پارتی بۆ پێڕاگەیشتنەوەی سەردەمی نوێ خەریكی چاكسازی زۆر گەورەیە
كرمانج عزەت بەگ، بەرپرسی لقی 26 گوڵانی پارتی دیموكراتی كوردستان، لەم دیمانەیەی زاری كرمانجی تیشكدەخاتە سەر بابەتە هەنووكەییەكانی هەرێم و عێراق، باس لەوە دەكات كە بە گوڕوتینەوە خۆیان بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق ئامادە دەكەن، هەروەها دەڵێت، زۆرینەی بەرپرسەكان كاتی گۆڕینیان هاتووە، چۆڵبوونی گوندەكان ئازاری دەدات، بەڵام بۆ داهاتووی كوردستان گەش بینە.
پ/ دەڤەری باڵەكایەتی ڕابردووێكی شكۆداری لەگەڵ پارتی و سەركرادیەتی كورد هەیە، دۆخی پارتی لە سنوورەكە چۆن هەڵدەسەنگێنی ؟
وەڵام: پێم خۆشە هەڵسەنگاندنی دۆخی پارتی لە باڵەكایەتی بەو ئەنجامەی خۆم پێی گەیشتووم ڕاستگۆیانە بۆتان باس بكەم.
بە گەڕانەوەیەكی ناو مێژودا بۆ چوونە ناو بابەتەكە دەبێ ئەوە بڵێم، باڵەكایەتی و خەڵكەكەی لەگەڵ دەستپێكی شۆڕشی ئەیلوول و سەرەتای هەڵبژاردنی ئەو دەڤەرە بۆ سەركردایەتی شۆڕش لە لایەن بارزانیی نەمرەوە، وەك ناوچەیەكی جوگرافی گونجاو و سەرمایەیەكی مرۆیی كارای هێز بۆ پشت پێبەستن كەوتنە ناو بزوتنەوەی كوردایەتی، ئەو هەڵبژاردەیەی بارزانیی نەمر زۆر زانایانە بووە، كە خەسلەتی سەركردەیی جەنابیان دەسەڵمێنێ.
بەهۆی ئەو شۆڕشەوە باڵەكایەتی و خەڵكەكەی تایبەتمەندیەكیان وەرگرت لە مێژوی شۆڕشی نەتەوەیی كورد لە هەموو پارچەكانی كوردستان ناسراوتر دەركەوت، لە بەرامبەریشدا كاریگەری ئەو شوێنە بووە هۆی گۆڕانێكی گرنگی هەستی هوشیاری خەڵكەكەی و دروست بوونی زیاتری سەرمایەی مرۆیی كە دەكرێ پشتیان بۆ زۆر بوار پێ ببەسترێ.
دوای نسكۆ بەداخەوە سەركردایەتی پارتی و خودی بنەماڵەی بارزانی لە هەستانەوەی شۆڕش لە لایەن ئێران و عێراق وا ئابلووقە درابوون، جگە لەو هێزەی لەگەڵ شەهید سەید عەبدوڵڵا لە حاجی ئۆمەران لێدران، ئاسان نەبوو پارتی بە ئاسانی بگاتەوە دەڤەرەكە و زیاتر لە سێگۆشەی سنووری هەر سێ دەوڵەتی داگیركەر كەوتە چالاكی هەستانەوە.
ئەو بەرەیەی خۆشی لە پارتی و بەردەوامی هێلی شۆڕشی ئەیلوول جیا كردەوە و ناوی خۆیان نا بزووتنەوە و شۆڕشی نوێ، بەسەر هەمان نەخشەی بارزانیی نەمر پێگەی سەركردایەتیان هێنایە قەندیل نزیك لە باڵەكایەتی بۆ سوود وەرگرتن لە جوگرافیا هەڵكەوتەكەی و توانا شۆڕشگێڕیەكەی خەڵكی باڵەكایەتی كە بەشێكیان هەر لە شاخ بوون، وێرای نسكۆ نە تەسلیم بوونەوە وە نە هاتنە ئێران و چەكی خۆیان پاراست بوو. سوودیان لەو حەماسە شۆڕشگێڕیەی خەڵكی باڵەكایەتی وەرگرت و بنەمای كاری شۆڕشگێڕیان لەسەر توانای ئەوانەوە بنیاتنا.
واتە خەڵكی باڵەكایەتی بۆ كوردایەتی هاتنە شاخ و شۆڕش، بەڵام نەیاران بۆشایی نەبوونی سەركردایەتی پارتی و بارزانییان لە دەڤەرەكە قۆستەوە و بە دروشمی نوێخوازی و تۆمەت هەڵبەستن بە پارتی، بە داخەوە خەڵكێكی زۆریان ڕاهێنا لە جیاتی حەماسەتیان بۆ دوژمن ئاراستە بكەن، بۆ ناتەبایی ناوخۆیی و تەنانەت شەڕی نەگریسی ناوخۆیی بەكاریان هێنا، خەڵكی باڵەكایەتی بەرپرسیاری ئەو ناتەبایی و شەڕەنەگریسانەی ناكەوێتە ئەستۆ كە بە خۆشیان زۆر زیانیان لێ كەوت و قوربانیان تیادا، بەڵكو، ئەوانەی ململانێی پێشوویان لەگەڵ پارتی هەبوو، بە دەرفەتیان زانی ڕقی كۆنیان بخەنە فیشەكدانی تفەنگی ئەوان بۆ دووبەرەكی ئامانجیان پێ وەرگێران، هەر بۆیە بەرپرسیاری لە ئەستۆی سەركردەكانی ئەو كاتە. دیارە ئەوە پێویستی بە دیراسەتێكی ئەكادیمی هەیە و زۆر ئاو هەڵدەگرێ، دەگەڕێمەوە سەر ئامانجی پرسیارەكەتان، پێموایە باڵەكایەكی ئێستا زۆرینەی دەنگی پارتییە، بەڵام خەڵكەكەی دیكەشی لە پارتی دوور نین. من لەو دوو ساڵەی لەوێم سەردانی دەیان ماڵی غەیرە پارتیم كردوون، كەس نەبووە دەرگای لێ نەكردبمەوە، كە دەچمە سەر خانەدانیشیان لە هیچ ماڵێك نییە لە باڵەكایەتی هاوبەشییەكی درێژخایەنیان لەگەڵ پارتی نەدۆزمەوە لە ئەیلوول جا لە شەهیدێك بگرە تا پێشمەرگەیەك یان بریندارێك چ جای خوانچەی خانەدانیان.
دەبێ دان بەودا بنێین، وەك ئۆرگانی حزبی كەم و كوڕیمان هەبووە لەوەی بە باشی نەمانتوانیوە ئەو هاوبەشیانە بدۆزینەوە و لەسەری كار بكەین و خەڵكەكە ئاشت بكەینەوە. ڕاستە برینی شەڕی ناوخۆیی هێشتاش كەلێنی هەن، بەڵام پێموایە وەختییەتی پارتی بە لاپەڕەیەكی نوێ و بەرنامەكی نوێ باڵەكایەتی بخاتەوە سەر سكەی پێكەوەیی، نابێ نەوەی ئەمڕۆ هەڵوێستە سیاسییەكانی باوك و باپیرانیان لێ ببێتە ڕێگری ژیانیێكی ئارام، پارتی بە قەد گەورەیی خۆی دەبێ دەست لەسەر برینە كۆنەكانی ناتەبایی و دابڕان دابنێ و ژیانی پڕ لە كەرامەت بۆ هەموو لاوان بكاتە نەخشەی ڕێگەی ژیانی نوێ، بەبێ ئەوەی لە هەڵوێستە كۆنەكانیان بپرسێ. دەبێ وا بكەین هەموو ئەو نەوەیە ئومێد لەسەر پارتی هەڵبچنن، ئەوكات سەقامگیری كۆمەڵایەتی دەبێتە بنەمای ئایندی پێكەوەیی و بە قازانجی ئاشتەوایی و ئاوەدانی ناوچەكە دەشكێتەوە، ئیتر باڵەكایەتی لە هەر كوێ بووبن، دەگەڵ هەر كێ دابووبن، لەسەر هێلی كوردایەتی و نیشتمانی بوونە.
”مووچەی فەرمانبەران وەك وەرەقەیەكی سیاسی دژمان بەكاردێنن“
پ/ خەڵكێكی زۆری پارتی لە دەڤەری باڵەكایەتی خۆی بە مەغدوور دەزانێ ؟ چی كراوە بۆ ڕازی كردنی ئەوان و پێدانی ماف و ئیمتیازەكانیان ؟
وەڵام: خەڵكی باڵەكایەتی نازیان زۆرە لەسەر پارتی، بۆیە هەمیشە چاوەڕوانی زیاتریان هەیە، دەنا لە بواری پۆست هیچ قەزایەك و دەڤەرێكی سنووری پارێزگای هەولێر هێندەی باڵەكایەتی پۆستی ئیداری بە دەستەوە نییە، بۆ نموونە سێ قائمقام و پێنج مدیر ناحیە و نزیك بە هەشت مدیر عام لە سنووری هەولێر و ئیدارەی سۆران خەڵكی باڵەكایەتین، ئەندامی پەرلەمان و جێگری پارێزگار و بەرپرسی لق و هەموو ئۆرگانەكانی حزبی و حكومی و ئەكادیمی و پێشمەرگەیی و ئەمنی نییە خەڵكی باڵەكایەتی تیا نەبێ و ئەو سەرەرای سەدان كارمەند. باڵەكایەتی سەرمایەی مرۆیی بۆ هەموو بوارەكان تێدایە، بەڵام كەمایەتی ناپێكەوەیی و خۆنەخوێندنەوەی خەڵكی ئێمەی باڵەكایەتی ئاستەنگێكی گەورەی نەشیاومانە كە نرخی سەرمایەی خۆمان نازانین! لێرەوە لە نێوان مەغدووریەت و خەونی دەستكەوتی زیاتر تێكەڵ دەكەین، پێموایە ئەگەر پێوەری مەغدووریەت بە تەرازووی دامەزراندن لە كەرتی گشتی بپێوین، هەرگیز هەستی مەغدووریەت كۆتا نایێ.
”بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنەكانی عێراق پلانی گەورەمان هەیە“
ژینگەی باڵەكایەتی زۆر لە بارە بۆ سەرمایەگوزاری گەورەی گەشت و گوزار و كشتوكاڵ و بازرگانی، هێشتا سەرمایەی تیا نەكراوە وەكو پێویست، دەنا ژێرخانی وەدیهێنانی خەونەكان بۆ ژیانێكی بە كەرامەت تەنیا لە دامەزراندنی كەرتی گشتی و پۆست و پایە وەدەست نایێ، دەبێ ئەو زەمینەی لەبەر دەستە هەڵی وای تێدا هەڵكەوێ خەڵك خۆی تێدا ببینێتەوە، نەك هەموو ساڵێك كۆمەڵێك لاو لە زانكۆ و پەیمانگەكان دەربچن و بەخەونی دامەزراندن لە كەرتی گشتی شەو و ڕۆژ بكەنەوە تا دەبێ یان نابێ ئیتر دەگەنە هەست كردنێك پێیانوایە مەغدوورن، ئەو سەرمایەگوزارییە دەبێ پلانی كابینەی دەیەم بێ، كە خۆم گفتوگۆم لەگەڵ مەسرور بارزانی لەبارەوە كردووە و جەنابیان باسی كرد پلانێكی بۆ ئەو دەڤەرە هەیە كە پێنج ساڵی دیكە باڵەكایەتی پڕۆژەیەكی تیا جێبەجێ دەبێت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێ وێنەیە، ئەوە سەرەتایەكی زۆر گرنگە ئومێدی پێوە گرێ دەدەین.
پ/ دوای كۆنفرانس و هەڵبژاردنی نێوخۆی پارتی، لە مەودوا گۆڕانكارییە حیزبیەكان چۆن دەكرێن، هیچ بەرنامە و پلانێك هەیە بۆ گۆڕانكاری لە پۆستە حیزبیەكان؟ دەنگۆی گۆڕانكاری جەنابیشت هەیە، هیچ پۆستێكی نوێت بۆ دیایكراوە؟
وەڵام: جارێ گۆڕانكاری دوو جۆرن كە ئێستا بازاڕی ئێمەی پێ ڕاهاتووە. یەكەمیان گۆڕانكاری بەرپرسەكانە بازاڕی پێ گەرم و گوڕە و زۆر باسی لێوە دەكرێ، كە لە ڕاستیدا هیچ گۆڕانكاری گرنگ نییە و هیچ گۆڕانێك بەسەر بنەما ئەرێنیەكانی خزمەتی كۆمەڵگە ناهێنێ ئەگەر گۆڕانكاری چاكسازی سیستەمەكەی لەگەڵ نەبێ!
گۆڕانكاری دووەم، چاكسازی و بە سیستەم كردنی ئۆرگانەكانە كە ئەمە گرنگەكەیە و خەڵك كەم باسی دەكات.
ئێستا پارتی بۆ پێڕاگەیشتنەوەی سەردەمی نوێ و زەمەنی زیرەكی دەستكرد، خەریكی چاكسازی زۆر گەورەیە بۆ ئامادەیی حیزب و دەزگاكانی تا لە شانی گەورەیی حیزب بتوانن وەقۆناخەكە ڕابگەینەوە، بەشەكانی مەكتەبی سیاسی ئێستا بەشێوازێك ڕێكخراونەتەوە كە لە خێرایی ئەرك و وێڕاگەیشتن و هەڵسەنگاندن و بە ئاگابوون، میكانیزمی زۆر سەردەمی تێدا ڕەچاو كراوە، مەكتەبی ڕێكخستنی پارێزگان و لقەكان و ناوچەكان، ئێستا لە بواری هوشیاری و ئامادەكردنی كادری بەتوانا و سەركردە لە هەموو لقەكان سمینار و خول و كۆبونەوەی بەردەوام بەڕێوەدەچن، خولی تایبەتی بۆ بەرپرسی ناوچەكان لە ئاستی باڵا و بەشێوەی ئەكادیمی بەڕێوەدەچێت، پەیمانگەی كادیران بۆ كادیرانی حزبی، پڕۆگرامی سەردەمی خولی ساڵانەی خۆی دەستی كردووە بە خولی درێژخایەن، بەهێز كردنی ڕۆڵی میدیایی حزب .
لە بواری ڕێكخراوەیی بایەخ زۆر هەیە بۆ بەشداری زیاتری ئافرەت لە هەموو بوارەكاندا، دوای كۆنگرەی ئافرەتان، لە14ی مانگ بە بەشداری جەنابی سەرۆك بارزانی كۆنفرانسێكی گرنگ ئەنجام درا و بەكۆمەڵێ بڕیاری گرنگ لێی دەرچوون و نەخشەڕێگای گرنگ داڕێژراوە. هەروەها بۆ ڕۆَلی لاوان و بەشداری زیاتریان لەو ماوەیە كۆنگرەی یەكگرتنەوەی قوتابییان و لاوان دەبەسترێت. دەبێ لاوان زیاتر بەشداریان كارا بكرێ و ڕۆل بگێڕن.
ئەمانە هەموو پلانی گرنگن كە لە دوای كۆنگرەی 14 مینی پارتیمان هاتوونەتە ئاراوە.
ماف و ئەركەكانی كادیران ڕێك دەخرێتەوە بۆ ئەوەی لە كاتی نەخۆشی و خانەنشینیدا بە ژیانێكی شایستە بژین و زۆری تریش.
بە نسبەت گۆڕانكاری بەرپرسەكان كە لە منیشتان پرسیوە، ئێمە كادری حیزبین، لە كۆی ڕۆڵمان پێ بسپێردرێ، ئەركە و لە خزمەتداین، بەبێ ئەوەی ئاگام لە پلانی جێگۆركێم هەبێ.
”دەبێت بەرایی لە ئەقل و هەندێ هەڵسوكەوتی مافیایی بگیرێت“
پ/ ئافرەتانی چۆمان زۆر بە كەمی پۆستی حكوومی و حیزبیان پێدراوە بۆچی؟
وەڵام: لە سنووری لقمان ئەنجوومەنی گوڵانی ئافرەتان هەیە، چالاكن و پەیوەندی باشیان بە ئافرەتانی دەڤەرەكەوە هەیە، بەڵام بە گشتی دەبێ ڕۆڵی ئافرەت زۆرتر بكرێ لەوەش پلانمان هەیە. ئێستا لە هەموو ئۆرگانەكی حیزب لە ڕێكخراو بەسەرە ئافرەت هەیە بەو ئەندازەی پێشوتر نەبووە، وەك باسم كرد پلانی زیاتریش هەیە.
پ/ لە گۆڕانكاری حكوومی لە چۆمان پلانتان چییە ؟ دانانی بەرپرسی خۆجێی ئیدارە و حكوومەت، تا چەند گرینگە لە بەرەو پێشچوونی ناوچەكە و كاریگەری لەسەر خەڵك؟
وەڵام: خۆزگە پلانێك هەبوایە بۆ دیاری كردنی ماوەی بەرپرسیارەتی، ئەوە كێشەیەكی یاسایی و سیستەمییە كە بۆتە ئاستەنگێك لە ڕێكخستنی تواناكان، بەڵێ لە چۆمانیش گۆڕانكاری پێویستە زۆربەی بەرپرسەكان كاتی گۆڕانكاریان هاتووە. ئەگەر سستەم هەبێ خەڵك فەرمانگەیەك وەك موڵكی كەسی نابینێ، كە پێیوایە نابێ گۆڕانكاری پێ بكرێ، بۆیە دەبێ ڕێنمایی یاسایی لەو بارەوە دەربچێ.
پەیوەست بە بەرپرسی ناوخۆیی یان دەرەكی، ئەوە ئختساسی كارەكە دیاری دەكات.
پ/ باڵەكایەتی هاوسنوورە لەگەڵ ئێران، دەروازەیەكی گرینگی بازرگانیی و گەشتارییە، خەڵك گلەیی لە خراپی رێگەوبان هەیە، تا چەند هاوئاهەنگیتان لەگەڵ لایەنی ئیداری كردوووە، چاككردنی ڕێگەوبان و پڕۆژەی ستراتیجی لەوبارەیەوە؟
وەڵام : ساڵی2009 ماستەرپلانی ڕێگای هاملتۆن دانرا، كە تەواوی ئاراستەی ڕێگای ئێستای هاملتۆن گۆڕانی بەسەردا دێت، بەڵام بەهۆی بڕینی بودجەی كوردستان ڕاگیرا كە 8 تۆنێلی تێدایە، چواریان ئامادە كران، مەسیف، سۆرك، میراوە، بەنی حەریر. ئیدی بە داخەوە ڕاگیرا.
بۆ ئەم ساڵ لە حاجی ئۆمەران ڕێگایەكی نێودەوڵەتی دەست پێ دەكرێتەوە قۆناخی یەكەم تا ڕەژدور دێت، دیزاینی بە ستانداردی جیهانی جێبەجێ دەكرێ، دووسایدە و تەواوی سیمای باڵەكایەتی دەگۆڕێ.
پ/ وەك ئاگادارن دۆخی دەورووبەری كوردستان ئاڵۆزە، تاچەند بە گرنگ دەزانی پەلەبكرێت لە پێكهێنانی كابینەی نوێ ؟
پێكهێنانی حكومەت ئێستا ئاواتی خەڵكە، پێویستی كاتە، چاوەڕوانی خەڵكە، وێڕای گۆڕانكاریەكان كە پێویستە بۆی ئامادە بین.
پ/ مانگی 11 هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەدەچێت، پارتی ئامادەكاری كردووە؟
وەڵام: پارتی بە هێزێكی گەورەتر ئەیەوێ ڕۆڵ لە بەغدا ببینێ، بۆیە بە گرنگی دەچێتە هەڵبژاردنەوە، بۆ ئەوەی بە سەنگی سەركەوتنی پەرلەمانی كوردستان و زیاتریش بچینە پەرلەمانی بەغدا و ڕۆڵی نوێنەرایەتی كورد و كوردستان ببینین، بۆیە پلان و ئامادەكاری گەورە هەیە لە لایەن پارتیمانەوە.
پ/ لە هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق باڵەكایەتی كاندیدی دەبێت ؟
هەڵبژاردنی بەغدا جیاوازە لەگەڵ هەڵبژاردنی كوردستان، بەڵێ كەسی شیاو هەن بۆ بەغدا، ئەگەر پێویست بوو، دیارە لە بەغدا نوێنەران نوێنەری سنوورەكان نین، نوێنەری هەموو كوردن.
”لە دوای 16ی ئۆكتۆبەر پارێزگاری كەركووك كوردیش بێ، هێزی نییە“
پ/ حكوومەتی عێراق هەر مانگە و بیانوێك بە مووچەخۆر و فەرمانبەران دەدۆزێتەوە و مووچە دوادەخات، پێت وایە ئەو گرفت و كێشانەی هەن تەكنیكین یان سیاسین ؟
میكانیزمی مووچە پێشتر بەپێی یاساكانی دارایی عێراق و دارایی كوردستان جیاوازی تێدا هەبووە، ڕێكخستنەوەی كێشەی تەكنیكی و یاسای هەڵدەگرێ، بەڵام دەرفەتێكە ئەو گرفتە یاسای و تەكنیكیانە لە دەستەڵاتدارانی بەغدا بۆ مەرامی سیاسی زۆربەی جار بەكاربێن، بەڵێ وەك وەرەقەی سیاسی دژمان بەكاردێت.
پ/ یەكگرتنی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان تاچەند گرنگە ؟
وەڵام: زۆر گرنگە، زۆر زەحمەتە!
پ/ كێشەكانی بەردەم جووتیارانی كورد لە كەركووك لە زیاد بووندان، لە كاتێكدا پارێزگاری كەركووك كوردە، هۆكارەكەی بۆچی دەگەڕێنیەوە؟
كورد لە كەركووك دوای 16ی ئۆكتۆبەر هێزی لاواز كەوت لە كەركووك، بۆیە پارێزگار كوردیش بێ، هێزی نییە، دەبێ كورد بە هێز بێتەوە، ئەو كێشانە بەردەوام دەبن.
پ/ ژمارەیەك كورد كە پۆستی جیایان هەبووە، هەمیشە لە بەرەی دژە كوردستان و پارتین ئەمە بۆچی دەگەرێنیەوە؟
وەڵام: ئەوانە هێزی خۆیان لە بەغدا دەبینن، چارە ئەوەیە ئێمە خەڵكی كوردستان ئاشت كەینەوە ئەوانەی لە توڕەیی دەنگ بەو جۆرە كەسانە دەسپێرن، ڕازی بكرێن بە ئاوەڕ لێدانەوە.
پ/ بابەتی پۆپۆلیسی لە نێو هەندێك لایەنی سیاسی و كەسایەتییەكان هەیە و بۆتە دیاردە، ئەمە چ خزمەتێك دەكات؟
وەڵام: خزمەت ناكات، ئەبێ كۆمەڵگە هوشیار بكرێتەوە، یاسا زیاتر سەرەوەر بكرێ، بەرایی لە ئەقلی مافیایی هەندێ هەڵسوكەوتی مافیایی بگیرێ.
پ/ داهاتووی كوردستان گەش دەبینی یا سەرنجی دیكەت هەیە؟
وەڵام: لە سەد ساڵی ڕابردوو قەت ئەو دەرفەتەی بۆ كورد هاتووە لە ئەنجامی گۆڕانكارییەكان، وەك ئێستا نەبووە، گەر لێی بزانین زۆر گەشبینم.
ئەوەی ئێستا پێوەی نیگەرانم چۆل بوونی گوندەكانە، نەبوونی هەلی كار، نەبوونی كارەبا، وشك بوونی هەموو جۆرە چالاكییەك لە دەرەوەی شارە گەورەكان، وای كردووە ئەو نەوەیە سەلیقەی ژیانی گوندی نەمێنێ، ئەوە بە دیاردەیەكی دژوار دەزانم، پێویستە بە جددی وێی ڕابگەین.
