بەكارهێنانی دەرمانی گیایی لەنێوان زانست و هەواو ئارەزوودا

كرێكار قادر ڕوستایی
نوسەر لەبواری چارەسەری پزیشكی تەواوكاری

بەشی دەیەم

لەگەڵ پێشكەوتنی زانستی پزیشكیدا، توێژەران و چارەسەركارانی شارەزا لەبواری دەرمانی گیایی، جەخت لەسەر زیندوویی و پشت بەستن بە ڕووەك و گژوگیا پزیشكیەكان دەكەنەوە، بۆ پاراستنی تەندروستی و چارەسەركردنی نەخۆشیەكانی سەردەمی ئەمڕۆ وەك: شەكرە و قەڵەوی و نەخۆشی دڵ، چەوری زیان بەخش، گورچیلە و چەندین نەخۆشی تر….
بەڵام دەبێت بەشێوازێكی زانستی و تەندروست گژوگیا پزیشكیەكان ئامادە بكرێن، لەژێڕ چاودێری وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم، بەتایبەت لێژنەكانی تەندروستی و پزیشكی پسپۆڕی دەرمانی گیایی و كەسانی شارەزا لەبواری دەرمانی گیایی.

كاركردن لەبواری گژوگیای پزیشكی، زانستێكی كۆنی پزیشكیە، دەبێت ئەو كەسە شارەزایی هەبێت، یان پزیشكی پسپۆر بێت، بۆ ئەوەی ژیان و تەندروستی نەخۆش نەكەوێتە مەترسیەوە، چونكە دەبینین كەسانێك بەهەواو ئارەزووی خۆیان گژوگیا پزیشكیەكان ئامادە دەكەن، بەبێ هیچ زانست و زانیاریەك، بەڕێژەیەكی تەواو تەندروست ناتوانن هیچ گژوگیایەكی پزیشكی ئامادەبكەن، وەك تێكەڵەی گیایی، گیراوەی گیایی، كەپسول گیایی، مەرهەمی گیایی، زەیتی گیایی، ئاوتكی گیایی، زۆر جار دروستكردن و ئامادەكردنی دەرمانە گیاییەكانیان لەجیاتی چارەسەر ژەهرن نەك دەرمان، چونكە دەبێت بە ڕێژەیەكی زانستی و بە شارەزایی ئامادەبكرێت، وە ئاگاداری چۆنیەتی بەكارهێنانی دەرمانە گیاییەكان بێت، چ كاتێك دەخورێت، چۆن بیخوات، بۆ چ نەخۆشیەك نابێت، كاریگەری لاوەكیان چیە؟

ڕێژەی زۆر لەگژوگیا پزیشكیەكان لای عەتارەكان و دووكانی بەهارات فرۆش و شوێنی مەوادی جوانكاری دەستدەكەوێت، كە زۆریان ڕێگە پێدراو نین، لەلایەن حكومەت و وەزارەتی تەندروستی، بۆیە خەڵكی توشی، چەندین كؽشەی تەندروستی دەكەن، ئەگەر پزیشكی پسپۆڕ و كەسانی شارەزا بەكاری نەهێنن.

هیچ گژوگیایەكی پزیشكی نابێت لەخۆتانەوە یان لەڕێگەی عەتارەكان و ئەو كەسانەی شارەزانین بەكاربهێنن، كارێكی ناتەندروستە و ژیان و تەندروستی خەڵك و نەخۆش دەكەوێتە مەترسییەوە.

ئەو كەسانەی لەبواری پزیشكانی میللی كاردەكەن، دەبێت وریای ئەوە بن، ئەگەر نەخۆشێك چارەسەری وەرگرتبێت بەدەرمانە كیمیاییەكان و لەگەڵیا دەرمانی گیاییش بەكاربێنێ، ئەگەر بە هەڕەمەكی بێت، پێكهاتە گژوگیاییەكان مەترسیدار دەكات بۆ بەكاربەر.
لەیەك كاتدا بەكارهێنانی دەرمانە كیمیاییەكان و دەرمانە گیاییەكان ئەگەری هەیە، نەخۆش و بەكاربەر ژەهراوی بكات وە تووشی چەندین كێشە و نەخۆشی دەبن وەك شێرپەنجە، سستی گورچیلە، نەزۆكی، سپل، جگەر، دڵ، مێشك، گەدە، لاوازی چاو، لاوازی جنسی، خەست بوونەوەی خوێن، غودە…

كۆكراوەكانی كیمیایی لە گیادا چین؟
خانە ڕووەكەكان، ئەو ماددانەی تێدایە، كە دەتوانین بە بەكارهێنانی مایكرۆسكۆب و تاقیكردنەوەی كیمیایی و فیزیایی دەستنیشانی بكەین. ئەم ناوەڕۆكانە یان بەرهەمی خۆراكی خەزنكراون، یا گژوگیای پزیشكی، ڕۆڵی تەواوی ئەو پێكهاتە چالاكانە نازانین لە دیاردە بایۆلۆجییە ڕووەكییەكاندا، بەڵام دەتوانین بڵێین كە بەشداری هیچ كارێكی بنەڕەتی لە و ڕووەكە ناكەن و پێكهاتەی لاوەكین.

چارەسەركارانی بواری پزیشكی، هەموویان ناتوانن دەستنیشانی نەخۆشی بكەن و نازانن بە شێوازێكی زانستی كار بكەن، ئەگەر دەرمانی گیایی بەكاربێنێ، بەنموونە: كەسێك نەخۆشە بەردی گورچیلەی هەیە یان گورچیلەی ڕملی هەیە، دەرمانی گیایی پێ دەدەن، كەچی لەجیاتی چارەسەر، نەخۆشی دەكەن، كاركردن لەبواری دەرمانی پەیوەندی بەژیان و تەندروستی خەڵكەوە هەیە دەبێت، ڕێگەپێدان لەلایەن حكومەت و لیژنە تەندروستیەكان ڕێگەپێدراوبێت، لەژیر چاودێری حكومەت بێت، پزیشكی پسپۆر، یان كەسانی شارەزا لەو بوارەدا چارەسەر بدەن بە بەكاربەر و نەخۆش، ئەگەرنا نەخۆش تووشی كێشە و گرفتی تەندروستی دەبێ و ژیانی دەكەوێتە مەترسیەوە.

مردن بەدەرمانی گیایی چییە؟
گژوگیا پزیشكیەكان، سیفات و خاسیەتی جیاوازیان هەیە لەلێكردنەوە و هەڵگرتن و ئامادەكردنیاندا، لەچارەسەركردنی نەخۆشی، بەنموونە گژوگیا پزیشكیەكان كاریگەری ئاو و هەوا، خاكیان، لەسەر دەبێت واتا دەبێت ئاو و هەوا و خاكەكە پاك بووبێت، وە لەكاتی لێكردنەوە و هەڵگرتن و وشككردن و ئامادەكردنی گژوگیاكە، دەبێت ئەو كەسە پزیشكی پسپۆڕ بێت، یان شارەزا و لێزان بێت، بۆیە ئەگەر شێوازی هەڵگرتن و لێكردنەوە و وشككردنەوەی گژوگیا پزیشكیەكان، بەشێوازێكی زانستی نەبێت، ئەوا گژوگیاكە سیفات و خاسیەتی خۆی لەدەست دەدات، لەجیاتی دەرمان هیچ سودیان نابێت و بەڵكو بگرە نەخۆش و بەكاربەر نەخۆش دەكەن.

تێبینی// هاوڵاتیانی بەڕێز” تكایە وریایی خۆتان بن هەندێك لەدكتۆرەكانیش زۆر شارەزانین لە چارەسەر بەگژوگیا پزیشیكەكان، ڕاستە دكتۆرایەكی هەیە لەچەند گژوگیایەك، یان بەشی بایلۆجی تەواوكردووە، یان بەشی كیمیا یان هەر بەشێكی تری پزیشكی تەواوكردووە لەبواری گیادەرمانی كار دەكەن، بەڵام مەرج نیە پسپۆڕ و زۆریش شارەزا بێت، بۆیە لەژێر ناوی دكتۆرا لەبواری گیادەرمانی هەڵمەخەڵەتێن، هیچ گژوگیایەكی پزیشكی، لەخۆتانەوە مەخۆن، بەڵكو بپرسە و پرسیار بكە، بزانە كام دكتۆر و چ كەسێك ئەزموونی زۆر باشی هەیە، لەبواری چارەسەر بەدەرمانی گیایی ئینجا، بەڕێنمایی و ئامۆژگاری، كەسانی شارەزا و پسپۆڕ لەبواری گیادەرمانی چارەسەر وەربگرە و بیخۆ”.