سەبارەت بەو هێرشە مووشەکییەی شەوی رابردوو کرایە سەر شاری هەولێر و جگە لە زەرەر و زیانی ماددی ژمارەیەک هاووڵاتی سڤیل بوونە قوربانی، سەبارەت بەم هێرشە د. دیندار زێباری رێکخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەکان لە حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان راگه‌یه‌ندراوێكی بڵاوكرده‌وه، تێیدا هاتووه کە ئەم هێرشە بەزاندنی سەروەری وڵاتێکی ئەندامی رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان و پێشێلکارییەکی روونی مافەکانی مرۆڤ و پرەنسیپە نێودەوڵەتییەکانە.
لە ماوەی رابردوودا زنجیرەیەکی هێرشی درۆن و موشەک شاری هەولێر کراوەتە ئامانج، دوایین هێرش و دەستدرێژی شەوی 15 لەسەر 16ی کانووی دووەمی 2024 بوو و لە ئەنجامدا ژمارەیەک هاووڵاتی سڤیل بوونە قوربانی و زەرەر وزیانێکی زۆریش بەر ماڵ و موڵکی هاووڵاتیان کەوت.
ئەو هێرشانەی دەکرێنە سەر شاری هەولێر، دەستدرێژییەکی ئاشکرایە بۆ سەر ژیان و ئاسایشی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و پێشێلکاریی سەروەری خاکی عێراقە، هەروەها پێچەوانەی بڕیاری ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیی ژمارە (598) ی ساڵی (1987)ە تایبەت بە وەستاندنی شەڕ و ئاگربەست لە نێوان کۆماری عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران.
لە هەمان کاتدا دەستدرێژییە بۆ سەر کاروباری نێوخۆی وڵاتێکی خاوەن سەروەری بەپێی بڕیاری کۆمەڵەی نەتەوەیەکگرتووەکان ژمارە (103/36) لە رێکەوتی 9 کانوونی یەکەمی ساڵی 1981.
بەپێی پرەنسیپ و ئەعرافی نێودەوڵەتی پێویستە وڵاتان پابەندبوونی تەواویان هەبێت لە دەستوەرنەدان بە هەموو شێوازێک لە کاروباری ناوخۆیی وڵاتانی دیکە بە هەر بیانوویەک بێت، ئەمەش زامنی پاراستنی ئاسایش و سەلامەتی و جێبەجێکردنی پەیماننامەی نەتەوەیەکگرتووەکانە.
بە پشتبەستن بە پێوەرەکانی یاسای نێودەوڵەتی، ئەو هێرشە موشەکییە بۆ سەر شاری هەولێر و بە ئامانج گرتنی هاووڵاتیانی سڤیل، پێچەوانەی بنەما گشتییەکانی یاسای نێودەوڵەتی و سەرپێچییە لە ماددەکانی رێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ و پەیماننامەی نێودەوڵەتی تایبەت بە مافە مەدەنی و سیاسییەکان کە ئاماژە بە مافی ژیان و سەلامەتی جەستە و سەروماڵی هاووڵاتیان دەکات.
هەروەها بەپێی ماددەی شەشەم لە پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی، ئەم جۆرە کردەوانە پێچەوانەی مافەکانی مرۆڤە و پێویستە لێپێچینەوە لەگەڵ ئەنجامدەرانی بکرێت و قەرەبووی ئەو زەرەر و زیانانەش بکرێتەوە کە بەر سەر و ماڵی هاووڵاتیانی سڤیل گەیشتووە.
پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان دووپات دەکاتەوە بۆ یەکلایی کردنەوەی کێشە و ئاڵۆزییەکان لە نێوان وڵاتان و چارەسەرکردنیان، پێویستە پەنا ببرێتە بەر رێگەی گفتوگۆکردن و لێکۆڵینەوە و نێوەندگیری و گەڕانەوە بۆ یاسا و دادگا یان پەنابردن بۆ ئاژانس و رێکخراوە هەرێمایەتییەکان، یان هەر هۆکارێکی دیکە کە بە گونجاو دەبیندرێت.
پێویستە لەسەر ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رێوشوێنی پێویست بگرێتەبەر بۆ رێگریکردن لە دووبارە بوونەوەی ئەم پێشێلکاریانە لەپێناو پاراستنی ئاسایش و سەلامەتی نێودەوڵەتی و نەهێشتنی هەڕەشەکردن لە ئاسایشی عێراق و پاراستنی سەربەخۆیی و سەروەری و ئاسایشی.
بەشی یەکەم ماددەی یەکەمی پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژە دەکات بە ئامانجەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە پاراستنی ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی لە رێگەی ئاشتیانە، بۆ جێبەجێکردنی ئەم ئامانجەش پێویستە لەسەر نەتەوە یەکگرتووەکان رێوشوێنی هاوبەش بگرێتەبەر بۆ رێگری کردن لە هۆکارەکانی هەڕەشەکردن بەپێی بنەماکانی دادوەری و یاسای نێودەوڵەتی.
هەروەک ماددەی دووەمیش ئاماژە بەوە دەکات کە نەتەوە یەکگرتووەکان داوا لە وڵاتان دەکات کێشەکانیان بە رێگەی ئاشتیانە چارەسەر بکەن و بە شێوەیەک کە ئاشتی و ئاسایش و دادپەروەری نێودەوڵەتی رووبەڕووی هەڕەشە نەبێتەوە.
