هەولێری پایتەختی کوردستان لە سەر نەخشەی دیپلۆماسیەتی جیهانی

رێبوار حەمەلاو شوانی

هەموو ئاماژە و رووداو وپێشهاتەکانی چەند ساڵی رابردوو و بە ئێستاشادوە ، دەرخەری ئەو راستییەن کە ، گۆڕانکاری گەورە و لێکدابڕانی لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئاڕادان ، رەنگە ئەم کەلتوورە مێژووییەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەزموونێکە کە بەکردەوەش سەلمێنراوە کە چیتر گەلی کورد لە پەراوێزی گەمەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا نین ، چونکە ئێمەی کورد بەخەبات و قوربانیدان و خۆڕاگریمان بەرامبەر هەموو ڕەشەبا و قەیران و هێرش وگەمارۆکان هاتووینەتە نێو جەرگەوە ، بۆ هەتا ئەوانەی کە کاراکتەری بەهێزن لە داڕشتنەوە و گۆرانکاریی جیۆسیاسی باش دەزانن کە رۆڵی کورد لە ناوچەکە دا رەنگدانەوەی خۆی هەیە ، بووەتە یاریزانێکی دیار و چارەنووسسازیش .

بەتایبەتی کە لەماوەی زیاتر لە یەک سەدە دابەشکردنی نەتەوە و خاک و ئینجا هەوڵی زۆر بۆ ڕێشەکێشکردن و ئاوێتەکردن لەگەڵ گەل ونەتەوەکانی غەیرە کورد و بەکارهێنانی هەموو جۆرە ئامرازێک بۆ پەراوێزخستن و شوێن بزرکردنی بەڵام رۆحی سازش نەکردن وقوربانیدان لە پێناو مانەوەی شووناس و بوونی کورد وگڕتنەبەری سیاسەت و دیپلۆماسی بێ وچان وایکردووە کە نکۆڵی کردن لە پرسی کورد ئەستەم بووە .

لە ماوەی 33 ساڵ حکومڕانی هەرێمی کوردستان سەرکردایەتیی سیاسی کوردستان وبەتایبەتی سەرۆک بارزانی رۆڵی گرنگ و بەرچاویان لە بەرەو پێشبردنی دۆزی کورد وشوناسەکەی لە ڕووی دیپلۆماسییەوە بە هەموو جیهان بینیووە و ئەوەش وایکردووە کە ئەمڕۆ هەولێری پایتەختی کوردستان ببێتە ناوەندێکی گرنگ وستراتیژی لە بڕیارە گرنگ و چارەنووسسازەکان چ لە رووی سیاسی و ئەمنی و ئابووریشەوە .

بوونی چەندین کۆنسوڵخانە و نووسینگەی وڵاتانی زڵهێزی دوونیاو ناوچەکە و هەروەها دەیان کۆمپانیایی بازرگانی وپیشەسازی ناوداری جیهانی وایکردووە کە سەنگ و پێگەی هەرێمی کوردستان زیاتر بکات و سەرنجی زیاتری بۆ پەرەپێدانی پەیوەندیی دیپلۆماسی وئابوورییەکان لەسەر بێت ،سەردانی چەندین سەرکردەی وڵاتان و وەزیری و گەورەبەرپرسان لە سەر ئاستی ناوچەکە و نێودەوڵەتیی گەواهیدەرن کە گەلی کورد رۆژ بە رۆژ شوێنی خۆی لە ناوەندە گرنگەکانی جیهان کردۆتەوە و پەراوێزخستنی ئەستەمە .

بەتایبەتی هەولێری پایتەختی کوردستان ئەمڕۆ لە سەر نەخشەی دیپلۆماسیەتی جیهاندایە کە دەربڕی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە ، لە بەری هیچ دەوڵەتێکدایە و نەدەبێتە پرۆکسی شەڕی زڵهێزان و وڵاتانی ناوچەکە وجیهان ، چونکە لە دەستێکی ئەمین و سەرکردایەتییەکی ژیرانەی بارزانییە ، بۆیە، هەموو ترافیک و جوڵە دیپلۆماسییەکان بۆ کوردستان و پێچەوانەکەی ئاماژەن بە بوونی قەوارەیەکی متمانەپێکراو وخاوەن بڕیار.

ڕاستە ئەو وڵاتانەی کە خاک و نەتەوەیی کوردستانیان بە سەر دا دابەشکراوە ، رەنگە هەرگیز حەز بە بوونی قەوارەیەکی بەهێز و گەورە نەکەن ، بەڵام نابێت ئەوەمان لە بیر نەچێت کە هەرێمی کوردستان ، قەوارەیەکی یاسایی ودەستوورییە و گڕتنەبەری ئەو سیاسەت ودیپلۆماسییەتەی سەرکردایەتی سیاسی کورد و شێوازی دیپلۆماسییانەی وایکردووە کە هەنگاو بەهەنگاو گۆڕانکاری لە زێهینەیەتی دراوسێیەکانی دروست بکات ، لە بەرژوەندی دۆزی رەوای کوردوکوردستان.

سەردانی فەرمی رەجەب تەیب ئەردۆغان ، سەرۆککۆماری تورکیا بۆ هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان ، چ لە رووی سیاسی و چ دیپلۆماسی و پرۆتۆکۆڵییەوە ، ئاماژەیەکی روونە کە هەرێمی کوردستان خاوەن قورسایی و ژەمارەیەکی گەورەیە لە ناوچەکەدا و سەقامگیری هەولێری پایتەخت بەندە بە سەقامگیری هەموو ناوچەکە لەلایەکی دیکەوە ،ئەو سەردانەی سەرۆککۆماری تورکیا بۆ هەرێمی کوردستان لەکاتێکدایە کە لەماوەی رابردوو دژایەتی وگوشارەکانی تاران و بەغدا دژ بە هەرێمی کوردستان چووە قۆناغێکی سەختەوە ، بۆیە هەلومەرجێکی باش وگونجاو دەرخسێنێت بۆ زیاتر بەهێزبوونی پێگەی هەرێمی کوردستان و زیاتر پێشکەوتنی ئابووری و ئینجا سەقامگیری ئەمنی و دانپێنانی و سەرکەوتنی ئەو دیپلۆماسییە هاوسەنگەی سەرکردایەتیی سیاسی کوردستان و دەرفەتێکی لەبارە بۆ زیاتر گەشەکردن بینینی رۆڵێکی کاریگەری بونیاتنەری لە لەناوچەیەکی پڕکێشە و ململانێکدا .

ئەوەش هۆکارێکە بۆ زیاتر بەهێزبوونی قەوارەی هەرێمی کوردستان و سەلمێنەری ئەو راستییە کە ئەگەر گەلی کورد خاوەن قەوارەی خۆی بێت ، هەرگیز نابێتە کێشە ومەترسی بۆ سەر هیچ گەل و نەتەوەیەکی تر لە ناوچەکە و بەتایبەتی بۆ دراوسێیەکانی ، هەروەها بۆ کەسایەتیی و قورسایی و سیاسەت ودیپلۆماسی بارزانی دەگەڕێتەوە کە بووەتە ئیرادە و پاڵپشتی گەلی کوردستان وئەزموونەکەی لە ناوچەیەکی پڕ کێشە وئاڵۆزدا .