زاری كرمانجی-مێرگەسۆر
یەكێك لەشوێنەشوێنەوارییەگرینگ و دەگمەنكەكان لەمیسۆپۆتامیا دادەنرێت (زاوی چەمی)ە دەكەوێتە ڕۆژئاوای گوندی شانەدەری قەزای مێرگەسۆر، لەنێوان زێی گەورەو ڕێگای سەرەكی (شانەدەرـــ ڕێزان) ڕووبەرەكەی (215×275)م دەبێت، پاشماوە شوێنەوارییەكە لە دووچینی سەرەكی پێك هاتووە، ئەوانیش (چینیA) كە (70ـــ 75) سم قوڵ بووە، بەگشتی دەگەڕێتەوە بۆسەدەی (4 ــ 12) زاینی و چینی (B) كە زیاتر بووە (1)م، دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتایی چاخی بەردینی نوێ (Neolithic) بۆ دەوروبەری (11000) ساڵ پێش ئێستا لەچینی(A)دا”.
لەم شوێنەوارەدا چەند پاشماوەیەكی وەك دەفرو بازنەو مۆری شوشەواتە (مۆری) كەبەشێكە لەملوانكە، لەگەڵ پارچە پلێتی ئاسن و ئامێری ئاسن و كەلوپەلی بەردینی وەك دەسكە جۆنی و دەستاڕو كەل وپەلی هاڕین و كوتان دۆزراونەوتەوە، ئەوگلێنانەی كەلەم چینەدا دۆزراونەتەوە بەگشتی نەخش و نیگارەكەیان سادەبووە، گۆزەی گەورە دۆزراوەتەوە، كەپێ دەچێت دانەوێڵەیان تێكردبێ تن گڵەی ڕووپۆشكراو (سەربەدەرخۆنە) دۆزرانەتەوە، هەندێ گۆزەشیان نەخش و نیگارێكی وەك میدالیایان پێوەبوو یان هەندێكیان وێنەی خاچ و نەخشی تریان لەسەربوو دراوێكی مسیش دۆزراوەتەوە كەدەبێت هی ساڵانی (539ـــ 498)ی دوایی زاین بێت”.
ئەم چینە بەگشتی زۆر كۆن نییە، وەك باسمان كرد دەگەڕێتەوە بۆ دوای زین لەچینی (B)دا كۆمەڵێك كەل و پەلی بەردین دۆزرانەوە، وەك دەستاڕو ئامێری كوتان و هاڕین و بڕین و لێكردنی دانەوێڵەو.. هتد لەگەڵ سووژن و دەرزی لەئێسك دروستكراو، بۆ كونكردنی كەل و پەلی وەك پێستەی ئاژەڵ و چەرم بەكاردێت، هەر لەقوڵایی (10،1)م لەم چینەدا، بناغەی دیوارێك بەترەی (3)م دەركەوتوە كەشێوەیەكی بازنەی هەبوو، پێ دەچێت (مەڕ) ماڵی كرا بێ، هەروەها پاشماوەی چەندین ئاژەڵی تری كێوی دۆزرانەتەوە لەم شوێنەدا، پێدەچێت ئەم ئاژەڵانە هەموویان ڕاوكرابن و مرۆڤ گۆشتەكەی خواردبێ، بۆیە پاشماوەكانی لەوێ دۆزراونەتەوە.
سەرچاوە:
-بەڕێوەبەرایەتی گشتی شوێنەوارو كەلەپووری هەولێر