خەڵات محەمەد
دەرچووی بەشی مێژوو
وەك ئەزانین خەباتی ڕۆشنبیری گرنگیەكی زۆری هەیە لە تۆماركردن و دەرخستنی مێژووی هەر نەتەوەیەك، گۆڤاری ڕووناكیش وەك هەر گۆڤارێك و چالاكیەكی تر دەنگ و مێژوو نوسینی كوردەواری بووە، ئەم گۆڤارە لە هەولێر لەلایەن(حوسێن حوزنی موكریانی و پارێزەر شیت مستەفا)دەرچووە، لە هەولێر لە ساڵی (1935-1936) سەرەتای سەدەی بیستەم كورد چالاكی سیاسی و ڕۆشنبیری خۆی گواستەوە بۆ كاری ڕۆژنامەوانی و دەركردنی گۆڤاروو ڕۆژنامە تاوەكو بتوانێت مافە نەتەوەییەكانی خۆی لە ڕێگای ئەمە بەدەست بهێنێت.
گۆڤاری ڕووناكیش سەرەتای كاری چاپەمەنی بوو لە هەولێر كە بۆ یەكەمین جار لە ڕێگای گۆڤاری ڕووناكیەوە چاپ خانە دامەزرا، گۆڤاری ڕووناكی دەنگ و مێژوو و نوسینی كوردەواری بووە لە هەولێر دەرچوە بۆ یەكەمین جار هەولێر هاوبەشی كاروانی ڕۆژنامەگەری كردوو یەكەمین چاپخانەی تێدا دامەزرا بە زمانی كوردی، گۆڤاری ڕووناكی گۆڤارێكی زانستی، كۆمەڵایەتی، مێژووی ، ئەدەبی بووە ئەو ڕێبازەی لە گۆڤاری ڕووناكی پەیڕەو دەكرێت بەردەوامی ڕێڕەوی كوردایەتی زاری كرمانجی ساڵی (1926-1932) كە حوزنی موكریانی لە ڕواندز دایمەزراندبوو،وگۆڤاری ڕووناكیش بەهەمان شێوە لەلایەن (حوزنی موكریانی و پارێزەر شیت مستەفا) دامەزراوە.
ئەم گۆڤارە مانگێ جارێك لە هەولێر دەردەچوو ئەم گۆڤارە 11 ژمارەی لێ دەرچووە، لە چاپ دانەوەی گۆڤاری ڕووناكی لەگەڵ ئەوەی دەبێتە هۆی پاراستنی گەنجینەیەكی بەنرخی ڕۆژنامەگەری كوردی. هەروەها سودێكی زۆریش بە نەوەی ئەمڕۆ و داهاتو دەگەیەنێت، لەگەڵ ئەوەی كەوا گۆڤاری ڕووناكی ڕەنگدانەوەی جۆری گوزەرانی مرۆڤی كورد بوون و ژیان و گوزەرانی كوردانی لەو سەردەمدا خستۆتە ڕوو وە باسی لەلایەنە تاریك و ڕەشەكانی كۆمەڵگەی كوردی كردووە، هەروەها وەكو هەر گۆڤارو و ڕۆژنامەیەكی كوردی لەلایەن نوسەرانەوە بایەخی پێ دراوە و لە وتارو لێكۆلینەوەكانیان باسیان لێوە كردووە، گۆڤاری ڕووناكی لە ناساندنی خۆیدا وای بلاوكردەوە كە گۆڤارێكی هەفتانەیە، بەلام تەنها ژمارە (1،2،8)ی هەفتانە بوون ژمارەكانی دیكە مانگانە بوون و گۆڕان بەسەر كاتی دەرچوونیان ڕوویداوە.
ئامانج لە بڵاو كردنەوەی گۆڤاری ڕووناكی
بێگومان دەرچوونی گۆڤار لە كوردستان خزمەت بە گەل و نەتەوەی كورد دەكات، حوزنی هەموو هەوڵێكی ئەوەبوو كە خزمەت بە كورد بكات، ئامانج لە بڵاوكردنەوەی گۆڤاری ڕووناكی پاراستنی گەنجینە و ڕۆژنامەگەری كوردی بووە، هەروەها گۆڤاری ڕوناكی سودێكی زۆری بە نەوەی ئەوكات گەیاندووە، بابەتە بڵاوكراوەكانی گۆڤاری ڕوناكی باسی لە شێوازی ژیان و گوزەرانی خەڵكی كورد دەكرد، لەوكاتەدا كە بە شێوەیەكی هۆشیارانە لە ژیانی ڕۆژانەی كۆمەڵگەی كوردی كۆڵێوەتەوە، هەروەها باسی لە بارودۆخی كۆمەڵایەتی كۆمەڵگەی كوردەواری كردووە، ئەگەر گلەیی و گازندەش هەبوبێت چ لە بەرپرسانی میری چ لە كۆمەڵگەكەیان بە شێوەیەكی دبلۆماسیانە و بوێرانە پێداویستیەكانی خەلكیان خستۆتە ڕوو، كە ئەمانەش دەچنە قالبی سیاسەتەوە. بەڵام لە بەرگێكی نایابی كۆمەڵایەتی و وێژەی، هەرچەندە لەو كاتەدا نەبونی ئامێری چاپ كردن لە شاری هەولێر كۆسپێكی گەورە بو لەبەردەم بلاوكردنەوەی ڕۆژنامە و گۆڤار لەم شارەدا.
بەڵام حوزنی وا بیری دەكردەوە چەند چاپخانە لە وڵات زۆر بێت ئەوەندە نەخوێندەواری كەمتر دەبێت، بەلای حوزنی چاپخانە ئامێرێكی گرنگە بۆ لەناوبردنی نەزانین، هەروەها هۆی وریاكردنەوە و بنەمای ڕاستی بنیاتنانی كۆمەڵگایەكی شارستانی و پێشكەوتوو بووە. ئاواتی حوزنی ئەوە بوو لە ڕێگەی نوسراو دانان و چاپ كردن و بنیات نانەوەیان و لەڕێگەی وتاردان لەنێو كۆڕە نەتەوەییەكان گەلی كورد لە خەو ڕاپەڕێنێ و زیندویان بكاتەوەو بیریان ڕۆشەن بكات ڕێگای سەربەستی و سەربەرزیان نیشان بدات تاكو گەلی كورد پێشبكەوێت، ئەویش وەك هەر گەلێكی تر بە سەربەرزی بژی، هەرچەندە ژمارەكانی گۆڤاری ڕووناكی كەم بوون بەڵام لەڕووی ڕۆژنامەگەری كوردیەوە دەورو نرخێكی زۆری هەبوو لەناو ڕۆشنبیرانی كورد دا دەنگدانەوەیەكی باشی هەبوو. چونكە لە ساڵانی سیەكاندا لە كوردستان تەنیا ڕۆژنامەیەك لە سلێمانی بەناوی (ژین) و لە هەولێریش گۆڤاری ڕووناكی هەبوو ڕۆشنبیرانی كورد بە گەرمی دەورەیان لێدا و بەرهەمی خۆیان تێدا بلاووكردەوە.
هۆكاری دەرنەچونی گۆڤاری ڕووناكی لەكاتی دیاری كراوی خۆیدا بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە
.1_. شوێنی جۆراو جۆری چاپ كردن: حوزنی گۆڤاری ڕووناكی لە شاری (موسل، ڕواندز، هەولێر) چاپ كردووە
2_ هەولی تاكە كەسی: نووسینی وتاریان هەلسەنگاندنی بابەتەكان هەندێك نوسەر بەشداریان لە نوسین كردووە بەڵام ئەرك و قورسای گۆڤارەكەهەمووی لەسەرشانی حوزنی بووە
3_ كەم دەرامەتی: ئەو سەروەت و سامانەی كە حوزنی لە كاتی دەركردنی گۆڤاری ڕووناكی دا هەیبووە تەنها پەنجا دینار بووە كە لە فرۆشتنی دوسەد دانە كتێبی میرانی سۆران و بەشدار بوانی گۆڤارەكە لە (ڕواندز، هەولێر، دەوروبەری و موسل) كۆیكردونەتەوە، ئەو سەرمایەیە هەمو كەلوپەلێكی چاپ خانەكەی پێ نەهاتووە تا بتوانێت یەكسەر لە شاری هەولێر چاپی بكاتەوە.