رێبوار حەمەلاو شوانی
بەشداریکردنی فەرمی هەرێمی کوردستان لە کۆنفرانسی ئاسایش میونشن ، بۆ ئێمەی کوردستان زۆر گرنگە بەتایبەت ئەگەر کوردستان بیەوێت پشتگیری هەبێ لە نێو وڵاتان بەتایبەت ئەمەریکا و ئەوروپا، ئێمە پێویستمان بە دۆستە، دۆستیش چۆن دروست دەبێت لەڕێگەی پەیوەندییەوە و دیدار وگفتوگۆوە کە دەبێ خۆمان نیشان بدەین، ئێمەی کورد کێین؟ بۆچی گرنگە لە نەتەوە یەکگرتووەکان و عێراق بوونمان هەبێ. ئێستا کە ناوچە بە کۆمەڵێک. کێشە وململانێیدا گوزەر دەکات و هەروەها ئەو کێشەیەی کە بەغدا دروستیکردووە لەسەر بودجە و نەوت و گازی هەرێمی کوردستان و ئینجا دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە ڕێگەی دادگەی بەناوفیدراڵی بەڵام لە ژێر هەژموونی میلیشیا وگروپە نایاسایی و ئەوانەی کە فەرمان لە دەرەوە وەردەگرن ، ئەو کێشانە لەبەردەم ماڵی ئێمەدان، بەڵام ئەوروپا ئاگاداری کێشەکان بێت دەتوانێ هاوکاریمان بکەن.
ئەم کۆنفرانسە کە لە پاییزی ساڵی 1963 وە دەستبەکاربووە وئەمساڵ 60هەمین ساڵیادێتی ، کەتێیدا بە گرنگترین کۆنفرانسی ئاسایشی لە سەر ئاستی نێودەوڵەتی هەژمار دەکرێت کە ، کە تێیدا دەیان سەرکردە و کەسایەتیی بریاربەدەست و دیپلۆماتکاری و پسپۆرانی بواری ئاسایشی تێیدا بەشدارن و هەڵوێست و بیرۆکەی خۆیان کە تایبەن بە پرسە ئاسایشیەکان دەخەنە ڕوو ، دەتوانین بڵێن کە کۆنفرانسی میونشن دەرفەتێکیگ ونجاو و لەبارە بۆ سازدانی چەندین دیدار وکۆبوونەوەی گرنگ لە نێوان وەڵاتانی بەشداربوو ئەو کۆنفرانسەدا ، تاکو لە نزیکەوە ئەوانەی کە بریاردەر و دروستکەری بریارن ، بیرۆڕاکانیان بە شێوەیەکی روون وئاشکرا ئاڵۆگەر بکەن ، بەتایبەت لەو گۆرانکاری و پێشهاتە نوێیانەی کەباڵیان بەسەر هەموو ناوچەکە و جیهاندا کێشاوە .
روون و ئاشکرایە، کە هەرێمی کوردستان لەم چەند ساڵەی دواییدا رۆڵی گرنگی بینیووە لە پاراستنی ئاسایشی ناوچە و جیهانی لە چۆنێتی مامەڵەکردنی لەگەڵ پرس و هاوکێشەکان دا ، لە بەرامبەریشدا ئەو پاڵپشتی و هاوکارییە نێودەوڵەتییەی بۆ هەرێمی کوردستان هەیە، پەیوەندی بەو ڕایەڵە ئاسایشییەوە هەیە کە گەلی کورد و سەرکردایەتییە ژیرانەکەی لەگەڵ وڵاتانی زڵهێز و بەتایبەتی لەگەڵ ئەوروپا هەیەتی. هەر ئەوەشە وایکردووە بەشێکی زۆری دیداروگفتوتوگۆکانی لە کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن، تایبەت بێت بە فەراهەمکردنی ئاسایش و سەقامگیری و ئینجا رووبەڕووبوونەوەی داعش و میلیشیا و گروپە لە یاسادەرچووەکان ، بۆیە ئەم کۆنفرانسی میونشن دەرفەتێکی گونجاوە بۆ هەرێمی کوردستان کە لە کەمترین ماوەدا زۆرترین کۆبوونەوە و چالاکی دیپلۆماسی لەگەڵ بەشداربوونی ئەو کۆنفرانەس ساز بکات.
بەشداریکردنی هەرێمی کوردستان لە کۆنفرانسی میونشن ، ئاماژەیەکی روونە بۆ بایەخ و سەنگیی هەرێمی کوردستان لەلایەک لەلایەکی تر گەشەسەندنی پرسی پارادیپلۆماسی لە سەر ئاستی هەموو جیهاندا کە لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەتی و دەزگاییە و زیاتر شێوەیەکە بۆ نزیکبوونەوە لە ئەکتەرەکان لە دەرەوەی دەزگاکان. ئەم دۆخە کاتێک زیاتر دەردەکەوێت کە لە پەراوێزی دانیشتن و پانێل و گفتوگۆ فەرمییەکاندا، دانیشتن و گفتوگۆی نافەرمی و لابەلا دەکرێت و پرسە هەستیارەکان دەهێنرێتە بەر باس و پلانی تایبەتیان بۆ دادەنرێ. نێچیرڤان بارزانی ،سەرۆکی هەرێم تێڕوانین و روانگەی چارەخوازانەی هەرێمی کوردستان بۆ ململانێ سیاسییەکان باس دەکات.هەروەها مەترسی هەڕەشەکانی تیرۆر و میلیشیا چەکدارەکان و قەیرانە مرۆییەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق دەخاتەڕوو.
ئەم کۆنفرانسە دەرفەتێکی گرنگە بۆ سازادنی چەندین کۆبوونەوەی گرنگ لە نێوان بەشداربوونی لە پێناو چارەسەرکردنی ململانێ و ناکۆکییەکان بە شێوەیەکی ئاشتییانە، لە ڕێگەی پاراستنی دیالۆگێکی بەردەوام و چاودێری کراو لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتییدا. هەروەها شوێنکە بۆ دانانی نەخشە وپلانی و دەستپێشخەری دیپلۆماسیانە لە پێناو چارەسەرکردنی کێشە وململانێیەکان و بەتایبەت لەبواری ئاسایشی ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان و بە گرنگترین شوێنی ئاڵۆگۆڕی بیروڕاکان هەژماردەکرێت لە هەمانکاتیشدا لە پەراوێز ئەم کۆنفرانسەدا ،چەندین دیداروکۆبوونەوە لەگەڵ سەرکردە و وەزیرو پسپۆرانی وڵاتانی ناوچەکە و جیهان ساز دەکرێت
ئێستا کێشە و هەڕەشەکانی ئاسایشی ناوچەکە بوونەتە کێشە و هەڕەشەی جیهانی و لە هەر کوێیەکی جیهان کێشەیەکی ئەمنی هەبێت، کاریگەری و رەنگدانەوەی بەسەر هەموو جیهانەوە هەیە؛ بۆیە میونشن گرنگترین کۆبوونەوەی ئەمنییە. بەدڵنییاییەوە متمانەکردن بە هەرێمی کوردستان وەکو کاراکتەرێکی سیاسی لە هاوکێشەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بەتایبەتی لە عێراق، خۆی رەوایی بەخشینێکی گەورەیە بۆ پێگە و کاریگەریی رۆڵی هەرێمی کوردستان؛ بۆیە بەشداریکردنی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن زۆر گرنگە وەک ئەکتەرێکی نادەوڵەتی لە کۆنفرانسی میونشن و سازکردنی چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ دروستکەرانی بڕیاری سیاسی و ئاسایشی، شایەنی سەرنج پێدانە. چونکە لە ساڵی ١٩٩١ـەوە تاکوو ئێستا، بوون و ئاسایشی هەرێمی کوردستان، تاڕادەیەکی زۆر لە ڕێگه‌ی بنەماکانی سیستەمی نوێی جیهانی و پشتگیری کۆمەڵگای نێودەوڵەتییەوە گرێنتی کراوە. هەروەها پشتیوانی نێودەوڵەتیی بۆ هەرێمی کوردستان لە جەنگی تیرۆریستانی داعش لە ساڵی 2014 و شەڕکردن لە پێناو فەراهەمکردنی ئاسایش و سەقامگیری نەک تەنها کوردستان بەڵکو هەموو جیهان وەک ئەکتەرێکی نادەوڵەتیی متمانەپێکراو و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی ، پارێزگاریکردن لە دیموکراسی و ئاشتی و پێکەوەژیان لە ناوچەکی پڕکێشە و نادیموکرات ، ئاماژەن بەوەی کە گەلی کورد و قەوارەکەی جێگەی گرنگی وبایەخە و بەتایبەتی کە ئێستا کێشە و هەڕەشەکانی ئاسایشی ناوچەکە بوونەتە کێشە و هەڕەشەی جیهانی و لە هەر کوێیەکی جیهان کێشەیەکی ئەمنی هەبێت، کاریگەری و رەنگدانەوەی بەسەر هەموو دوونیاوە هەیە؛ بۆیە کۆنفرانسی میونشن گرنگترین کۆبوونەوەی ئاسایشیە، بەو پێیەی کۆنفرانسی ساڵانەی میونشن بووەتە شوێنێک بۆ کۆبوونەوەی وڵاتانی ناوچەکە وجیهان، بەشداری کردنی هەرێمی کوردستانیش دەچێتە خانەی ئەو پەرۆشی و ڕوانگەیەی کە وڵاتانی ڕۆژئاوا بۆ پرسە جیهانییەکان هەیانە، بەتایبەتیش پرسە ئاسایشییەکان.
بەشداریکردنی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی ڕێزدار نێچیرڤان بارزانی ، سەرۆکی هەرێم و لە نزیکەوە و چاوپێکەوتن و گفتوگۆی هاوبەش لە سەر ئاسایش و سیاسی و دیپلۆماسی و بەتایبەتی وڵاتانی بریارلەدەستی جیهان ، بەتایبەت لە رەوشی ئێستادا کە ناوچەکە و جیهان کەوتە ژێر هەڕەشە و شەردا و بەرەو گۆرانکاری و پێشهاتی نوێی هەنگاو دەنێت ، تێیدا وڵاتانی زڵهێز کار بۆ داڕشتنی سیستەمێکی نوێی چاوەڕوانکراو بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو پێشهات و شەڕە نوێیە دەدەن ، هەرێمی کوردستانیش لەلایەک ئاگاداری ئەو گۆرانکارییە ئاسایشی و سیاسی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییانە دەبێ ولایەکیشی تریشەوە بەڕێگەی بەرچاو روونی لە کێشە وپرسەکانی لە عێراق وناوچەکە بەرچاوروونی و پشتیوانی ناوچەیی ونێودەوڵەتیی لەو کۆنفرانسە جیهانییە بۆ گەل و قەوارەکەی فەراهەم دەکات .
