مەهدی محەممەد – زاری كرمانجی :
كوردانی كەركووك دەڵێن ئەو شارەی لایەنە سیاسییەكانی كورد بە دڵ و قودس ناویان دەبرد، وا خەریكە كورد تێدا دەبێتە بێگانە .
بەرپرسێكی كورد لە شارەكە دەڵێ “ساڵی 2030 عەرەب لە كەركووك دەبنە زۆرینە.” یەكێكی تریش دەڵێ “تێكڕای خێزانێكی عەرەب لە كەركووك زیاتر لە 10 كەس و كورد كەمتر لە 7 كەسن.”
گەنجێكی دانیشتووی شاری كەركووك لە واڵەكەی خۆی لە فەیسبووك نووسیویەتی “لایەنە كوردییەكان بە هۆی ململانێی یەكتر بیریان لای كەركووك نەماوە،”
سەرۆكی دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستان هۆشداری دەدات و دەڵێ “وردە وردە هەژموونی تەعریب دێتە ناو هەموو جەستەی خاكەكەمان و تەعریبەكەش تەنیا بەعەرەبكردن نییە، بەڵكوو حاڵەتی مەزهەبیش چووەتە ناو پرسەكانەوە.”
بەرپرسێكی پارتی لە مووسڵ دەڵێ “پێویستە لایەنە سیاسییەكانی كورد لە ناوچە كێشە لەسەرەكان لە پێناو پاراستنی كوردستانی بوونی ئەم شوێنانە، كوردایەتی بخەنە شوێنی حزبایەتی.”
شەوی ڕابردوو لەلایەن چەند چەكدارێكی دەمامكدار و نەناسراو، تەقە لە بارەگایەكی پارتی و یەكێتی كرا و لە چەند ڕۆژی ڕابردووش لە هێرشێكدا داعش كارمەندێكی ئاسایشی لە ناوچەكە شەهید كرد.
ئەوەی ئێستا لە كەركووك و ناوچە كێشە لەسەرەكانی هەرێمی كوردستان دەگوزەرێت، كوردانی ناوچەكەی نیگەران كردووە و پێیان وایە شەڕی ئایدیۆلۆژیا دەرهەق بە كورد و لایەنە سیاسییەكانی دەكرێت و باس لەوەش دەكەن هیچ كاتێك عەرەب و توركمانی شارەكە ئاوا یەكگرتوو نەبوونە دژ بە مافەكانی كورد .
سەعید مەموزینی بەرپرسی ڕاگەیاندنی لقی 14ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە مووسڵ، نیگەرانە بەرامبەر ئەو بارودۆخەی ئێستا لە كەركووك و ناوچەكە دەگوزەرێت و دەڵێ “ئەو هەوڵانەی لەلایەن ناحەزانی كورد دەدرێت لە ناوچەكانی ماددەی 140 لە كەركووك و مووسڵ و شوێنەكانی تر، تەنیا ئامانج دروستكردنی دووبەرەكییە لە نێوان كوردان،”
مەموزینی دەشڵێت “ناحەزانی كورد كێشە و ناكۆكییەكانیان خۆیان بە لاوەوە ناوە و دژ بە ماف و بوون و ئامانجەكانی كورد وەستاونەتەوە، بۆیە كوردیش لە هەموو كاتێك زیاتر لە ئێستادا پێویستی بە یەكگرتوویی و یەك هەڵوێستی هەیە، تا بتوانێت ئەو قۆناخە سەختە تێپەڕ بكات و لەوە زیاتر ڕێگا نەدات دوژمنان و ناحەزانی، دەرز بخەنە نێو ماڵی كورد،”
بەرپرسی ڕاگەیاندنی لقی 14ی پارتی لە مووسڵ هۆشداری بە لایەنە سیاسییەكانی كورد دەدات و دەڵێ “ڕابردوو پێمان دەڵێت بە یەكبوون و یەكڕیزی و یەك هەڵوێستی، سەركەوتنی زۆر بە دی هاتوون، بە پێچەوانەوە هەر كاتێك دووبەرەكی لە نێوان كورد دروست بووە، مافەكانمان كەوتووەتە مەترسی و لە ئامانجەكان دووركەوتووین، بۆیە پێویستە كورد و لایەنە سیاسییەكانی بە تایبەت لە ناوچە كێشە لە سەرەكان كوردایەتی بخەنە شوێنی حزبایەتی و كوردانە بیر بكەینەوە لە پێناو پاراستنی كوردستانی بوونی ئەم شوێنانە،”
مەموزینی لە بارەی تەقەكردن لە بارەگاكانی پارتی و یەكێتی لە كەركووك دەڵێ “ئامانج لەم كارە دروستكردنی پەشێوەیە، ناحەزانی كورد ناخوازن شارێكی وەك كەركووك ئارام بێت و كورد بحەسێتەوە، بۆیە هەر ڕۆژە بە شێوازێك كار دەكەن، دوێنێ بە كوشتنی كورد و ئەمڕۆش بە تەقەكردن لە بارەگاكانی حزبە كوردییەكان.”
مامۆستایەكی زانكۆی سۆرانیش، داوا لە پارتی و یەكێتی دەكات هەست بەو مەترسییە بكەن كە لە ناوچەكە دەگوزەرێت و داواكاریشە بە یەكگرتوویی و یەكرێزی كار بكەن.
د . مەهدی ستوونی ، مامۆستای زانكۆی سۆران پێی وایە بارودۆخی ئێستای كەركووك، دەرەنجامی ڕووداوی 16 ی ئۆكتۆبەرە، كە كورد نزیكەی 51 % خاكی كوردستانی لەدەستدا دەشڵێت “تەقەكردنەكە، نامەیەكە لەلایەن ناحەزانەوە بۆ كورد، لە نێویشیاندا هەر دوو پارتی دەسەڵات (پارتی و یەكێتی) كە ئێمە هیچ جیاوازییەك لە نێوانتان ناكەین و دوژمنی ئێمەن، بۆیە دەبێت پارتی و یەكێتی ناكۆكییەكانیان بەلاوە بنێن و بە یەكڕیزی و یەكگرتوویی كار بۆ پاراستنی كوردستانی بوونی ئەو ناوچەیە بكەن و بەسەر ئەو پلان و بارودۆخە نەخوازراوە سەربكەون كە بەرهەمی عەرەبی شۆڤێنییە.”
ئەم مامۆستایی زانكۆ ئاماژە بەوەش دەكات كە ئەوەی ئێستا لە كەركووك و ناوچەكە ڕوو دەدات بە هیچ شێوەیەك لە بەرژەوەندی كورد نییە و دەڵێ “بەر لە هەموو لایەك پێویستە پارتی و یەكێتی هەست بەو مەترسییە بكەن و بە هاوبەشی كاری جددی بكەن لە پێناو كۆتاییهێنان بەو یارییە مەترسیدارەی لەلایەن ناحەزانی كوردەوە دەكرێت لە ناوچەكە.”
ژمارەی دانیشتووانی كەركووك لە ساڵی 2003 ەوە لە نزیكەی 700 هەزار كەسەوە گەیشتووەتە زیاتر لە ملیۆنێك و 500 هەزار كەس كە زۆرینەی زیادبوونەكەش لەنێو عەرەبدایە.
جگە لەوە كورد لە هەشت ساڵی ڕابردوودا 110 پۆستی لەدەستداوە، هاوكات 9 گەڕەكی عەرەبی لە شاری كەركووك دروستكراون، هەر گەڕەكێك جارێك یان دوو جار لە گەڕەكی ڕەحیماوا و شۆریجە گەورەترە.
فەهمی بورهان، سەرۆكی دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستان لە بارەی مەترسییەكانی كەمبوونەوەی ژمارەی كورد لە كەركووك و زیادبوونی عەرەب هۆشداری دەدات و دەڵێ “زیاتر لە 35 هەزار منداڵی عەرەب لە قوتابخانەی سەرەتایی چوونەتە ئامادەیی، كۆی منداڵی كورد كەمتر بووە لە 8000 و منداڵی توركمانیش كەمتر بووە لە 1500،”
دەپرسێت، ئایا ئەمە بەس نییە بۆ ئەوەی ئێمە تێ بگەین كە حەجمی كورد و پرسەكەمان لە ناوچەكە چۆن لە پاشەكشەدا بووە ؟ ئەمە مەترسییەكی قووڵە، واتە وردە وردە هەژموونی تەعریب دێتە ناو هەموو جەستەی خاكەكەمان و تەعریبەكەش تەنیا بەعەرەبكردن نییە، بەڵكوو حاڵەتی مەزهەبیش چووەتە ناو پرسەكانەوە.”