مریەم سابیر
كوشتن ئەو كردەوە قێزەونەیە كە مرۆڤ بەرامبەر مرۆڤێكی تردا دەیكات، یاخود بەرامبەر خودی خۆی ئەنجامی دەدات. لەم چەند ساڵەی دواییدا دەبینین كە ڕێژەی كوشتن لە كۆمەڵگە ڕوو لە هەڵكشانەو ڕۆژانە چەندین مرۆڤی بێ تاوان دەكوژرێن، كە زۆربەیان كوشتنی بە ئەنقەستە، واتە بكوژ بە پلانێكی تۆكمە كارەكە دەكات و كۆتایی بە ژیانی مرۆڤێكی تر دێنێت.
خوای گەورە دەفەرموێت ﴿ ۆمَن ێقْتُلْ مُۆْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاۆُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا ۆغَچِبَ اللَّهُ عَڵیْهِ ۆڵعَنَهُ ۆأَعَدَّ ڵهُ عَژَابًا عَڤِیمًا﴾ واتە هەر كەسێك بەدەستی ئەنقەست ئیمانداێك بكوژێت، ئەوە تۆڵەی ئەو كەسە دۆزەخە نەمرەیە تیایدا، هەروەها خوا لێی توڕەبووەو نەفرینی لێكردووەو سزایەكی گەورەی بێ سنووری بۆ ئامادەكردووە. لێرەدا دەبێ بزانین هۆكارو فاكتەرەكانی پشت تاوانی كوشتن چین و زوو كۆنتڕۆڵی ئەم كارە قێرەونە بكەین.
وەك ئاشكرایە كە حكوومەتی هەرێم هەوڵی كۆنتڕۆڵكردنی چەكی بێ مۆڵەتی داوە، بەڵام ئایا ڕێژەی كوشتن كەمیكردووە؟ بێگومان نەك كەمینكردووە بەڵكو خەریكە دەبێت بە دیاردە، كەواتە زۆری چەكی بێ مۆڵەت و نەبوونی هۆشیاری كۆمەڵگەو لێكترازانی كۆمەڵایەتی لەناو خێزانەكاندا و لایەنی خراپی دارایی و هۆكاری دیاری دیاردەی كوشتنن لە هەرێمی كوردستان.
زۆربەی توێژەران لەسەر ئەوە كۆكن كە نزمی ئاستی ڕۆشنبیری و كۆمەڵگەو نەبوونی زمانی دیالۆگ و بوونی چەكێكی زۆر لەدەست هاووڵاتی ئاسایی و فەرمانبەری دەوڵەتدا هۆكاری بەهێزی ئەنجام دانی كوشتنن، هەروەها نەبوونی متمانە بە دادگاكان جێبەجێ نەكردنی یاسای سزادانی توند بەسەر تاوانباراندا، هەروەها بوونی گرێی دەروونی لای خەڵك و خراپی باری دارایی و لێكترازانی خێزانەكان و نەبوونی پەروەردەیەكی باش و تەندروست.
لێرەدا دەبێت ئەم زەنگە مەترسیدارە بەهەند وەرگیرێت و ئەركی هەموو لایەكیشە كە توندوتیژی نەهێڵن. بۆ ئەو مەبەستە دەبێت یاسای چەكی بێ مۆڵەت جێبەجێبكرێت و لەڕووی پەروەردەیەوە هەوڵبدرێت تاكەكان وشیاربكرێنەوە لەم تاوانە قێزەونە و ڕێگا لە میدیاكان بگیرێت كە دیاردەی كوشتن زەق نەكەنەوە لەنێوكۆمەڵگادا.هەروەها داخستی بازاڕی چەك.
بێگومان ئەگەر ڕێگا لەم دیاردەیە نەگیرێ ئەوا كاریگەری خراپی بەسەر دەروونی تاكەكانی تری كۆمەڵگەدا ئەبێ و ئەگەری دووبارەبوونەوەشی دەبێت. ئەوەی ئێمە دەیبینین بەڕاستی كارەساتی گەورەن منداڵ سەری دایكی ئەبڕێ، قوتابی مامۆستای خۆی ئەكوژێت، تەنانەت لەسەر شكانەوەی ئۆتۆمبێل پەنا بۆ چەك دەبردرێت لەكاتێكدا ئەمانە هەمووی بە زمانی گفتوگۆ و مەدەنیانە چارەسەر بكرێت. بۆیە گرنگە سزا بۆ تاوانباران بەزوویی جێبەجێ بكرێت و دادپەوەری و سەروەریی یاسا گرنگترین خاڵە بۆ چارەسەر.”
