بوار خالید عبداللە ، قۆناخ چوارەم ، بەشی مێژوو
ڕۆڵی کورد لە شەڕی عێراق و ئێران (1980-1988) بەرچاو و ئاڵۆز بوو. شەڕی نێوان عێراق و ئێران کاریگەری زۆری لەسەر دانیشتوانی کوردی دانیشتووی ناوچە سنوورییەکانی نێوان هەردوو وڵات هەبوو. کورد کە لە مێژە ڕووبەڕووی هەڵاواردن و سەرکوت بووەتەوە هەم لە عێراق و هەم لە ئێران، خۆیان لە ناوەڕاستی ئەو ململانێیەدا بینیەوە.
لە قۆناغە سەرەتاییەکانی شەڕدا، کورد لە عێراق سەرەتا لایەنگری ئێرانی کرد لە دژی ڕژێمی سەدام حوسێن لە عێراق. ئەمەش بەشێکی بەهۆی ناڕەزایەتییە مێژووییەکان بوو لە دژی حکومەتی عێراق و هیواکانی بەدەستهێنانی ئۆتۆنۆمی یان سەربەخۆیی زیاتر لە پاشهاتە ئاژاوەگێڕییەکانی شەڕەکەدا. لای خۆیەوە حکوومەتی ئێران لە چوارچێوەی ستراتیژەکەی بۆ تێکدانی سەقامگیریی عێراق، بڕێک پشتیوانیی لە گرووپە کوردییەکان کرد.
بەڵام لەگەڵ پێشکەوتنی شەڕدا، ئەولەویەتەکانی ئێران گۆڕا و کوردەکان پەراوێزخران. ئێران لە ساڵی 1988 ڕێککەوتنی ئاگربەستی لەگەڵ عێراق واژۆ کرد کە بە شێوەیەکی کاریگەر دەستبەرداری دۆزی کورد بوو. ئەمەش بووە هۆی خیانەتکردن لە خواستەکانی کورد بۆ چارەی خۆنووسین و وایکرد کە تووشی تۆڵەسەندنەوەی هەردوو هێزی عێراقی و ئێران بن.
کورد لە هەردوو وڵات لە کاتی شەڕدا زیانێکی زۆریان بەرکەوت و بەشێکی زۆریان بوونە قوربانی کیمیاباران و ئاوارەبوونی زۆرەملێ و دڕندەیی دیکە. هەڵمەتی ئەنفال لەلایەن حکومەتی عێراقەوە کە هاوڵاتیانی مەدەنی کوردی کردە ئامانج، یەکێکە لە تاریکترین بابەتەکانی مێژووی کورد.
سەرەڕای ئەو تەحەددای و خیانەتانەی کە ڕووبەڕوویان بووەوە، کورد لە کاتی شەڕی عێراق و ئێرانیشدا خۆڕاگری و ئیرادەی خۆی نیشان دا. شەڕڤانانی کورد ڕۆڵیان هەبوو لە بەرەنگاربوونەوەی هێزە عێراقییەکان و بەرگریکردن لە پێکهاتەکانیان لە بەرامبەر هەڕەشە جۆراوجۆرەکان. هەروەها شەڕەکە هەستی شوناس و یەکگرتوویی کوردی چەسپاند، چونکە کورد لە لایەنە جیاوازەکانەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی دوژمنە هاوبەشەکان کۆدەبوونەوە.
بە گشتی شەڕی عێراق و ئێران کاریگەری بەردەوامی لەسەر دانیشتوانی کورد لە ناوچەکە هەبوو، خواستی سیاسی و پەیوەندییەکانی ئەوانی لەگەڵ هەردوو ئێران و عێراق داڕشت. ئەزمونی شەڕەکە تیشکی خستە سەر پێگەی ناجێگیری کورد وەک گروپێکی پەراوێزخراو و لاواز کە لە نێو تەقەی یەکتربڕی ململانێ جیۆپۆلەتیکییە گەورەکاندا گیراون.