ئەڤین بارزانی
پێشەکی:
لە کۆمەڵگاکانی وەک کوردستاندا توندوتیژی دژی ژنان و کوشتنی شەرەف وەک واقیعێکی خەمناک و سەقامگیر بوونیان هەیە. ئەمەش پێویستی بەپەلەی کردەوە بۆ ڕێگریکردن و مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم دیاردانە نیشان دەدات. لەم بابەتەدا بەدواداچوون بۆ ئەو هۆکارانە دەکەین کە دەبنە هۆی زیادبوونی توندوتیژی دژی ژنان و کوشتنی شەرەف لەم هەرێمەدا، هەروەها چارەسەرە ئەگەرییەکان بۆ مامەڵەکردن لەگەڵیاندا.
هۆکارە کاریگەرەکان بۆ زیادکردنی توندوتیژی دژی ژنان و کوشتنی شەرەف:
1- کولتوور و بەهاکانی کۆمەڵگە: ئەو بەها و باوەڕانەی کۆمەڵگای کوردستانی عێراق کە بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ توندوتیژی دژی ژنان هاندەدەن.
2- ڕووداوی ئابووری: دەکرێت هەژاری و ناسەقامگیری ئابووری وەک هۆکارێکی سەرەکی بۆ زیادکردنی توندوتیژی دژی ژنان و کوشتنی شەرەف هەژمار بکرێت.
3- بێتوانایی لە پاراستنی مافەکانی ئافرەتان: نەبوونی سیستمێکی پاڵپشتی بەهێز بۆ ژنان و جێبەجێنەکردنی کارامەی یاساکانی مافی ئافرەتان وا دەکات ژنان زیاتر بەرەوڕووی توندوتیژی ببنەوە.
چارەسەرە پێشنیار کراوەکان:
- هۆشیارکردنەوە: هۆشیارکردنەوەی خەڵک لە مافەکانی ژنان و زیانەکانی توندوتیژی بەرامبەریان لە ڕێگەی بەرنامەی پەروەردەیی و میدیای گشتی.
- بەهێزکردنی یاساکان: هەموارکردنەوە و جێبەجێکردنی یاساکانی پەیوەست بە پاراستنی ئافرەتان و بەدواداچوونی بەهێزتر بۆ یاساشکێنەکان.
3- پێشخستنی کولتوری ڕێزگرتن لە ژنان: پێشخستنی بەها کولتوورییەکان کە ڕێزگرتن و قەدرزانی بۆ ژنان بەرەوپێش دەبەن.
4- پێشوەختەی کولتووری و نەتەوەیی: لە هەندێک کۆمەڵگەدا پێشوەختەی نەتەوەیی و کولتووری دەتوانێت ببێتە هۆی پەرەسەندنی توندوتیژی دژ بە ژنان، چونکە ژنان وەک نوێنەری شەرەف و بەهای خێزان هەژمار دەکرێن.
٥- نەبوونی دادپەروەری: لەو کۆمەڵگایانەی کە دادپەروەری کۆمەڵایەتی و دادوەری پێویستی بە باشترکردن هەیە، هەستی نائەمنی ژنان زیاد دەکات و ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی کوشتنی شەرەف.
6- هۆکارە دەروونییەکان: پرسەکانی وەک دڵەڕاوکێ، خەمۆکی، و ئالوودەبوون دەتوانن وەک هۆکاری ئاسانکاری بۆ ڕوودانی توندوتیژی دژی ژنان کاربکەن.