بوژان ئیبراهیم _زاری كرمانجی:
ئاماری دادگاكان دەریدەخەن، كە جیابوونەوەی هاوسەران و لێكترازانی خێزان لە هەرێمی كوردستان ڕۆژ بە ڕۆژ لە زیادبووندایە، لە ئیدارەیەكی وەك سۆرانیش بەپێی زانیارییەكان جیابوونەوەی هاوسەران ڕێژەیەكی بەرزی تۆمار كردووە، زاری كرمانجی لەسەر ئەم پرسە بۆچوونی یاساناس و كۆمەڵناسانی وەرگرتووە، هۆكارە سەرەكییەكان دەخەنەڕوو.
سەروین عەزیز پارێزەرە لە دادگای سۆران، بە زاری كرمانجی ڕاگەیاند:” بەپێی ئەو كەیسانەی لە دادگا تۆمار كراون، جیابوونەوەی هاوسەران لە سنووری ئیدارەی سۆران ڕێژەكەی زۆر بەرزە و ڕوو لە زیاد بوونە، ئەمەش بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە، بە تایبەت خراپی باری دارایی خێزان، هەروەها خیانەتی هاوسەران هۆكارێكی دیكەی بەرچاوە.
ئەو پارێزەرە، دووپات لەوەدەكاتەوە، بەداخەوە ئەوەی چاوەڕوان ناكرێت خیانەتی ئەو هاوسەرانەیە كە تەمەنیان گەورەیە و ماوەیەكی زۆرە هاوسەرگیریان كردوە لەیەكتر جیا دەبنەوە، بەراورد بە وانەی تەمەنیان بچووكە، جیابوونەوەی ئەوان زیاتریشە.
شۆخان مەغدید پارێزەرێكی دیكەیە لە سۆران و نایشارێتەوە، لەیەك تێنەگەیشتنی هاوسەران و بایەخ نەدان بە یەكتری هۆكارێكی دیكەیە بۆ سەرهەڵدانی كێشە، هەروەها دەست تێوەردانی دەرەكی و خۆ نەگونجاندن لەگەڵ بونی ڕای جیاواز، بەتایبەتی له نێوان ژن و مێرد، وە كێشەی چۆنیەتی خەرجی دارای ماڵ و كاڵ بونەوەی متمانە و راستگۆی لە نێو خێزان و كێشەی شوێنی نیشتەجێبوون و كار و پیشە هۆكاری سەرەكین.
پارێزەر شۆخان، ئاماژەشی بەوەدا، بەشێك لەو سكاڵایانەی لەدادگا تۆمار دەكرێن، بەهۆكاری جیاواز كێشە خێزانیەكان چارەسەركراوان و بە سوڵح و ئاشتەوایی كۆتایی بە سكاڵاكان هاتووە.
لای خۆیەوە، دلشاد سەبری مامۆستا لەبەشی كۆمەڵناسی زانكۆی سۆران، بە زاری كرمانجی ڕاگەیاند:” دوای ئازاد كردنی عێراق و باشووری كوردستان بەتایبەتی هەرێمی كوردستان كرانەوەیكی زۆری بەخۆیەوە بینی، ئەو كرانەویە بەڕووی جیهان و دروست كردنی فڕۆكەخانە و گەشت كردن، ئەمە وای كرد كە كلتوری جیاواز ببینن و بگەڕێن و تێكەڵ بە خەڵكانی جیاواز بن كەسانی دیكە ببینن.پاشان ئینتەرنێت بڵاو بووە، ئەمانە هەمووی بوونە هۆی ئەوەی كە كۆمەڵگەی كوردی كرانەوەیەكی بەرفراوان بەخۆیەوە ببینێت خەڵكی جیاواز و كەلتوری جیاواز كاریگەری هەبوو لەسەر هەرێمی كوردستان.
زیاتر گووتی:” ئەو گۆڕانكاریەی كە دروست بوو لە نێو كۆمەڵگەی كوردی هەندێك بە ئەرێنی لێكی دەدەنەوە و هەندێكی تر بە نەرێنی، پێشتر پیاو سالاری بوو ئافرەتەكە هەموو شتێكی قبوڵ دەكرد لێدان و توندوتیژی بەرامبەری دەكرا بێدەنگ دەبوو هاوسەرگیریەكەی پێ گرنگتر بوو، جیابوونەوە عەیبەیەك بوو .ئەم كرانەوەیە بەڕووی جیهان وای كرد بیركردنەوەی هەندێك لە ئافرەتان بگۆڕێت ئیستا زۆر جار ئافرەت بڕیار دەدات جیا ببێتەوە پێی شتێكی ئاسایییە.
گووتیشی:” لە هۆكارە كاریگەرەكان ئەوانەی كە ئیستا جیا دەبنەوە بەشێكن لەوانەی كە هاوسەرگیریان كردوە، بەڵام بەبێ ئەوەی یەكتر ببینن و، بەدڵی خۆیان هاوسەرگیریان نەكردووە، ئەو هاوسەرانە ماوەیەكی زۆریش لەگەڵ یەكتر ژیاون یەكتریان ناسیوە و ئەو هەست و حەزەی لە سەرەتادا هەیان بوو كەم بۆتەوە واتە لەیەكتر بێزار بوونە و خۆشەویستی كەمتر دەبێت، جاری وا هەیە ئافرەتەكە داوای ئازادی دارایی دەكات، پیاوەكە ڕەنگە پێی شەرم بێت ئافرەت بچێتە دەرەوە و كار بكات هەر پابەندە بە داب و نەریتی كۆن ئەمەش هۆكارێكە بۆ جیابوونەوەیان، ئەو نەوەی كە كرانەوەی بینی بەڕووی جیهاندا و تێگەیشتنی فراوانتر بوو بوێری زیاتریان بۆ دروست بوو كە ئەوجارە بەدڵی خۆیان هاوسەرگیری بكەنەوە”.
