مافناس / سەنار شێرۆكی
بنەمای “پاراستنی پێكهاتەكان”، وەك پرەنسیپێكی بنچینەیی و نەگۆڕ، بە قووڵی لە فیكر و ڕێبازی سەركردایەتیی كوردیدا، چ لە سەردەمی سەرۆك مەسعود بارزانی و چ لە درێژەپێدانی لەلایەن سەركردایەتیی ئێستای هەرێمی كوردستانەوە، ڕەنگی داوەتەوە. ئەم ڕوانگە مرۆڤدۆستانە و نیشتمانییە تەنیا پاراستنی پێكهاتەی كورد لەخۆناگرێت، بەڵكوو بە فراوانی تەواوی مووزاییكی كۆمەڵایەتیی هەمەچەشنی هەرێم و ناوچەكانی دیكەی ژێر ئاڵای كوردستان لە خوشك و برا كریستێدانییەكانمان (كلدانی، ئاشووری، سریانی)، ئێزدی، توركمان، عەرەب و سەرجەم پێكهاتەكانی تر دەگرێتەوە،
ئەم پابەندبوونە هەرگیز وەك درووشمێكی سیاسیی كاتی و ڕاگوزەر سەیر نەكراوە، بەڵكوو وەك “بنەمایەكی نەگۆڕ” لە فەلسەفەی سیاسی و بەها باڵاكانی سەركردایەتیی كوردستانەوە هەڵقوڵاوە كە باوەڕی پتەوی بە كولتووری پێكەوەژیان و قبووڵكردنی فرەیی هەیە. ڕاستی و درووستیی ئەم بنەمایە لە سەختترین و تاریكترین بارودۆخەكانی ناوچەكەدا بە كردەوە دەركەوت. مێژوو شایەدحاڵە كە چۆن هەرێمی كوردستان بووە پەناگەیەكی ئارام بۆ ئەو كەمینانەی لە ستەم و توندوتیژی هەڵدەهاتن، ئەم سیاسەتە مرۆڤدۆستانەیە بە ڕوونترین شێوە لە دوای ساڵی 2003 و بەتایبەتیتر لە كاتی هێرشە دڕندانەكەی تیرۆریستانی داعش لە ساڵی 2014دا بەرجەستە بوو، كاتێك دەرگاكانی هەرێم بەڕووی سەدان هەزار ئاوارەی پێكهاتە جیاوازەكاندا كرانەوە و باوەشی پاراستن و حەوانەوەی بۆ كردنەوە.
جگە لە پێشوازی و حەواندنەوە، هەنگاوی كرداریی دیكەش ئەم بنەمایە زیاتر دەچەسپێنن. ڕۆڵی قارەمانانەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و بەرگریكردن لە خاكی نیشتمان، تەنیا بەرگری لە كورد نەبوو، بەڵكوو بەرگری بوو لە كەرامەت و ژیانی هەموو دانیشتووانی هەرێم و ناوچەكانی دەوروبەری بەبێ جیاوازی. هەروەها، دابینكردنی نوێنەرایەتیی ڕێژەیی (سیستەمی كۆتا) بۆ پێكهاتەكان لە دامەزراوەكانی یاسادانان و جێبەجێكردنی هەرێمدا، بەڵگەیەكی دیكەی ئەم پەیڕەوەیە.
بێگومان، ڕەنگە هەندێك تێبینی و ڕەخنە ئاڕاستەی ئەم ئەزموونە بكرێت، وەك بوونی ئاستەنگە كردارییەكان یان پرسیاركردن لە یەكسانیی تەواوی دەرفەتەكان، یان تەنانەت لێكدانەوەی سیاسیی جیاواز بۆ ئەم وتارە. لەگەڵ ئەوەشدا، بنەمای پاراستنی پێكهاتەكان وەك بەشێكی دانەبڕاو و گرنگ لە ناسنامە و وتاری سیاسیی هەرێمی كوردستان بە ڕابەرایەتیی سەرۆك بارزانی دەمێنێتەوە. ئەم بنەمایە نیشاندەری هەوڵە ڕاستەقینەكانە، بەتایبەتیی لە بواری دابینكردنی ئارامی و پاراستنی ژیاندا، و ڕەنگدانەوەی دیدگایەكە كە هەوڵ بۆ چەسپاندنی بنەماكانی سەقامگیری و پێكەوەژیان دەدات لە ناوچەیەكی پڕ لە ئاڵۆزیدا. هەرچەندە گەیشتن بە ئاستی نموونەیی و جێبەجێكردنی بێ كەموكووڕی، پێویستی بە كاری بەردەوام و هەڵسەنگاندنی واقیعبینانە هەیە.
