دەربارەى ئێمە
پەیوەندى
دوو شه‌ممه‌, ئایار 29, 2023
دەزگای زاری كرمانجی
  • دەستپێک
  • سیاسەت
    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی لاوانی دیموكراتی جیهان و كونگرێسی لاوانی كورد دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی لاوانی دیموكراتی جیهان و كونگرێسی لاوانی كورد دەكات

    ” په‌رله‌مان موڵكی‌ پارتی‌ و یه‌كێتی‌ نییه‌ “

    ” په‌رله‌مان موڵكی‌ پارتی‌ و یه‌كێتی‌ نییه‌ “

    كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رۆژ و مانگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی دیاركرد

    كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رۆژ و مانگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی دیاركرد

    وتاری سەرۆك بارزانی لە دیداری یەكەمی كۆنفدراسیۆنی رەوەندی كوردستانی لە لۆزان

    وتاری سەرۆك بارزانی لە دیداری یەكەمی كۆنفدراسیۆنی رەوەندی كوردستانی لە لۆزان

    پارتە و لایەنە سیاسییە توركمانییەكان : دەنگمان دەخەینە پاڵ دەنگی سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان

    پارتە و لایەنە سیاسییە توركمانییەكان : دەنگمان دەخەینە پاڵ دەنگی سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان

  • ناوخۆ
    دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

    دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

    وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

    وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

    شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

    هەفتەی چوار ڕۆژ پشكنینی چاو بۆ هاووڵاتییانی ئیدارەی سۆران ئەنجام دەرێت

    هەفتەی چوار ڕۆژ پشكنینی چاو بۆ هاووڵاتییانی ئیدارەی سۆران ئەنجام دەرێت

    پارتی ناوەندێكی رۆشنبیری و راگەیاندن لە سۆران دەكاتەوە

    پارتی ناوەندێكی رۆشنبیری و راگەیاندن لە سۆران دەكاتەوە

  • ڕاپۆرت
    گەنجانی ئیدارەی سۆران چاوەڕێی قەرزی بچووك دەكەن

    گەنجانی ئیدارەی سۆران چاوەڕێی قەرزی بچووك دەكەن

    چین و توێژەكانی ئیدارەی سۆران: سەرۆك بارزانی ئومێدێكی گەورەیە بۆ ئایندەی گەلی كوردستان

    چین و توێژەكانی ئیدارەی سۆران: سەرۆك بارزانی ئومێدێكی گەورەیە بۆ ئایندەی گەلی كوردستان

    بەشێك لە كاسبكاران گیا بەهارییەكان بە ڕەگەوە دەردەهێنن و ژینگە وێران دەكەن

    بەشێك لە كاسبكاران گیا بەهارییەكان بە ڕەگەوە دەردەهێنن و ژینگە وێران دەكەن

    10 ساڵە بەردی بناغەی ماڵی حوزنی موكریانی لە قەزای رواندز دانراوە

    10 ساڵە بەردی بناغەی ماڵی حوزنی موكریانی لە قەزای رواندز دانراوە

    گەشتێك بەناو یادگەی نیشتمانیی بارزانی دا

    گەشتێك بەناو یادگەی نیشتمانیی بارزانی دا

    بەپێی راپرسییەكان پارتی زۆرترین كورسی پەرلەمان بەدەست دێنێتەوە

    بەپێی راپرسییەكان پارتی زۆرترین كورسی پەرلەمان بەدەست دێنێتەوە

  • دیمانە
    د.محەمەد حەمەدئەمین خەتی: ئەو منداڵانەی بەشێوەی سروشتی لەدایك دەبن تەندروستترن

    د.محەمەد حەمەدئەمین خەتی: ئەو منداڵانەی بەشێوەی سروشتی لەدایك دەبن تەندروستترن

    لە ئیدارەی سۆران نزیكەی 12 هەزار كەس پێشینەی خانووبەرەیان وەرگرتووە

    لە ئیدارەی سۆران نزیكەی 12 هەزار كەس پێشینەی خانووبەرەیان وەرگرتووە

    بەڕێوەبەری هاتووچۆی ئیدارەی سۆران: 50% رووداوەكانی هاتووچۆ كەم بوونەتەوە

    بەڕێوەبەری هاتووچۆی ئیدارەی سۆران: 50% رووداوەكانی هاتووچۆ كەم بوونەتەوە

    لە سۆران لەلایەن هاووڵاتییان و كەسانی بەرپرس زێدەڕۆیی دەكرێتە سەر موڵكی گشتی

    لە سۆران لەلایەن هاووڵاتییان و كەسانی بەرپرس زێدەڕۆیی دەكرێتە سەر موڵكی گشتی

    لە داهاتوویەكی نزیكدا كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ لە سۆران دروست دەكرێت

    لە داهاتوویەكی نزیكدا كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ لە سۆران دروست دەكرێت

    جاری وا هەبووە زیاتر هەشت مانگ نەگەڕاومەتەوە ماڵەوە و بەرگریم لە خاكی كوردستان كردووە

    جاری وا هەبووە زیاتر هەشت مانگ نەگەڕاومەتەوە ماڵەوە و بەرگریم لە خاكی كوردستان كردووە

  • بیروڕا
    مەترسییەکانی پەسەندکردنی مادەی 13و 14 لە سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان

    مەترسییەکانی پەسەندکردنی مادەی 13و 14 لە سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان

    ئەو ئاستەنگانەی بەشێک لە فێرخوازانی زمان ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لەگەڵ چارەسەرەکانیان

    ئەو ئاستەنگانەی بەشێک لە فێرخوازانی زمان ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لەگەڵ چارەسەرەکانیان

    شۆڕەشا گوڵانێ چ وانە نیشا مەدا…؟

    شۆڕەشا گوڵانێ چ وانە نیشا مەدا…؟

    پارتی و هەڵبژاردن

    پارتی و هەڵبژاردن

    کشمیر لە جەنگی سارددا

    کشمیر لە جەنگی سارددا

    بەكارهێنانی تۆرە كۆمەڵایەتییەكان و كاریگەری لەسەر گەنجان

    بەكارهێنانی تۆرە كۆمەڵایەتییەكان و كاریگەری لەسەر گەنجان

  • جۆراوجۆر
    هەوكردنی گوێ چییە ؟

    هەوكردنی گوێ چییە ؟

    بەهای زێڕ بەجێگێری ماوەتەوە

    بەهای زێڕ بەجێگێری ماوەتەوە

    گەشەی مێشك و قۆناغی هەرزەكاری

    گەشەی مێشك و قۆناغی هەرزەكاری

    چۆن وا لە منداڵەكەت دەكەی زیرەكتر بێت

    چۆن وا لە منداڵەكەت دەكەی زیرەكتر بێت

    نووسینی مێخی كۆنترین نووسینی هەزارەی چوارەمی پێش زاینی

    نووسینی مێخی كۆنترین نووسینی هەزارەی چوارەمی پێش زاینی

    نرخی نەوتی سپی ماڵان بەز بوویەوە ووردەکاری بەرز بونەوەکەی بزانە

    نرخی نەوتی سپی ماڵان بەز بوویەوە ووردەکاری بەرز بونەوەکەی بزانە

  • وەرزشی
    باپشتیان جامی تیپە مللیەكانی ئیدارەی سۆرانی بەدەست هێنا

    باپشتیان جامی تیپە مللیەكانی ئیدارەی سۆرانی بەدەست هێنا

    سەرۆکی یانەی سۆران دوو مژدەی خۆشی بۆ هاندەرانی یانەكەی هەیە

    سەرۆکی یانەی سۆران دوو مژدەی خۆشی بۆ هاندەرانی یانەكەی هەیە

    بە شەرواڵەوە یاریی تۆپی پێ دەکەن

    بە شەرواڵەوە یاریی تۆپی پێ دەکەن

    رۆناڵدۆ بەرەو بایرن میونشن

    رۆناڵدۆ بەرەو بایرن میونشن

    فێرگەیەكی تۆپی پێ لە چۆمان دەكرێتەوە

    فێرگەیەكی تۆپی پێ لە چۆمان دەكرێتەوە

    سۆران.. كۆتایی بە پاڵەوانێتیەكی شەترەنج هات

    سۆران.. كۆتایی بە پاڵەوانێتیەكی شەترەنج هات

  • هەفتەنامە
    709

    709

    ئەنجومەنی وەزیران کڕینەوەی گەنمی جووتیاران تاوتوێ دەکات و پڕۆژە یاسای کاری دڵنیایی پەسەند دەکات

    ئەنجومەنی وەزیران کڕینەوەی گەنمی جووتیاران تاوتوێ دەکات و پڕۆژە یاسای کاری دڵنیایی پەسەند دەکات

    706

    706

    705

    705

    Trending Tags

  • ئەرشیفی مالپەری کۆن
    • سیایەت
    • ناوخۆ
    • ڕاپۆرت
    • دیمانە
    • بیروڕا
    • جۆراوحۆر
    • وەرزشی
    • هەفتەنامە
No Result
View All Result
  • دەستپێک
  • سیاسەت
    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی لاوانی دیموكراتی جیهان و كونگرێسی لاوانی كورد دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی هاوبەشی لاوانی دیموكراتی جیهان و كونگرێسی لاوانی كورد دەكات

    ” په‌رله‌مان موڵكی‌ پارتی‌ و یه‌كێتی‌ نییه‌ “

    ” په‌رله‌مان موڵكی‌ پارتی‌ و یه‌كێتی‌ نییه‌ “

    كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رۆژ و مانگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی دیاركرد

    كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رۆژ و مانگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی دیاركرد

    وتاری سەرۆك بارزانی لە دیداری یەكەمی كۆنفدراسیۆنی رەوەندی كوردستانی لە لۆزان

    وتاری سەرۆك بارزانی لە دیداری یەكەمی كۆنفدراسیۆنی رەوەندی كوردستانی لە لۆزان

    پارتە و لایەنە سیاسییە توركمانییەكان : دەنگمان دەخەینە پاڵ دەنگی سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان

    پارتە و لایەنە سیاسییە توركمانییەكان : دەنگمان دەخەینە پاڵ دەنگی سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان

  • ناوخۆ
    دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

    دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

    وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

    وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

    شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

    شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

    هەفتەی چوار ڕۆژ پشكنینی چاو بۆ هاووڵاتییانی ئیدارەی سۆران ئەنجام دەرێت

    هەفتەی چوار ڕۆژ پشكنینی چاو بۆ هاووڵاتییانی ئیدارەی سۆران ئەنجام دەرێت

    پارتی ناوەندێكی رۆشنبیری و راگەیاندن لە سۆران دەكاتەوە

    پارتی ناوەندێكی رۆشنبیری و راگەیاندن لە سۆران دەكاتەوە

  • ڕاپۆرت
    گەنجانی ئیدارەی سۆران چاوەڕێی قەرزی بچووك دەكەن

    گەنجانی ئیدارەی سۆران چاوەڕێی قەرزی بچووك دەكەن

    چین و توێژەكانی ئیدارەی سۆران: سەرۆك بارزانی ئومێدێكی گەورەیە بۆ ئایندەی گەلی كوردستان

    چین و توێژەكانی ئیدارەی سۆران: سەرۆك بارزانی ئومێدێكی گەورەیە بۆ ئایندەی گەلی كوردستان

    بەشێك لە كاسبكاران گیا بەهارییەكان بە ڕەگەوە دەردەهێنن و ژینگە وێران دەكەن

    بەشێك لە كاسبكاران گیا بەهارییەكان بە ڕەگەوە دەردەهێنن و ژینگە وێران دەكەن

    10 ساڵە بەردی بناغەی ماڵی حوزنی موكریانی لە قەزای رواندز دانراوە

    10 ساڵە بەردی بناغەی ماڵی حوزنی موكریانی لە قەزای رواندز دانراوە

    گەشتێك بەناو یادگەی نیشتمانیی بارزانی دا

    گەشتێك بەناو یادگەی نیشتمانیی بارزانی دا

    بەپێی راپرسییەكان پارتی زۆرترین كورسی پەرلەمان بەدەست دێنێتەوە

    بەپێی راپرسییەكان پارتی زۆرترین كورسی پەرلەمان بەدەست دێنێتەوە

  • دیمانە
    د.محەمەد حەمەدئەمین خەتی: ئەو منداڵانەی بەشێوەی سروشتی لەدایك دەبن تەندروستترن

    د.محەمەد حەمەدئەمین خەتی: ئەو منداڵانەی بەشێوەی سروشتی لەدایك دەبن تەندروستترن

    لە ئیدارەی سۆران نزیكەی 12 هەزار كەس پێشینەی خانووبەرەیان وەرگرتووە

    لە ئیدارەی سۆران نزیكەی 12 هەزار كەس پێشینەی خانووبەرەیان وەرگرتووە

    بەڕێوەبەری هاتووچۆی ئیدارەی سۆران: 50% رووداوەكانی هاتووچۆ كەم بوونەتەوە

    بەڕێوەبەری هاتووچۆی ئیدارەی سۆران: 50% رووداوەكانی هاتووچۆ كەم بوونەتەوە

    لە سۆران لەلایەن هاووڵاتییان و كەسانی بەرپرس زێدەڕۆیی دەكرێتە سەر موڵكی گشتی

    لە سۆران لەلایەن هاووڵاتییان و كەسانی بەرپرس زێدەڕۆیی دەكرێتە سەر موڵكی گشتی

    لە داهاتوویەكی نزیكدا كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ لە سۆران دروست دەكرێت

    لە داهاتوویەكی نزیكدا كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ لە سۆران دروست دەكرێت

    جاری وا هەبووە زیاتر هەشت مانگ نەگەڕاومەتەوە ماڵەوە و بەرگریم لە خاكی كوردستان كردووە

    جاری وا هەبووە زیاتر هەشت مانگ نەگەڕاومەتەوە ماڵەوە و بەرگریم لە خاكی كوردستان كردووە

  • بیروڕا
    مەترسییەکانی پەسەندکردنی مادەی 13و 14 لە سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان

    مەترسییەکانی پەسەندکردنی مادەی 13و 14 لە سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان

    ئەو ئاستەنگانەی بەشێک لە فێرخوازانی زمان ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لەگەڵ چارەسەرەکانیان

    ئەو ئاستەنگانەی بەشێک لە فێرخوازانی زمان ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لەگەڵ چارەسەرەکانیان

    شۆڕەشا گوڵانێ چ وانە نیشا مەدا…؟

    شۆڕەشا گوڵانێ چ وانە نیشا مەدا…؟

    پارتی و هەڵبژاردن

    پارتی و هەڵبژاردن

    کشمیر لە جەنگی سارددا

    کشمیر لە جەنگی سارددا

    بەكارهێنانی تۆرە كۆمەڵایەتییەكان و كاریگەری لەسەر گەنجان

    بەكارهێنانی تۆرە كۆمەڵایەتییەكان و كاریگەری لەسەر گەنجان

  • جۆراوجۆر
    هەوكردنی گوێ چییە ؟

    هەوكردنی گوێ چییە ؟

    بەهای زێڕ بەجێگێری ماوەتەوە

    بەهای زێڕ بەجێگێری ماوەتەوە

    گەشەی مێشك و قۆناغی هەرزەكاری

    گەشەی مێشك و قۆناغی هەرزەكاری

    چۆن وا لە منداڵەكەت دەكەی زیرەكتر بێت

    چۆن وا لە منداڵەكەت دەكەی زیرەكتر بێت

    نووسینی مێخی كۆنترین نووسینی هەزارەی چوارەمی پێش زاینی

    نووسینی مێخی كۆنترین نووسینی هەزارەی چوارەمی پێش زاینی

    نرخی نەوتی سپی ماڵان بەز بوویەوە ووردەکاری بەرز بونەوەکەی بزانە

    نرخی نەوتی سپی ماڵان بەز بوویەوە ووردەکاری بەرز بونەوەکەی بزانە

  • وەرزشی
    باپشتیان جامی تیپە مللیەكانی ئیدارەی سۆرانی بەدەست هێنا

    باپشتیان جامی تیپە مللیەكانی ئیدارەی سۆرانی بەدەست هێنا

    سەرۆکی یانەی سۆران دوو مژدەی خۆشی بۆ هاندەرانی یانەكەی هەیە

    سەرۆکی یانەی سۆران دوو مژدەی خۆشی بۆ هاندەرانی یانەكەی هەیە

    بە شەرواڵەوە یاریی تۆپی پێ دەکەن

    بە شەرواڵەوە یاریی تۆپی پێ دەکەن

    رۆناڵدۆ بەرەو بایرن میونشن

    رۆناڵدۆ بەرەو بایرن میونشن

    فێرگەیەكی تۆپی پێ لە چۆمان دەكرێتەوە

    فێرگەیەكی تۆپی پێ لە چۆمان دەكرێتەوە

    سۆران.. كۆتایی بە پاڵەوانێتیەكی شەترەنج هات

    سۆران.. كۆتایی بە پاڵەوانێتیەكی شەترەنج هات

  • هەفتەنامە
    709

    709

    ئەنجومەنی وەزیران کڕینەوەی گەنمی جووتیاران تاوتوێ دەکات و پڕۆژە یاسای کاری دڵنیایی پەسەند دەکات

    ئەنجومەنی وەزیران کڕینەوەی گەنمی جووتیاران تاوتوێ دەکات و پڕۆژە یاسای کاری دڵنیایی پەسەند دەکات

    706

    706

    705

    705

    Trending Tags

  • ئەرشیفی مالپەری کۆن
    • سیایەت
    • ناوخۆ
    • ڕاپۆرت
    • دیمانە
    • بیروڕا
    • جۆراوحۆر
    • وەرزشی
    • هەفتەنامە
No Result
View All Result
دەزگای زاری كرمانجی
No Result
View All Result
Home مێژوویی

موستەفا كەمال ئەتاتورك

1 هەفتە له‌مه‌وپێش
موستەفا كەمال ئەتاتورك
5
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

كەژین ئەیوب ئەسعەد
قوتابی بەشی مێژووی
زانكۆی سۆران

سەرەتاو ناساندن
موستەفا كەمال ئەتاتورك، دامەزرێنەری كۆماری توركیا و یەكەمین سەركۆماری توركیا، لەدایكبووی 19ـەی ئایاری ساڵی (١٨٨١) شاری (سالۆنیك)ـە كە سەر بە یۆنانی ئێستا دەكات و ئەو كات سەر بە دەسەڵاتی عوسمانی بوو، باوكی كە ناوی (عەلی ڕەزا) بوو بە پلەی جێدار سەرباز بوو لەنێو هێزە چەكدارەكانی نێوان ڕووسیا و دەوڵەتی عوسمانی، هەمیشە ویستویەتی كوڕەكەی ببێت بە سەرباز و هەر لەسەر داوای ئەویش موستەفا چووە خوێندنگەی حكوومی، خاوەن شەش خوشك و برا بووە بەڵام هەموویان بەهۆی نەخۆشییەوە لە تەمەنی منداڵی مردوون، تەنها خوشكێكی ماوەتەوە بە ناوی “مەقبوولە، موستەفا قۆناغەكانی خوێندنی سەرەتایی لە خوێندنگە ئایینییەكان بووە، بەڵام بەهۆی سووربوونی باوكی لەو خوێندنگانە دەركراوە دواتر چووەتە بەر خوێندنی هاوچەرخی سەربازی ئەو كاتە، لە تەمەنی حەوت ساڵی باوكی كۆچی دوایی دەكات، موستەفا له خوێندنی ئامادەیی بەهۆی زیرەكی و تواناییەكانیەوە مامۆستای بیركاری بە نازناوی “كەمال” بانگهێشتی كردووە و لەو تەمەنەوە ناوی بوو بە موستەفا كەمال، هەروەها ئەو كاتەی دەسەڵاتی توركیای وەرگرت نازناوی “ئەتاتورك”ـی وەرگرت كە واتای “باوكی تووركە.

ژیانی سەربازی و سەردەمی دەسەڵاتی عوسمانی
لە ساڵی 1899 دوای تەواوكردنی قۆناغی ئامادەیی، چووەتە كۆلێجی سەربازی و لەوێ ئەزموونی یەكەم چالاكی سیاسی كردووە و چووەتە ڕیزەكانی جووڵانەوەیەكی دژی دەسەڵاتی سوڵتان (عەبدولحەمیدی دووەم ١٩٧٦_١٩٠٨)
لە ساڵی 1905 كۆتایی بە خوێندنی سەربازی هێنا و بە پلەی پێشەنگ دەرچووە.
لە نێوان ساڵانی 1912 بۆ 1913 چووەتە نێو ڕیزەكانی سەربازی عوسمانییەكان لە دیمەشق و یۆنان، بەشداری “جەنگی بەڵقانی” كردووە.
لە جەنگی جیهانی یەكەم سەركردەیەكی سەربازی باڵا بووە لەگەڵ عوسمانییەكان جەنگاوە، تێیدا وەك كەسایەتییەكی سەرەكی دژ بە هێزە هاوپەیمانەكان بەشدار بووە.
لە ساڵی 1909 چووەتە نێو كۆمەڵەی “ئیتیحاد و تەرەقی” كە ڕۆڵی گرنگی هەبوو لە ڕووخاندنی دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی و لە كارلابردنی سوڵتان “عەبدولحەمیدی دووەم” و دامەزراندنی كۆماری توركیا.
لە ساڵی 1919 ئەتاتورك لە ئەنادۆڵ جووڵانەوەیەكی شۆرشگێڕانی دامەزراند ئەم جووڵانەوەیە لە سەركەوتن لە جەنگی دژی یۆنان ڕۆڵێكی كارای هەبوو، هەروەها لە “پەیماننامەی لۆزان” بەشداری كردووە. كاتێك هاوپەیمانانی ناچار كردن بە بەستنی ئەم پەیمانامەیە، كە شوێنی پەیمانی (سیڤەری) لە ساڵی (١٩٢٠) ی گرتەوە، رێگری لە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی كردووە، جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كورد بەشێكن لە خاكی توركیا.

وەرگرتنی دەسەڵات و دامەزراندنی كۆماری توركیا
لە ساڵی (١٩٢١) لە ئەنقەڕە حكومەتی هەرێمی ئەنقەڕەی ڕاگەیاند لە هەمان كات دەسەڵاتی خەلافەتی عوسمانی لە (ئەستمبۆل) بەردەوام بوو. پاشان لە ساڵی (١٩٢٤) بە تەواوی كۆتایی بە دەسەڵاتی عوسمانییەكان هات، لە مانگی ئۆكتۆبەری ساڵی (١٩٢٤) كۆماری توركیای ڕاگەیاند، ئەنقەڕەی وەكوو پایتەختەكەی هەڵبژارد و خۆیشی وەكوو یەكەمین سەركۆماری توركیا دەسبەكاربوو، لەو پۆستە مایەوە تاكوو مردنی لە ساڵی (١٩٣٨).
كەسایەتی ئەتاتورك: ئەتاتورك خۆی بە كەسێكی هاوچەرخ و سەردەمیانە دادەنا و كەسایەتییەكی سەربازی توندی هەبوو، دژمنی دواكەوتوویی و دابوونەریتەكانی كۆمەڵگا بوو، كەسێكی نەتەوەپەرست و نەژادی بوو، ڕاجیایی قبووڵ نەبووە و هەمیشە نەیارانی بە خراپترین شێوە سەركوتكردووە، دژی كەمینەكانی توركیا بووە نموونەی كورد و نەتەوەكانی تر كە بە زەبری هێز دەبوو بە زمانی توركی قسە بكەن لێیان قەدەغە بوو زمانی خۆیان بەكاربهێنن.

سیاسەتی كەمال ئەتاتورك: سیاسەتەكانی بە كەمالیزم یاخود كەمالییەت دەناسرێتەوە، ئەو كۆمەڵێك چاكسازی و گۆڕانكاری ڕیشەیی لە ناو دەوڵەت ئەنجامدا، ئەمەش لە پێناو بە ھاوچەرخكردنی توركیا و گونجاندنی بوو لەگەڵ كولتوور و سیستمی ڕۆژئاوادا، ئامانجی ئەوە بوو كە دەوڵەتێكی پیشەسازی و پێشكەوتوو بنیات بنێت، بە هەموو شێوەیەك هەموو چەمكەكانی وڵاتی لە ئایین و دابوونەریتە ئیسلامییەكان دابڕی و جیای كردەوە، حكومەتەكەی ئەتاتورك پڕۆسەیەكی بە توركاندنی دەستپێكرد و هەوڵیدا وڵات بكاتە وڵاتێكی یەك نەتەوەیی.

بڕیار و یاسا نوێیەكانی

هەندێك بڕیارەكانی بە چاكسازی و هاوچەرخبوون ناودەبەن، بە پێچەوانەوە هەندێكی تریش پێیان وایە بڕیارەكانی لەسەر بناغەی دژایەتی كولتوور و نەریتی ڕەسەنی توركی و ئایینی ئیسلام دەركردووە و ئەو بناغەی نەتەوە پەرستی لە توركیا داناوە، گرنگترین ئەو یاسایانەی كە بە شەش تەوەر داینان و بە كەمالیزم ناسراوە بریتی بوون لە:
لە ساڵی (١٩٢٥) بە بڕیارێك بانگدانی بە زمانی عەرەبی لە هەموو مزگەوتەكانی توركیا قەدەغە كرد. لەسەر بڕیاری ئەو پێویست بوو قورئان بە زمانی توركی بخوێنرێتەوە، سەرباری دژایەتی زانایانی ئیسلام بۆ ئەم بڕیاریە، بەڵام ئەو هەموو قورئانەكانی توركیای گۆڕی بۆ زمانی توركی و تەنانەت پێویست بوو لە نوێژە بە كۆمەڵەكانیش بە زمانی توركی نوێژ بكرێت. هەموو كەسێك پێویست بوو بە زمانی توركی قسە بكات، تەنانەت ئەو نەتەوانەی تریش كە زمانی توركی زمانی خۆیان نەبوون لە ساڵی (١٩٢٦) هەموو ئەو یاسایانەی وڵات كە لەسەر بنەمای شەریعەتی ئیسلامی دانرا بوون هەڵوەشانەوە، كۆمەڵێك یاسای ئەورووپی وەكوو جێگرەوەی دانران، نموونەی یاسای باری شارستانی سویسری و یاسای سزادانی ئیتاڵی و یاسای بازرگانی ئەڵمانی.

لە ساڵی (١٩٢٨) بە پاساوی نەهێشتنی نەخوێندەاری و نوێكاری لە زمانی توركی بە بڕیارێك هەموو ئەو پیتە عەرەبیانەی لە ئەلفوبێی توركیدا بوون گۆڕیانی و پیتی لاتینی لە جێگەیان دانا. هەموو قوتابخانە ئایینییەكانی قەدەغە كرد و گۆڕینی بۆ قوتابخانەی تایبەت لەسەر سیستمی عەلمانی. یاسای فرەژنی قەدەغەكرد و گرێبەستی هاوسەرگیری شارستانی دانا، لە ساڵی (١٩٣٤) مافی دەنگدان و خۆكاندید كردنی بە ژنان بەخشی. ڕێگری كرد لە پۆشینی جلوبەرگی ڕەسەنی توركی نموونەی(كڵاوی تەڕبووش) كە جۆرە كڵاوێكی ڕەنگ سووری كەمێك بەرزە هەروەها پۆشاكی زانایانی ئاینی كە پێكهاتبوو لە ڕۆبێكی درێژی داخراو قەدەغەكرد، لەبری ئەمانە پێویست بو و جلوبەرگی ڕۆژئاوایی بپۆشن، كە لە كراس و پانتۆڵ و كڵاو پێكهاتبوو.

باری سۆزداری
لە سەرەتای لاوی و گەنجیدا ئەتاتورك بە چەند پەیوەندییەكی سۆزداری تێپەڕیوە، لە ساڵی(١٩٢٣) لەگەڵ (لەتیفە هانم) هاوسەرگیری كردووە، ژنێكی خوێنەوار و كراوە بووە بۆ ئەو بیرۆكە ڕۆژئاواییانەی كە ئەتاتورك بانگەشەی بۆ كردووە، بەڵام هاوسەرگیرییەكەیان ماوەی دوو ساڵی خایاندووە و جیابوونەتەوە، ئەتاتورك جارێكی تر هاوسەرگیری نەكردووەتەوە و هەر بەتەنها ژیاوە، هەروەها ئەركی بەخێوكردنی چەند منداڵێكی بێسەرپەرشتی لە ئەستۆ گرتووە.

كۆچی دوایی

موستەفا كەمال ئەتاتورك بەهۆی نەخۆشی جگەر لە ساڵی (١٩٣٨) لە ئیستەنبووڵ كۆچی دوایی كردووە، لە ئەنقەڕە دوای ئاپۆڕایەكی جەماوەری لە گۆڕستانێكی تایبەت نێژراوە، بە پێنج ڕۆژ دوای كۆچی دوایی پەرلەمانی توركیا نازناوی (ئەتاتورك)ـی پێدا، بە واتای (باوكی تورك)ـە. لە دوای مردنی (مستەفا كەمال)، كە یەكەم سەرۆك كۆماری توركیا بوو (عیسمەت ئینۆنۆ) شوێنی گرتەوە بووە دووەم سەرۆك كۆماری توركیا.

Previous Post

” لەگەڵ یەكێتی ئەزموونی تاڵمان هەیە “

Next Post

ئەمساڵ لە مێرگەسۆر كەمتر لە ساڵی رابردوو باران باریوە

Next Post
ئەمساڵ لە مێرگەسۆر كەمتر لە ساڵی رابردوو باران باریوە

ئەمساڵ لە مێرگەسۆر كەمتر لە ساڵی رابردوو باران باریوە

Stay Connected test

  • 23.8k Followers
  • 99 Subscribers
  • Trending
  • Comments
  • Latest
زێدان برادۆستی: ماوەی تاپۆکردنی خانووی زێدەڕۆ بۆ ساڵێک درێژ دەکرێتەوە

بەرپرسی لقەكانی ئیدارەی سۆران دەگۆڕدرێن

كانونی دووه‌م 22, 2023
لە ئیدارەی سۆران سەرووی هەزار کەس بە فەرمی دادەمەزرێن

لە ئیدارەی سۆران سەرووی هەزار کەس بە فەرمی دادەمەزرێن

تشرینی یه‌كه‌م 26, 2022
قەوارەی كوردستان لە خوێن و ئاڕقەی پێشمەرگە دروستكراوە نەك كارتۆن

قەوارەی كوردستان لە خوێن و ئاڕقەی پێشمەرگە دروستكراوە نەك كارتۆن

ئازار 28, 2023
دەسگیرانەکەی مباپێ له‌ رەگەزی سێیەمه‌

دەسگیرانەکەی مباپێ له‌ رەگەزی سێیەمه‌

ئه‌یلول 4, 2022
دەستپێشخەری سەرۆکی ھەرێمی کوردستان کاردانەوەی ئەرێنی ھەبوو

دەستپێشخەری سەرۆکی ھەرێمی کوردستان کاردانەوەی ئەرێنی ھەبوو

0
سەرۆک بارزانی: دەبێت بەربەستەکانی بەردەم هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان نەمێنن

سەرۆک بارزانی: دەبێت بەربەستەکانی بەردەم هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان نەمێنن

0
بەغدا شەوێكی پڕ لە مەترسی بەڕێكرد

بەغدا شەوێكی پڕ لە مەترسی بەڕێكرد

0
پەیاما سەرۆک بارزانی بۆ جه‌ژنا چله‌یا هاڤینێ یا كوردێن ئێزیدی

پەیاما سەرۆک بارزانی بۆ جه‌ژنا چله‌یا هاڤینێ یا كوردێن ئێزیدی

0
دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

ئایار 28, 2023
وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

ئایار 28, 2023
سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

ئایار 28, 2023
شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

ئایار 28, 2023

Recent News

دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

دەست بە تەواوکردنی پرۆژە تەواونەكراوەكانی نیشتەجێبوون دەکرێتەوە

ئایار 28, 2023
وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

وه‌زیری دارایی: ئێستا ئیرادەی خێر لە بەغدا خەریكی جووڵەیە

ئایار 28, 2023
سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

سەرۆك بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی كوردستان دەكات

ئایار 28, 2023
شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

شاندێکی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کوردستان دەچێتە ئێران

ئایار 28, 2023

لەگەڵمانبە

دەربارەى ئێمە

دەزگای زاری كرمانجی، دەزگایەكی سەربەخۆی رۆشنبیریی و راگەیاندنە، لە 19/6/2005 لە شاری سۆران دامەزراوە. ئەم دەزگایە لە چەند بەشێكی جیاجیا پێكهاتووە و لەسەر بنەمای بێلایەنی و پیشەیی بوون مامەڵە لەگەڵ رووداوەكان دا دەكات. بەشەكانی دەزگای زاری كرمانجی پێكهاتوون لە رۆژنامەیەكی سیاسی- كۆمەڵایەتی هەفتانە بەناوی (زاری كرمانجی)، كە هەموو رۆژانی دووشەممە دەردەچێت.

بەشەکان

  • بیروڕا
  • جۆراوجۆر
  • دیمانە
  • ڕاپۆرت
  • سیاسەت
  • مێژوویی
  • ناوخۆ
  • نوێترین هەواڵ
  • هەفتەنامە
  • وەرزشی
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

COPYRIGHT | All rights reserved - Zarikrmanji.com

No Result
View All Result

COPYRIGHT | All rights reserved - Zarikrmanji.com