئەمەش بەو مانایە بوو كە گەلی كورد كە خاوەنی كولتوور و زمانی خۆی بوو، ناچار دەبوو دەستبەرداری ناسنامەی خۆی بێت. لە دێرسیم كە ناوچەیەكی دوورەدەستی شاخاوییە، خەڵك هەستیان بە غەریبی وڵاتەكەی خۆیان دەكرد. یاسای نوێ دەرچوو، هێزی دەوڵەت هات، خەڵك ناچار بوون گوێڕایەڵی بن، بەڵام قبوڵیان نەكرد.
شۆڕش چۆن دەستی پێكرد؟
لەگەڵ زیادبوونی گوشارەكان، سەركردە عەشیرەتەكان و شێخە ئایینییەكان بە سەرۆكایەتیی ڕێبەری ناسراوی كورد سەید ڕیدە كۆبوونەوە و ڕەتكردنەوەی ئەو نادادپەروەرییەیان ڕاگەیاند. نە سوپای بەهێزیان هەبوو، نە چەكی زۆریان هەبوو، بەڵام ئیرادەیان هەبوو. ڕووبەڕووبوونەوەیەك لە نێوان ئەوان و هێزەكانی دەوڵەتدا ڕوویدا و شاخەكان بوون بە سەنگەر.
دواتر چی ڕوویدا؟
حكومەت زۆر بە زەبری هێز وەڵامی دایەوە. هەموو ئامرازەكانی سەركوتكردن بەكارهێنران. گوندەكان بۆردومان كران، خێزانەكان ئاوارە بوون و پیاوان دەستگیركران. سەید ڕەزا دەستبەسەر كرا و سەرەڕای تەمەنی بەرز، بە خێرایی دادگایی كرا و لە سێدارە درا. دوای ئەوە بێدەنگی بەسەر دەرسیمدا كەوت، بەڵام برینەكانی ساڕێژ نەبوون.
بۆچی ئەمڕۆش شۆڕش گرنگە ؟
سەرەڕای تێپەڕبوونی چەندین ساڵ، دەرسیم وەك سیمبولێك لە یادەوەری كورددا دەمێنێتەوە. شۆڕشەكەی تەنها ڕووداوێكی مێژوویی نییە، بەڵكو بەڵگەیە لەسەر بەرخۆدانی گەلێك كە دەستیان بە كەرامەت و ناسنامەی خۆیانەوە گرتبوو. سەید ڕەزا كە پێش لەسێدارەدانی دەیگوت “ئێمە كوڕی شاخین… ئەژنۆ نادەین”، بووەتە هێمایەك كە ناوی لە گۆرانی و چیرۆكەكاندا دووبارە دەبێتەوە.
ئەنجام :
شۆڕشی دێرسیم تەنیا چیرۆكێك نییە كە دەبێ بگێڕدرێتەوە، بەڵكو وانەیەكە سەبارەت بە مانای ئازادی و ڕەتكردنەوەی ئاسمیلەكردن. ڕەنگە زۆر ڕووداو لەبیر بكرێن، بەڵام كاتێك گەلێك شەڕ دەكات بۆ ئەوەی خۆی بێت، چیرۆكەكەیان بە نەمری دەمێنێتەوە.
