ئەژین حەیدەر ئیبڕاهیم
زانکۆی سۆران/ فاکەلتی پەروەردە / بەشی
زانستە کۆمەڵاتییەکان / قۆناخی سێیەم .
دامەزراندنی حزبی دیموکرات لەسالی (1945) جەلال بەیار راگەیاند، کە دەیەوێت پارتێکی ئۆپسزیۆن لەتورکیا دابمەزرێنێت . بۆ ئەم مەبەستەش لەگەڵ(عیسمەت ئینینۆ)کۆبۆوە . رێکەوتن لەسەر ئەوەی کە پێوستە پارتێکی هەمەجۆر لە وڵات سەر هەڵبدات ، لەبەر ئەم گۆرانکاری تازەی جیهانی و ناوخۆی وڵات ، بۆیە جەلال بەیار لە کانونی دووەمی (1946) حزبێکی تازەی بەناوی پارتی دیموکرات دامەزراند. ئەم پارتەجیاوازی زۆری هەبوو لەگەڵ پێکهاتەی سیاسی گەلی کۆماری.چونکە(76٪) سەرکردەکانی لە ئەنجومەنی نیشتمان دابون . ئامانج لەم حزبە بڵاوبوونەوەی لیبرالیەت بو لە ژیانی سیاسی .
بۆیە لەم ماوەیدا دوای شەڕی دووەمی جیهانی چەندین یاسا دەرچوون کەمەبستیان رێکخستنی ژیانی سیاسی بوو لەتورکیا. بۆیە لەحوزەیرانی سالی ( 1945) سیستەمی هەڵبژاردن لەتورکیا . لەهەڵبژاردنی ناراستەوخۆ بو هەڵبژاردنی راستەوخۆ . بۆیە لەماوە ی( 1946ـ 1951) چەندین پارتی بچوک دروست بوون . پارتی گەلی کۆماری وپارتی پارتی دیموکرات . لەوانە پارتی سۆشیالیستی تورکیا زیاتر لە 5 پارتی سیاسی بەو ناوە لەتورکیا دامەزرا . بەڵام گرنگترینیان ئەو پارتە بوو کە( ئسحد عادل مستەجەب ئوخلو) هاورێکانی لە 14 ئایاری(1946) لەئەستەنبوڵ دمەزرا ، ئەم پارتە رۆژنامەیەکی هەبوو بەناوی راستی . پارتی کرێکاران و جوتیاران : ئەم پارتە لەلایەن د. شەفیق حوسنی دەمیر سکتێری گشتی حزبی شوحی نهینی تورکیا هاورێکانی لە 20 حوزەیرانی (1946) دەمەزرا . ئەم حزبە رۆژنامەیەکی هەبوو بەناوی سەندیکا. بەڵام ئەوەندەی نەبرد لەلایەن دەستەلاتدارانی حوکمەت داخرا بەتۆمەتی بانگەوزی بۆ شوعیەت .
سێیەم پارتی نەتەوە . ئەم پارتە مارشال فەوزی جاقمان دایمەزراند . لە دامەزراند هەریەک لە عوسمان بولوک باشیو حەسەن تەنجەر بەژداریان کرد ئەم پارتە بانگەشەی یەکێتی نیشتمانی و رێزگرتن لە پیرۆزی ئاینەکان
ئەم پارتە لە سالی ( 1948) .ئەم پارتە رۆژنامەی بەیانی تازەی دەرکرد بەناوی ( بەیانی تازە دەرکرد ) وەک ئۆرگانی پارتەکە .
بەڵام ململانی سیاسی تێداڕوودەدات دە بێتە سێ رەوت ، بەشێکیان دەچنە رێزی پارتی دیموگراسی . بەشێکی دیکەیان رێخراوێک پێک دێنیت.لەژێر ناوی پارتی نەتەوەخوازی تورک . بەشێکی تریان پارتێک پێک دێنن لەژێر ناوی پارتی نەتەوەی کۆماری . بەسەرۆکایەتی عوسمان بلۆک پاشا.
کرد . لەگەڵ بروابوون بە پرەنسیپەکانی ئەتاتورک رۆژنامەیکی هەبوو بەناوی بەیانی تازە . ئەم حزبە لەوەتەی دامەزراندنی تاسالی (1980) چەندین گۆرانکاری سیاسی بەخۆوە بینی .
دوای هەڵبژاردنی سالی (1957) لەگەل پارتی لادێی جوتیارن. کەلە 19 ئایار ( 1946 )دامەزرابوو . بۆماوەیەکی کەم داخرا ، دواتر ئەم پارتە بوو بە ( پارتی نەتەوەی لادێی کۆماری ) و( عوسمان بولوک بەسەرۆک) پارت هەلبژاردرا .لەسالی ( 1953) داخرا . لەسالی ( 1954) دامەزرایەوە، هەروەها لە سالی (1965) دا ( 12) نوێنەر لەپارتی داد جیابونەوە هاتنە ناو ئەم پارتە. دوای ئەوەی (ئەلپ ئەرسەلان توکیش ) (پێشەوای نەتەوەی زێدەرۆ ) بەسەرۆکی پارتەکە هەلبژاردرا ، دواتر ناوەی گۆری بۆ ( حزبی بزوتنەوەی نەتەواتی ) و زیاد کردنی دروشمی دژایەتی کردی شوعیەت ، لەهەمان کاتیشدا چەندین پارتی تری گرنگ لە تورکیا دامەزران . ( پارتی دادی کۆمەلایەتی ) و ( پارتی لێرالی دیموگراتی ) و ( پارتی جوتیاران ) و ( پارتی سۆسیالیستی دیموگراتی ) و ( پارتی نیشتمانی ) و(پارتی بەرگری ئیسلام ) وپارتی نمونەی لەسالی ( 1946) پارتی گەشەپێدانی تورکی . لەسالی 1948 پارتی دیموگراتی راستەقینە چووەناو پارتی نیشتمانی لەسالی ( 1949) دواتر لەسالی 1952 چوە ناو پاتی جوتیارانی توکیەوە. هەروەها لەسالانی ( 1946ــ 1950) نزیکەی( ٪40 ) رۆژنامەکانی تورکیا دەرچون کەتا ئەمرۆش هەر دەردەچن ، ئەمەش بەلگەیە بۆ زیادبونی چالاکی سیاسی لە تورکیا. دوای شەری دووەمی جیهان . دیارترینیان هەردوو رۆژنامەی.( حوریەت و میلەت بوون).
