” چالاكوانی ئافرەتان و شارەزایان بۆ زاری كرمانجی قسە دەكەن “
محەمەد ئامۆكەیی – زاری كرمانجی:
بەشێك لەئافرەتان بەردەوام ناڕازین لەوەی كە هێشتا لەكۆمەڵگەی كوردی رەوشی ئازادی ئافرەت وەك پێویست نییە، هێماش بۆ ئەوەدەكەن، گرنگە ڕەگەزی بەرامبەر لەوە تێبگات ژن و پیاو تەواوكەری یەكن و دەبێت پێكەوە كۆمەڵگەیەكی پڕ لە جوانی و خێزانێكی تەبا دروست بكەن، زاری كرمانجی لەسەر ئەم پرسە بۆچوونی ژمارەیەك ئافرەتی وەرگرتووە، بەشێك لەوان پێیان وایە دۆخ و رەوشی ژن باشەو هەندێك لەبەشداربووانیش ناڕازین.
سەروین شێروانی، چالاكوان و داكۆكیاری مافی ئافرەتان، ئەو سەرەتا باس لەو هۆكارانە دەكات كە مێینە تووشی توندوتیژی جۆراوجۆر دەبێتەوە و دواتر باس لەرەوشی ژنان دەكات و رایدەگەیەنێت:” هۆكارەكانی توندوتیژی دەگەڕێتەوە بۆ نزمی ئاستی پەروەردەی و رۆشنبیری لە كۆمەڵگە، بۆ ئەوەی مافەكانی ژن پێشێل نەكرێت و ژیانێكی هاوبەشی تەندروست لە ناو خێزان دروست بكرێت دەبێ لە رێگەی پەروەردە و رێكخراوەكانی بواری ئافرەتان و لایەنە پەیوەندیدارەكان لە رێگای بڵاوكردنەوەی هۆشیاریكردنەوەی تاكەكانی كۆمەڵگە، كار بۆ نەهێشتن و كەمكردنەوەی توندوتیژی بكەین، لە كوردستان ساڵانی پێشتر توندوتیژی زۆر هەبوو لە دژی ئافرەتان و هەتا هیچ ئافرەتێك رێگە پێدراو نەبوو كار بكات یاخود بخوێنێت، دوای كاركردنێكی زۆر ئێستا جیاوازە و نموونەی ئافرەتانی زۆر سەركەوتوومان هەیە كە خاوەن ئابووری تایبەت بەخۆیانن یاخود كەسانی سەربەخۆی سەركەوتوون .
زیاتر گووتی: ” هێشتا توندوتیژی دژ بە ئافرەت لە ناو خێزان و كۆمەڵگە ماوە، ئەمەش بە گۆڕینی بیری تاك لەرێگەی پەروەردە و رۆشنبیری دەكرێت، گرنگیشە ئێمەی ئافرەت خاوەن بڕیاری خۆمان بین و كار لەسەر ئەو كەم و كوڕیانە بكەین كە بوونەتە لەمپەڕ لەبەردەم پێشكەوتنی زیاتر.
حەفسە مەولوود رۆژباش، چالاكوانێكی دیكەیە، دەڵێت: دۆخی ژنان لە هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكانەوە لە پێشكەوتن و باشتر بوون دایە، دۆخێكە بەهۆی گەشەسەندنی هزرو بیرو تێگەیشتنی زیاتری ژنان و ئافرەتانمان لە رۆڵ و كاریگەری خۆیان لەنێو كۆمەڵگە ئەو بەرەو پێشوە چوونەی بەخۆیەوە بینیوە، ماوەی پێنج ساڵ بۆ دۆخی ئافرەتان بەنموونە وەرگرین زۆر بەروونی هەست بەو پێشكەوتنە دەكەین، لەكاتێكدا لە كۆمەڵگەی كوردستاندا ئافرەتان هەردەم رۆڵی سەرەكی و كاریگەریان بینیوە و بۆ پێشخستنی هەموو كایەكانی ژیان زۆر جارو لە زۆربەی جومگەكانی ژیاندا ئەركیان لە پیاو زیاتر بینیوە و راپەڕاندووە.
كاڵێ حسێن، بەرپرسی ئەنجوومەنی سەفینی یەكێتی ئافرەتانی كوردستان پێی وایە، هێشتا دۆخی ژن وەك پێویست نییە، وەك خۆی دەڵێ:” رەوش و دۆخی ئازادی ئافرەتان لە كوردستان، هێشتا وەكو پێویست نییە، بەڵام گۆڕانكاری و وەچەرخانی باشی بەخۆوە بینیوە بە بەراورد بەسەدەی رابردوو، بەڵام كاركردنی ئافرەت و دەركەوتنی بەشێوەیەكی ئازاد لە دیدی كۆمەڵگەو تایبەت كەسانێك كە هێشتا هەڵگری بیرۆكەی پیاو سالارین یاخود فێندە مێنتالیزمین پێیان وایە دەركەوتنی ئافرەت و بەشداری كارای لەكایە جیاجیاكان جۆرە لە بێ رەوشی.
دەشڵێت:” جۆن ستیوارت میل لەمیانەی كاركردنی ئازادی و بەختەوەری پێی وایە تاكەكان لەكۆمەڵگەدا مەیل دەكەن بۆ ئەنجامدانی كارێكی ئازاد، لە گۆشە نیگای هەست كردن بە بەرپرسیاریەتی، لە كتێبی ((وتارێك لەسەر ئازادی))، ئازادی ئەندێشەو باوەڕو ڕادەڕبڕینە، بۆیە گرنگە كۆمەڵگەی ئێمەش لەمە دەربچێت كە چەند سەدەییە بەشێك لەرەگەزی بەرامبەر لەمپەڕ لەبەردەم ئافرەتان دروست دەكەن و ئەمەش هۆكاربووە وەك پێویست دۆخ و ڕەوشی ژنان نەچێتە قۆناغێكی نوێ.
فەزیلە شۆڕش، كە لەدەروەی وڵات كار لەسەر پرسی ئافرەتان دەكات و هێمای بۆ ئەوەكرد:” لە كۆمەڵگەی كوردی لەگەڵ بوونی پیاو سالاری، دایك رۆڵێكی گەورەی هەیە لە ناوخێزان، بەداخەوە هەرێمی كوردستان بەچەندەها بار و دۆخی ناڵە بار تێپەڕیوە كە كاریگەری زۆری هەبووە لەسەر ئازدی ئافرەت، بەڵام حكوومەتی هەرێم و رێكخراوەكانی ئافرەت بایەخیان داووەتە دۆز و ئازادی ئافرەت .
ئەو چالاكوانە، گووتیشی:” دەبینین پەرلەمانی كوردستان چەندین یاسای هەموار كردووەتەوە لە بەرژەوندی ماف و ئازادی ئافرەت، دەستپێشخەربووە لە دەرچوونی یاسایەك كە یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزانی ژمارە ٨ ی ساڵی ٢٠١٨. لە بەراودكردنی دۆخی ئازادی ئافرەت پێش راپەڕین و بوونی پەرلەمانی كوردستان دەبینین پێشكەوتنێكی باشی بەخۆیەوە دیووە، ئەم پێشكەوتنە كاریگەری لە سەر پێشكە وتنی كۆمەڵگە هەیە”.
