رەسول دۆڵەمەری
دەوڵەتی شوبهاندوە بە قۆناغەكانی ژیانی مرۆڤ، ئاماژەی بەوە كردوە وەك تەمەنی مرۆڤ بەسروشتی ١٢٠ساڵە، تەمەنی دەوڵەتیش هەر بەهەمان شێوەیە كە بەسێ نەوەدا تێدەپەڕێت، تەمەنی هەر نەوەیەك ٤٠ساڵە. ئیبن خلدون ماوەی گواستنەوەی دەوڵەت لە بارودۆخی بەهێز بۆ لاوازی بەسێ نەوە داناوە.
نەوەی یەكەم:
دەسەڵاتدارانی دەوڵەت لەم ماوەیەدا پارێزگاری لە ڕەوشی كۆچەرایەتی دەكەن، ئازا و دەمارگیر و بە مقاوەمەت، بە دەمارگیریەكی زۆرتوند جیادەكرێنەوە، چونكە هێشتا لەگەڵ سەردەمی شارستانیەتدا رانەهاتوون.
نەوەی دووەم:
لەم ماوەیەدا دەوڵەت لە دەشتەكیەوە ژیانی دەگۆڕێت بۆ شارستانی (عصبیە) دەمارگیری بەرەو كەم بونەوە دەچێت بەڵام هێشتا پارێزگاری لەدەوڵەتەكەیان دەكەن، چونكە سەركەوتنەكان و ژیانی پێشویان لەبیرە، بەقۆناغی گواستنەوە دادەنرێت، كەسێك تیایدا باڵا دەستە و دەوڵەت بەتەواوی دروست دەبێت.
نەوەی سێیەم:
لەم ماوەیەدا خەڵكەكەی زیاتر گرینگی بەرەفاهیەت و خۆشگوزەرانی دەدات، توندوتیژی دەمارگیریان لەبیر دەچێتەوە، بەڵام ڕۆشنبیریان پەرەدەستێنێت، توانای پارێزگاری كردنیان لەدەوڵەت نامێنێ و هەر بەڕوكەش دەسەڵاتیان هەیە واتا ئەگەر هێرشیان بكەنەسەر ناتوانن مقاوەمە بكەن بەرگری ناكەن بەهۆی نەمانی ئازایەتی و دەمارگیری دەوڵەت لەناودەچێت.
لەكۆتایدا تێبینیەك هەیە دەبێت ڕەچاوی بكەین، ئیبن خلدون تەمەنی دەوڵەت بە ١٢٠ساڵ مەزەندە دەكات، بەڵام لێرەدا بەشێوەیەكی گشتی تەمەنی دەوڵەتی مەزەندە كردوە، و لەپاڵ ئەوەشدا ناكرێت كەسایەتیەكی وەكو ئیبن خلدون ئەوەی نەزانیبێت كەچەندین دەوڵەت هەبوون زیاتر لەو ماوەیە ژیاون وەكو( دەوڵەتی ڕۆم – دەوڵەتی فارس – دەوڵەتی عەرەبی) ، لەمبارەیەوە ئیبن خلدون درێژی تەمەنی دەوڵەتەكانی بەستۆتەوە بە وابەستەی کۆمەلایەتی و هەستی دەمارگیری لەفەرمان ڕەوایی دەوڵەتەكەیدا.
ئیبن خه‌لدوون ئامۆژگاری چینی جه‌نگاوه‌ران ده‌كات له شاره‌كاندا نیشته‌جێ نه‌بن و پارێزگاری له ده‌مارگیری و مۆركی خۆیان بكه‌ن و به‌جیاوازی بمیننه‌وه له‌گه‌ڵ خه‌لكی شاره‌كاندا.
