هاووڵاتییەك: لەبەرامبەر تاپۆ كردن 20%ی پارەمان لێ وەردەگیرێت 

بەڕێوەبەری تۆماری خانووبەرە: بە هیچ شێوەیەك ئەو بڕە پارەیە لە خەڵك وەرنەگیراوە

موڕشید برادۆستی – سۆران: 

حكوومەتی هەرێمی كوردستان بەمەبەستی ئاسانكاری بۆ خەڵك و نەهێشتنی خانووی زێدەڕۆی و ئەوانەی بە شێوەی نایاسایی لە شار و شارۆچكەكان دروست كراون، بە یاسایەك تەواوی ئەو خانووانە لەسەر هاووڵاتییان تاپۆ دەكات و چیتر كێشەی یاسایی و كارگێڕییان نابێت.
لە ماوەی رابردوو، پەرلەمانی كوردستانیش پڕۆژە یاسایی تاپۆكردنی خانووە زێدەڕۆییەكانی پەسەند كرد، بەپێی یاساكە هەر خانووێكی زێدەڕۆی كاروباری تاپۆی بۆ ئەنجام بدرێت، بە رێنوێنیەك وەزارەتی شارەوانی لەبەرامبەر تۆمار كردنی خانووە زیدەڕۆییەكان بڕە پارەیەك لە هاووڵاتییان وەردەگرێت، بە گووتەی هاووڵاتییانیش، ئەو بڕە پارەی وەك رسوومات و خەرجی تاپۆ كردن بڕێكی زۆرە و لە توانایان دانییە و بەو جۆرە كاروباری تاپۆ كردن ئەنجام بدەن، بەڕێوەبەری تۆماری خانووبەرەی ئیدارەی سۆرانیش، لەسەر ئەو دەنگۆیانە لە رێگەی زاری كرمانجی روون كردنەوە دەدات و زانیاری ورد دەخاتەڕوو”.
محیەدین نەجمەدین، هاووڵاتییەكی ئیدارەی سۆرانە، بە زاری كرمانجی گووت:” بۆ تاپۆ كردنی خانووەكەم بەشێوەی فەرمی داواكاریم پێشكەش بە قایمقامیەتی سۆران كرد، لەوێش ئاڕاستەی شارەوانی كرا، بەڵام مامەڵەیەكی زۆر لەسەر یەك كەلەكە ببوون بەهۆی وەرگرتنی بڕی ئەو پارەیە كە لە بەرامبەر تاپۆ كردنی خانووە زێدەڕۆیەكان وەری دەگرن و خەڵك ئامادە نییە بۆ تاپۆ ئەو هەموو پارەیە بدات.
بە گووتەی ئەو هاووڵاتییە، بە بڕیاری حكوومەت هەر كەسێك بیەوێت خانووەكەی تاپۆ بكات، دەبێ خانووەكەی بخەملێنرێت چەند پارە دەكات 20% بداتە حكوومەت!! واتە ئەگەر خانووێك پێنج دەفتەر دۆلار بكات دەبێ 10 هەزار دۆلار بدرێتە رسووماتی حكوومەت.
گووتیشی:” بەپێی ئەو بڕیارە بێت، یان خانووەكەت لە حكوومەت بكڕەوە ! یان بەردەوام بە لەسەر خانووی بێ سەرەتاو زێدەڕۆ!، بەو بڕیارە دەوڵەمەند و سەرمایەدار دەبنە خاوەنی خانووی تاپۆ، هەژارەكانیش وەكو هەرشتێكی تر تاپۆیان لێ حەرامە، بۆیە داواكارین لە پەرلەمان و سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بەو بڕیارەدا بچنەوە و داشكانێك بۆ خەڵك بكەن، تاكو بتوانن خانووەكانیان تاپۆ بكەن، كە حكوومەت بە بڕێك پارە سوودمەند دەبێت و خەڵكیش بۆی دەكرێت بڕە پارەیەكی گونجاو بدات”.
عەلی دێلزی، خاوەنی نووسینگەی خانووبەرە، بە زاری كرمانجی گووت:” چەند هۆكارێكی سەرەكی هەن كە وای كردووە خەڵك لە تاپۆ كردنی خانووەكانیان سارد بكاتەوە، یان وەك پێویست داواكاری بۆ ئەم مەبەستە پێشكەش نەكەن، لەوانە گرانی نرخی تۆماركردن و تاپۆكردنی ئەو خانووانەیە كە بەشێوەی زێدەڕۆی دروست كراون، هەروەها تاپۆ نەكردنی ئەو خانووانەی كە زێدەڕۆین بەڵام لەسەر سەوزای دروست كراون و سەكەنی نییە، لەهەمان كات بەپێی یاسا و رێنمایەكانی حكوومەت ئەو زەویانە تاپۆ ناكرێن كە لە كۆڵان و گەڕەكەكاندا لە نێوان خانووەكاندا بە بەتاڵی ماونەتەوە، بۆیە پێویستە ئەوانیش تاپۆ بكرێن تا خەڵك زیاتر روو لە تاپۆكردن بكات. 
بە گووتەی خاوەن نوسینگەی خانووبەرەی دێلزیان، 25%ی پارە بۆ تاپۆ كردنی هەر خانووێك حكوومەت لە هاووڵاتییان وەردەگرێت، ئەمەش  پارەیەكی زۆرە هاووڵاتییان ناتوانن بیدەن، دەشڵێت:” پێویستە رەچاوی دۆخ و گوزەرانی خەڵك بكرێت و خەڵكێكی زۆر بەهۆی زۆری خەرجی توانای تاپۆ كردنی خانووەكانیان نییە”.
لای خۆیەوە، ئیدریس سەباح، بەڕێوەبەری تۆماری خانووبەرەی ئیدارەی سۆران، بە زاری كرمانجی راگەیاند:” لە دوای پەسەند كردنی یاسایی تۆماركردن و تاپۆكردنی خانووە زێدەڕۆییەكان، لە سنووری سۆران سەرووی هەزار داواكاری پێشكەش بە قایمقامیەتی سۆران كراون، داواكاری و پێشوازی هاووڵاتییان لە ئاستێكی باشدا نییە و رێژەكە زۆر كەمە، چونكە چەندان هەزار خانووی زێدەڕۆی لە دەڤەرەكە هەیە یا كێشەی تاپۆیان هەیە و تا ئێستا داواكاریان پێشكەش نەكردووە.
بە گووتەی بەڕێوەبەری تاپۆی سۆران، بەپێی یاسا و رێنمایەكان ماوە و مافی پێشكەش كردنی داواكاری هاووڵاتییان تاكو 9 ی ئەیلوولی  2022 دیاری كراوە، دوای ئەو بەروارە هاووڵاتییان مافی ئەوەیان نابێت خانووەكانییان تاپۆ بكەن، دەشڵێت:” زۆربەی نەخشەكانی سنووری قایمقامیەتی سۆران كێشەی تاپۆكردن و خانوو و زەوی زێدەڕۆییان هەیە و پێویستیشە داواكاری تاپۆ كردن پێشكەش بكەن بە تایبەت ئەو گەڕەك و كۆلانانەی كە نوێن و تازە دروست كراون.
دەربارەی وەرگرتنی رسووماتەكان و خەرجی تاپۆ كردن، ئیدریس سەباح، بەڕێوەبەری تۆماری خانووبەرەی سۆران، ئاشكرای دەكات، بەپێی ئەو یاسایەی لە بەردەستمانە، بۆ تاپۆكردنی هەر خانووێك زەوی دەخەمڵێندرێت و تەنها 5% پارەی زەویەكە خەرجی رسووماتی تاپۆ كردنە، ئەوەش لە رێگەی لیژنەیەكەوە دەخەمڵێندرێت، ئەو دەنگۆیانەش رەت دەكەینەوە كە گوایە خانوو دەخەمڵێندرێن و لەسەر نرخی خەمڵێندراو تاپۆ دەكرێت ئەمە هیچ راستییەكی بۆ نییە، ئێمە تەنها كارمان بە زەوی هەیە، بۆ نموونە ئەگەر ئەو زەویەی ئەو خانووەی كە بە زێدەڕۆی لەسەر دروست كراوە نرخەكەی 15 ملیۆن دینار بكات، ئەوا رسوومات و خەرجی تاپۆ كردن تەنها ” 750 ” هەزار دینار دەبێت و نرخی خانوو پەیوەندی بەو بابەتەوە نییە.
گووتیشی:” ئەوەی پێویست بێت و لە توانا و دەسەڵاتی ئێمەدابێت درێغی ناكەین،  هاوكاری خەڵك و ئەوانە دەبین كە داواكاری پێشكەش دەكەن بە مەبەستی تۆمار كردنی خانووەكانیان و داواش دەكەین پەلە بكەن بۆ پێشكەش كردنی داواكاری بە مەبەستی تۆماركردن و تاپۆ كردنی خانووەكانیان”.