دیمانە بەختیار سەباح
پێشمەرگەیەك لە باڵەكایەتیی لانكەی شۆڕش، لە خێزانێكی جووتیار و هەژار، لە گوندێكی لاپەڕگەی كوردستان، چاوی كردەوەو هەر زوو كوردایەتی لە ناخیدا پەنگی خواردەوەو فرچكی بە پێشمەرگایەتی گرت و بووە ناو و دەنگێكی دیاری كوردستان و هەڵگری میدالیای بارزانی نەمر، كە گەورەترین خەڵاتی پێشمەرگایەتییە.
ئەحمەد برایم مستەفا، ناسراو بە (ئەحمەد خەلانی) لە ساڵی 1950 لە گوندی خەلانی باڵەكایەتی لەدایك بووە، لە ساڵی 1967 لە تەمەنی 17 ساڵیدا بووەتە پێشمەرگە، 58 ساڵە بەبێ دابڕان پێشمەرگەیە، وەك پێشمەرگەیەكی دیاری شۆڕشی ئەیلوول و گوڵان و ڕاپەڕین، لە چەندین شەڕ و داستانی بەرگری لە خاكی كوردستان بەشداری كردووە.
ئەحمەد خەلانی، لە دیمانەیەكی تایبەتی هەفتەنامەی زاری كرمانجی، باس لە سەرەتای ژیانی پێشمەرگایەتیی خۆی دەكات و دەڵێت: “لە ساڵی 1967 لە شۆڕشی ئەیلوول لە سنووری باڵەكایەتی بوومە پێشمەرگە و یەكەم وێستگەی پێشمەرگایەتیم لە لای (شەهید سەیدا ساڵح یوسفی) بوو لە مەكتەبی ڕاگەیاندنی شۆڕش. بە تایبەت ئەركم لە بارەگای ئێزگەی دەنگی كوردستان بوو لە خوار گوندی (مەمی خەلان). دوای ڕێككەوتننامەی 11ی ئاداری ساڵی 1970 لەگەڵ (سەیدا ساڵح یوسفی) چوومە بەغدا، ئەو كات ناوبراو لە بەغدا، دوای (هاشم عەقراوی) بووە بەرپرسی لقی 5ی پارتی، دواتر من گەڕامەوە مەكتەبی عەسكری لە ناوپردان، دوای چوار ساڵ لە ڕێككەوتننامەی 11ی ئادار، بەهۆی پاشگەزبوونەوە لەو بەڵینانەی بە كورد و سەركردایەتی شۆڕش درابوون، لەلایەن حكومەتی بەعس، جارێكی دیكە شەڕی پێشمەرگە و بەعس دەستی پێكردەوە، دوای پیلانی جەزائیر، شۆڕش تووشی نسكۆ هات‌و ئێمەش ئاوارەی ئێران بووین”.
“ئەحمەد خەلانی، لەلایەن سەرۆكەوە میدالیای بارزانیی نەمری پێ بەخشراوە”
ئەو پێشمەرگەیە باسی لە ڕۆژانی ئاوارەیی و دوای نسكۆی شۆڕش كردو گووتی: “لە ئاوارەییدا تووشی دۆخێكی زۆر ناخۆش بووین، ژیان زۆر زەحمەت بوو، ئاسان نەبوو بتوانین خۆمان بەڕێوە ببەین، دوای ماوەیەك (كەریم سنجاری) پێی گووتم: “ئەبێ بگەڕێیەوە كوردستان، لەوێ بە هەر جۆرێك بێت، خۆت بشارییەوەو وەك ڕێكخستنی نهێنیش لەوێ كار بكەی، پاش گەڕانەوەم بۆ كوردستان، لە ناوچەی باڵەكایەتی مامەوە، دوای ماوەیەك لەلایەن خۆفرۆشێك شكایەتم لێكراو گیرام و لە ڕواندز زیندانی كرام، دواتر گواسترامەوە هەولێر و لەوێش بۆ بەغدا، ماوەی 2 مانگ و 29 ڕۆژ زیندانی كرام، ئازارێكی یەكجار زۆر درام و چەندین جار بە دەرگا هەڵیاندەواسیم، ئێستاش شوێنی لێدان و ئەشەكەنجەدان بەسەر جەستەمەوە دیارە، بەڵام نەیاتنوانی هیچ شتێكم لەسەر ساغ بكەنەوە، لەو كات (سەدامی دیكتاتۆر) لێبووردنی گشتی دەركرد، بەو لێبوردنە منیش ئازاد كرام و گەڕامەوە ناوچەی باڵەكایەتی”.
ئاماژەی بەوەشكرد، لە مانگی ئەیلوولی 1976 لە دەستپێكی دروستبوونەوەی شۆڕش، لەگەڵ برایەكی دیكەم بەناوی (مەولوود) بووینەوە پێشمەرگە و پەیوەندیمان بە (قیادە موەقەت)ـەوە كردەوەو لە مەفرەزە سەرەتاییەكانی شۆڕش بووین، لە ناوچەی باڵەكایەتی. دواتر بەرە بەرە پێشمەرگە زیادی دەكردو پەیوەندییان بە شۆڕش دەكردەوە. ئەوەبوو بارەگایەكمان لە گوندی (گوندەژۆر)ی باڵەكایەتی داناو نزیكەی 24 پێشمەرگە لەو بارەگایە بووین و لە ناوچەكانی دیكەی كوردستانیش پێشمەرگە زیادی كردبوو.
ئەحمەد خەلانی، باس لە هێرشێكی سەربازی بەعس دەكات بۆسەر گوندێكی باڵەكایەتی دەڵێت: “دوای ئەوەی بەعس زانیاری هەبوو كە پێشمەرگە لە باڵەكایەتی پەیدا بوونەتەوە، لە ساڵی 1976 هێرشێكی كردە سەر بارەگای ئێمە لە گوندی (گوندەژۆر)، بەهۆی ئەو هێرشەی دوژمن پێنج كەس لە بنەماڵەی (مەلای گەلەژێری) شەهید بوون، هەر لە هەمان رۆژدا پێشمەرگەیەكی دیكە بەناوی (شێخ محەممەد سەعید ئاغا) بە دیل گیراو ساڵی دواتر لە سێدارە درا”.
هەروەها باسی لە یەكێك لە رۆژە ناخۆشەكانی ژیانی كردو گووتی: “ئەو كاتەی پەیوەندیمان بە شۆڕش كردەوەو وەك مەفرەزەی سەرەتایی چووینە شاخ و بووینەوە پێشمەرگە، ڕژێمی بەعس بۆ فشار خستنە سەر ئێمە و وازهێنان لە پێشمەرگایەتی، هەشت كەسی لە خانەوادەكەی ئێمە (دایك و باوك و خوشك و براكانم)ی دەستگیر كردن و بۆ ماوەی یەك ساڵ زیندانی كران، كە ئەمە لە ژیانی پێشمەرگایەتی من ناخۆشترین رۆژم بوو، ئەگەرچی ئەم ڕووداوە كاریگەرییەكی زۆری لەسەر من هەبوو، بەڵام هیچ كات ئامادە نەبووم خۆم تەسلیم بە ڕژێم بكەمەوە”.
“ناخۆشترین ڕۆژ لە ژیانی پێشمەرگایەتیم، گیرانی خانەوادەكەم بوو لەلایەن رژێمی بەعس”
لە گێڕانەوەی ژیانی پێشمەرگایەتی خۆی، باسی بەسەرهاتێكی ناخۆش و تراژیدی كرد، كە چۆن ئەو رووداوە كاریگەری لەسەر خەڵكی باڵەكایەتیی هەبووەو دەڵێت: “لە ساڵی 1976 لە ناوچەی باڵەكایەتی لە نزیك (گۆمی فێڵاو) ئافرەتێكی ناوچەكە لە كاتی هێنانەوەی ئاژەڵ بۆ ماڵەوە، لە لایەن سەربازانی ڕژێم دەگیرێت و بە شێوەیەكی زۆر دڕندانە دەستدرێژی كرابووە سەر، كاتێك باوكی چوو كچەكەی بهێنێتەوە، لەوێ كچەكەیان شەهید كردبوو، ئەم ڕووداوە بۆ ئێمە زۆر ناخۆش بوو، كاریگەرییەكی زۆری لەسەر دروست كردین، بۆیە ئەو كات لەگەڵ چەند هەڤاڵێك بڕیاماندا وەك پێشمەرگە تا پێمان بكرێت، دژی بەعس بوەستینەوە”.
ئەو لە گێڕانەوەی ڕووداوەكان بەردەوام بوو، باسی لە چۆنیەتی شەهید بوونی كوڕو برایەكانی كردو گووتی: “لە ساڵی 1983، لە كاتی بۆردوومانی فڕۆكەكانی ڕژێمی بەعس بۆ سەر شاری پیرانشار، برایەكم بەناوی (حوسێن برایم خەلانی) لە ئاوارەییدا شەهید بوو، هەروەها لە ڕۆژی 24ی ئایاری 1988، لە كاتی پرۆسەی ئەنفال، ڕژێمی بەعس هێرشی كردە سەر دۆڵی خانەقاو وەرتێ، لەوێ شەڕێكی سەخت لە نێوان پێشمەرگە و ڕژێم دروستبوو، لەو شەڕەدا برایەكی دیكەم بەناوی (رەحیم) لەگەڵ دوو پێشمەرگەی دیكە بەناوەكانی (سەفین ڕوستایی) و (شێخ عومەر ناوەندەیی)، كە لە سنووری لیژنەی ناوچەی باڵەكی پارتی دیموكراتی كوردستان پێشمەرگە بوون، شەهید بوون و ئێستاش گۆڕەكەیان هەر لە ناحیەی وەرتێیە، هەروەها لە ساڵی 1994 لە گوندی دەربەندی باڵەكایەتی، كوڕێكم بەناوی (تاهیر) كە ئەفسەری ئاسایش بوو، بووە قوربانیی شەڕی ناوخۆ، بە گشتی تەنیا لە خانەوادەی خۆم 7 كەس لە پێناوی پاراستنی خاكی پیرۆزی كوردستان و ڕێبازی پارتی و بارزانی شەهید بوون”
“لە پێناو كوردایەتی سێ براو كوڕێكی بە نیشتیمان بەخشیووە”
ئەحمەد برایم خەلانی، لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا، باسی ڕاپەڕین و ئازادكردنی سۆرانی كردو گووتی: ” لە 1ی ئاداری 1991، لە شاری خانێ بووین، چەند ڕۆژێك بەر لە ڕاپەڕین حزب پێی گووتین: “دەبێ بگەڕێنەوە كوردستان”. ئەوەبوو ئێمە لەگەڵ چەند پێشمەریەگ (عەبدولرەحمان مەلا رەسول، مەلا وسوو گەزنەیی، شەهید قادرە سۆر) و دوو پێشمەرگەی دیكە، گەڕاینەوە ناوچەی سۆران، لەگەڵ هاتنی پێشمەرگە و بەشداری كارای جەماوەری ناوچەكە دەڤەری سۆران ئازاد كرا”.
هەروەها باسی لەوەشكرد، لە رۆژی 11ی ئادار، كە ڕۆژی ڕزگاركردنی شاری هەولێر بوو، چووینە پێشوازی جەنابی (سەرۆك بارزانی)، كە دەهاتە شاری سۆران، كە گەیشتینە لای سەرۆك و پیرۆزبایی سەركەوتنی ڕاپەڕینمان لێكرد، لەگەڵ قسەكردن پێی گووتم: “ئەحمەد خۆتان خۆش بن، محەممەد شەهید بووە”. منیش گووتم: “جەنابی سەرۆك ئێوە خۆش بن، بەڵام محەممەد لە شاری شنۆیە و نەگەڕاوەتەوە كوردستان”. بەڵام دیار بوو برازایەكەم لەگەڵ (عومەر عوسمان مێرگەسۆری) ڕۆژی پێشتر لە شاری شنۆوە گەڕابوونەوە كوردستان، لە كاتی ئازاد كردنی شاری هەولێر و هێرش كردن بۆ سەر یەكێك لە بارەگاكانی ئەمنی بەعس ئەو برازایەم شەهید بوو.
دوای ساڵانێكی زۆر لە خەبات و تێكۆشان و ماندووبوون، ئەحمەد خەلانی، وەك تێكۆشەر و پێشمەرگەیەكی دانەبڕاوی كوردستان و ناوچەی باڵەكایەتی، لەلایەن سەرۆك بارزانی ڕێزی لێگیراوەو گەورەترین خەڵاتێ پێشمەرگایەتی (میدالیای بارزانیی نەمر) ی پێ بەخشراوە، وەك خۆی دەڵێت: “من كوڕە هەژار و جووتیارێك بوومە لە باڵەكایەتی و بەپێی توانای خۆم ئەوەی لە دەستم هاتبێ بۆ كورد و كوردستان كردوومەو ئامادەم تا دەمرم لە خزمەت كوردو كوردستاندا بم.”
