بۆچی هەندێک لە حزبەکوردستانیەکان بەڕیاری دادگا دلخۆشن ؟

نازم شێخانی

کاتێک باس لە دادگایی فیدراڵی دەکرێت باس لە ئەرک و مەهامی ئەو دادگایە دەکرێت و سەرەتایی دروست بونی ئەم دادگایە ئەرکی یەکلا کردنەوەی ناکۆکیەکان بوو کە لەبارەی دەستورەوە درووست دەبێت ، بەڵام ئەم دادگایە لەگەڵ تێپەڕینی کات ئەرک و مەرامی خۆی لەدەستدا ، زۆربەی کات بڕیارەکانی سیاسی بوینە و بەتایبەن ئەو بڕیارانەی دژی هەرێمی کوردستان دەری کردوە و تەنها ئامانجی لێدان بووە لە پێگە و قەوارەی هەرێمی کوردستان ، لەپاڵ ئەوەی بڕیارەکانی دادگایی نافیدراڵی سیاسین ، بەڵام هەندێک لەحزب و لایەنی سیاسی کوردستان بەو بڕیارانە شاگەشکە بوینە و بەردەوام پشتگیری خۆیان بۆ بڕیارەکانی ئەم دادگایە دەر بڕیوە ، بە پێچەوانەوەی ئەو ستراتیژ و ئامانجەی لە پەیڕەوی حزبەکانیان هاتوە
کاتێک سەرنج لە خەباتی گەل و نەتەوەکانی جیهان دەدەیت لێیان ورد دەبیەوە و ئامانجیان بەدەستهێنانی سەربەخۆیە و دژی ڕژێمەکان خەبات دەکەن و بۆ بەدیهانی خۆشگوزارانی و سەربەخۆی قوربانی دەدەن و لە پێناو ئەو ئامانجەی بۆ دەجەنگن یەکدەگرن ، بەڵام بە پێچەوانەی سەرجەم گەلان هەندێک لەلایەنی سیاسی لای خۆمان وەک ئەوە وایە بۆ دژایەتی کردنی گەلی کورد درووست بو بن .
کاتێک دەڵێین بڕیارەکانی دادگایی نافیدڕاڵی سیاسین بۆ ئەو بڕیارانە دەگەڕێینەوە کە دژی گەلی کورد و بۆ لاواز بوونی هەرێمی کوردستان دەری کردون ، هەڵوەشاندەوەی بڕیارە مێژوویەکەی گەلی کورد کە ریفراندۆم بوو ، کە زۆربەی گەلی کوردستان خەونی ئەوە بوو شان بەشانی ووڵاتانی جیهان کورد سەربەخۆ بێت و خاوەن دەوڵەت و ئاڵا بێت ،کەچی دادگایی نافیدڕاڵی ئەم خەونەی لەگۆڕ نا ، بەڵام ناسنامە ی ریفراندۆم بەناوی گەلی کوردە.
ڕۆژ لەدوایی ڕۆژ ئەم دادگایە خەریکی دەکردنی بڕیاری سەیر و سەمەرە بوو ، دواهەمین بڕیاریشی هەڵوەشاندنەوەی یاسایی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان بوو ، ئەم یاسایە خول و لەدوای خولی پەرلەمانی حزبە کوردستانیەکان بەکۆی دەنگ پەسندیان کردبوو ، بەڵام بەهەڵوەشاندەوەی ئەم یاسایە ، پێگەی ئەم حزبانەی خستە ژێر پرسیارەوە، چونکە بەهەڵوەشاندنەوەی یاساکە تاکە مەترسی لەسەر هەڵبژاردن درووست نەکرد ، بەڵکو شیرازەی پێکەوە ژیانی لەکوردستان هەڵوەشاندەوە ، چونکە بێبەش کردن پێکهاتەکان لە هەڵبژادن و نەبوونی نوێنەریان بۆ یەکەم جار لە پەرلەمانی کوردستان ، جارێکی تر دوو ڕویی ئەم حزب و لایەنانەی نیشان دا کە بە بڕیارەکەی دادگا دڵخۆشبوون ، چونکە بە یاسای هەڵبژاردنی عێراق ڕازین و ئامادەن لە ژێر ئەو یاسایە هەڵبژاردن بکەن لیستی کۆتا هەبێت بەڵام لەکوردستان ڕازی نین .
لە چەند ساڵی ڕابردوو چەندین مادەی دەستووری لەلایەن حکومەتە یەک لەدوا یەکەکانی عێراق فەرامۆش کراوە و پشت گوێ خراوە ، ئەمەش وای کردوە کێشەی نەتەوەیی درووست بێت بەتایبەت جێبەجێنەکرنی مادەی دەستوری (140) و نەگەڕانەوەی عەرەبی هاوردە لەناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، حەقە بپرسین دادگایی فیدراڵی لەکوێ بون ، ئەو حزب و لایەنانەی کە ئێستا شەو و ڕۆژ بەبڕیاری دادگا هەڵدەپەڕن لەکوێ بوون ، یاخود کاتێک حکومەتی عێراقی ئابڵوقەی کوردستانیان دا قوت و بودجەی هەرێمیان بڕی، ئایا دادگایی بەناو فیدڕاڵی و حزب و لایەنەکان لەکوێ بوون؟ .
کاتێک خوێندنەوەیەکی خێرا بۆ ئەو حزب و لایەنانە دەکەیت هەست بەوە دەکەیت تەنیا لەبەرژەژەوەندی تەسک حزبایەتی خۆیان کار دەکەن تێک چوونی شیرازەی کۆمەڵگا لەڕوی سیاسی و ئابوریەوە بەلایەنەوە گرنگ نیە ، بەڵکو ئەوەی لەلای ئەوان گرنگە بەدەست هێنانی ئامانجی حزبی و بەس ، کاتێک بۆ مێژوی پێش ڕاپەڕین دەگەڕینەوە ئامانجی سەرۆک جاشەکان هەمان ئامانجی ئەو حزبانەی ئێستا بووە، سەرۆک جاشەکان بەرژەوەندی گەلی کورد ئامانجی ئەوان نەبوو، کوشتن و گرتن و ئەنفال کردنی گەلی کورد بەلایەنەوە هیچی گرنگی نەبوو ، بەڵکو ئەوەی بەلایەنەوە گرنگ بوو ئامانجیان بوو، خۆ نزیک بونەوە بو لەسەرۆکی ئەوسایی عێراق، ئێستاش ئەو حزب و لایەنانە هەمان ئامانجیان هەیە و خزمەت کردن و بەهێز کردنی پێگە نێو دەوڵەتی هەرێمی کوردستان بەلای ئەوانەوە گرنگ نیە ، ئەوەی گرنگە هاوشێوەی سەرۆک جاشەکان وێنەیەکیان لەگەل سەرۆک و حزبەشوڤینیەکانی عێراق هەبێت بەشداری ئەو کۆڕ و کۆبونەوانە بکەن کە بڕیاری دژ بەهەرێمی لێ دەدرێ و هەموو شەوێک تاکە خەونیان کەوتن و لاواز کردنی پێگەی هەرێمی کوردستان بووە.

خاڵێکی تر وای کردوە ئەم حزب و لایەنانە بیر لە بەرژەوەندی خۆیان بکەنەوە و بەرژەوەندی میلەتەکەیان لا گرنگ نەبێت ئەو حزبانەن نزیکن و بەڕۆژی ڕوناک کار بۆ هەندێک وڵات دەکەن و وەرگرتنی بەدەیان ملیۆن دۆلار لە وڵاتانی ئیقلیمی بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی کوردستان و فرۆشتنی کەرکوک و ڕادەست کردنەوەی ئەو شارە بە حەشد و حکومەتی عێراقی بێ هۆکار نەبووە ، ئەگەر سەرۆک جاشەکانی ڕابردوو تەنیا جاشایەتیان بۆ ڕژێمی بەعس و حکومەتی عێراقی کردبێت ئەم حزب و لایەنانەی پشتگیری بڕیارەکانی دادگا دەکەن ، ئێستا ناسنامەی جاش و بەکرێگیراوی نێو دەوڵەتیان هەیە و ئامانجیان کار کردنە بۆ بەرژەوەندەکانی وڵاتانی ئیقلیمی .