مەهدی محەممەد – زاری كرمانجی:
زۆرێك لە گەنجان پێیان وایە، ژیان تەنها كارە و هیچی تر نییە، بۆیە هەمیشە سەرقاڵی كاركردن و پەیداكردنی پارەن، هەشیانە دەڵێن، مادام مردن هەیە، كەواتە ژیان هیچ مانایەكی نییە و هەوڵدان و كۆشش كردن بێ سوودە. هەندێكش پێیان وایە، ژیان ئەوەندە جوان و چێژبەخشە، ئەوە دەهێنێت خۆتی بۆ ماندوو بكەیت و جیهانێكی پڕ لە خۆشی و شادی بۆ خۆت فەراهەم بكەیت.
سەروەر سەردار، تێڕوانینی ژیانێكی هیچ لەڵایەن كەسانێكەوە بە دیدێكی تەسك و بێزاركەر ناو دەبات و دەڵێت:” ئەوانەی ژیان بە ناشرینی دەبینن و دەیانەوێت وا لە هەموو خەڵك بكەن، بە هەمان هەست و چاوی ئەوانەوە لە ژیان بڕوانن، كارێكی هەڵە دەكەن و كەسانی تێكشكاو و رەشبینن بەرامبەر جوانییەكانی ژیان و ناتوانن چێژی لێ وەربگرن و بە باشی بۆ خۆیان بژین، كاتێك خودا بە جوانترین شێوە ژیانی بۆ مرۆڤ دروستكردووە و هەموو شتێكی بۆ فەراهەمكردووە، چۆن دەكرێت ئاوا ركمان لە ژیان بێتەوە”.
كامەڕان خالید ژیان وەك شەمەندەفەرێك دەبینێت كە بەرەو دوا خاڵی رێگایەكە دەڕوات و گووتی:” ژیان وەك شەمەندەفەرێك وایە، بەرەو كۆتایی بە ڕێگای خۆیدا دەڕوات، وێستگەكانی خۆشی و ساتەوەختە جوانەكان دەبڕێت، لە هاوڕێ و خێزانەوە كە بۆنە خۆشەكانیان هاوبەش دەكەن، لەگەڵ ئەوەشدا وێستگەی خەم و ئازارەكان یش هەن. ئەوانیش مافییان بەسەر ئێمەوە هەیە و نادادپەروەرییە گەر رێزیان نەگرین و هاوبەشی خۆشییەكان نەكەین، بەڵام لەگەڵ هەموو ئەمانەش ڕێگا پێشنیاركراوەكەی خۆمان كە چێژ وەرگرتنە لە ژیان، بیرۆكە و كارامەیییەكەی كە ڕەنگە پێویستی بە هەوڵێكی زۆر نەبێت، ئەوەندەی پێویستی بە قەناعەت و ئیمان و هەستكردن بە بەهای ژیان هەیە، بە راستی و دروستی دەبڕین و خەمی هیچ شتێكمان نییە”.
تریسكە حەمەدەمین، چێژوەرگرتن لە ژیان بە دوو ڵایەنەوە پەیوەست دەكات و دەڵێ: “ڕەنگە بڵێین چێژوەرگرتن لە ژیان پەیوەستە بە دوو ڵایەنەوە، وەك هەر هەنگاوێك، ژیان: ڵایەنی ئەخڵاقی، واتە مرۆڤ بیركردنەوەكانی ئاراستەی ڵایەنە ئەرێنییەكان دەكات، وە ڵایەنی ڕەفتار، واتە گۆڕانكاری، هەندێك لەو خوو و كردارانەی كە لە ژیانی ڕۆژانەیدا ئەنجامی دەدات، ڵایەنی ئەخڵاقی چێژوەرگرتن لە ژیان بیرۆكەكان و چەسپاندنی قەناعەتە ئەرێنییەكان و ڕزگاربوون لە نەرێنی، چونكە ئەمە بنەما راستەكەیە بۆ ئەوەی ژیان بەو شێوەیە بێت كە تۆ حەزت لێیە، هەروەها ئەگەر دەتەوێت چێژ لە ژیان وەربگریت، دەبێت چاوەكانت لەسەر جوانەكانی ئەو كەسانە چڕ بكەیتەوە كە مامەڵەیان لەگەڵ دەكەیت و خۆشت دەوێن، خاوەنی كەسایەتییەكی سادە بە و چێژ لە هەموو شتێك وەربگرە، هەروەها ڕازیبە بە هەموو شتێك كە لە دەستتدایە، بەڵام مەیكە بە زیادەڕەوی تا ئەو ڕادەیەی تەماحی باشتربوون و گەشەسەندنت، هەمیشە پڵان دابنێ بەپێی تواناكانت لەوەی كە توانات هەیە، بۆ ئەوەی هەموو مانگێك، بۆ نموونە، یان هەفتەیەك، شتێكت هەبێت بۆ گۆڕینی تا ڕادەیەك لەوەی پێشوو باشتر بێت، ئەمانە هەمووی لەسەر یەكەوە چێژت پێ دەبەخشن و ژیانت ڵا جوانتر دەكەن”.
شەوبۆ مەعروف، بیرۆكەی گۆڕینی وڵات و پارەی زۆر بۆ چێژ وەرگرتن لە ژیان بە نادروست ناو دەبات و گووتی: “خۆشبەختی و چێژ وەرگرتن لە ژیان، هەموو كاتێك بە پارە و سەرمایە بە دەست ناهێت، بە جێهێشتنی شوێن ژیانی لە دایكبوون و گیرسانەوە لە وڵاتێكی بێگانەش بە دەست ناهێت، ڕەنگە هەندێك ڕێكاری سادە بەس بێت بۆ ئەوەی دڵخۆشی بۆ دڵی خاوەنەكەی بهێنێت، ئاژەڵی ماڵی و باڵندە بەخێو بكە ئەوكات هەست بە وزەیەكی ئەرێنی دەكەیت بەرامبەر بە ژیان، وەك چۆن گرنگیدانیان فێری خۆشەویستیت دەكات، باڵندەكان بە دەنگەكانیان ڕۆح ئارام دەكەنەوە و ڕەفتارەكانیان وانەیەكی هاوسۆزیت فێر دەكات، وەك مۆسیقایەكی ئارام، كە دەمارەكان ئارام دەكاتەوە، بۆیە ئەو شتانە تاقی بكەرەوە كە پێشتر تاقیت نەكردۆتەوە: سەرقاڵبوون بە ئەزموونە نوێیەكان لە ژیاندا دۆزی گەورەی دڵخۆشی و چێژی زیاترت پێدەبەخشێت، دەستپێكی هەر رۆژێكی ژیانت بە زەردەخەنەوە دەستپێبكە: زەردەخەنە ڕۆڵێكی كاریگەری هەیە لەسەر باری دەروونی و هێزی متمانە بەخۆبوون بۆ مرۆڤ دابین دەكات.”
رەسول مستەفا باس لەوە دەكات كە ژیان كۆتایی دێت، بەڵام كار كۆتایی نایەت: “ژیان كۆتایی دێت، بەڵام كار كۆتایی نایەت، ئەمە یاسایە دەبێت باش ئاگادار بین و بە تەواوی لە ماناكانی تێ بگەین. ناكرێ هەموو ژیانمان هەر بە كاركردن و پارە كۆكردنەوە بە فیرۆ بدەین، چێژ وەرگرتن لە ژیان و گەشت و خۆشی دەربڕین فەرامۆش بكەین، بەگشتی ئەگەر دەتەوێت چێژ لە ژیان وەربگریت، ئەوا هەموو شتێك مافی خۆی و كاتی خۆی پێ بدە، هاوسەنگی ژیانی خۆت بە شێوەیەكی سروشتی رابگرە، بەتایبەت لە نێوان ژیانی پیشەیی و ژیانی كۆمەڵایەتیتدا، مەهێڵە ڵایەنێك زاڵ بێت بەسەر ڵایەنەكەی تردا و هەمیشە خۆشی ساتەكانت بژە، وەك ئەوەی دوا ساتەكان بێت، ئەگەرچی لێكۆڵینەوەكان دەریانخستووە كە چێژ وەرگرتن لە ژیان هۆكارێكە بۆ درێژكردنەوەی تەمەن”.