سەرهەد بایز حەسەن
مامۆستا لە بەشی كۆمپیوتەر لە زانكۆی سۆران
تەكنەلۆجیای سەوز كە بە ئای تی سەوزیش ناسراوە، چەمكێكە كە سەرنج دەخاتە سەر دیزاینكردن و پەرەپێدان و بەكارهێنانی سیستەمەكانی كۆمپیوتەر و ئامێرەكانی تری تەكنەلۆجیای زانیاری (IT) بەشێوەیەكی دۆستانە ژینگەیی. ئامانجی ئەوەیە كە كاریگەری ژینگەیی سیستەمەكانی IT كەم بكاتەوە، كە دەتوانێت بریتی بێت لە كەمكردنەوەی بەكارهێنانی وزە، كەمكردنەوەی پاشەڕۆی ئەلكترۆنی، و زیادكردنی تەمەنی هاردوێر. پێویستی بە ژماردنی سەوز لە ساڵانی ڕابردوودا زیاتر پەستان بووە، چونكە بەكارهێنانی تەكنەلۆجیا زیاتر بڵاوبووەتەوە و بەكارهێنانی وزە بەرزبووەتەوە.
یەكێك لە ئامانجی سەرەكی تەكنەلۆجیای سەوز ئەوەیە كە بەكارهێنانی وزە لە سیستەمی IT كەم بكاتەوە. ئەمە دەتوانرێ لە ڕێگای چەند واتایەكی جۆراوجۆرەوە بەدەست بهێنرێت، وەك باشتركردنی سیستەمەكانی كۆمپیوتەر بۆ ئەوەی بە شێوەیەكی كاراتر كاربكات، بەكارهێنانی هاردوێرێكی كارای وزەبەخشتر، و جێبەجێكردنی تایبەتمەندیەكانی بەڕێوەبردنی هێز كە ڕێگە بە ئامێرەكان دەدات بە ئۆتۆماتیكی بەكەمكردنەوەی بەكارهێنانی وزە، ئایتی سەوز نەك هەر یارمەتی پاراستنی ژینگە دەدات لە كەمكردنەوەی دەرچوونی گازی ، وەك دی ئۆكسیدی كاربۆن، میتان، و ئۆكسیدی نیترۆس، گەرما لە ئەتمۆسفێری زەویدا كەڵەكە دەكەن و بەشداری دەكەن لە گەرمبوونی زەوی و گۆڕانی كەش و هەوا. بەرهەم هێنان و بەكارهێنانی وزە، لەگەڵ ئەو وزەیەی كە لەلایەن سیستەمەكانی ئای تیەوە بەكاردێت، سەرچاوەیەكی گرنگی دەرچوونی گازییە، بەڵكو سوودی زۆری هەیە لەكەمكردنەوەی تێچوونی وزە بۆ حكومەتەكان و تاكەكان.
یەكێكی تر لە لایەنە گرنگەكانی ئایتی سەوز بریتییە لە فڕێدان و دووبارە بەكارهێنانەوەی پاشەڕۆی ئەلكترۆنی. ئامێرەكانی ئای تی كۆمەڵێك كەرەستەی مەترسیداری تێدایە، لەوانەش كانزا قورسەكان و ماددە ژەهراوییەكان، كە دەتوانن مەترسیەكی جدی بۆ سەر ژینگە دروست بكەن ئەگەر بە باشی فڕێنەدرێت. دووبارە بەكارهێنانەوە بەفیڕۆدانی ئەلكترۆنی نەك تەنها ئەو بڕە پاشەڕۆیە كەم دەكاتەوە كە لە شوێنی فرێدان كۆتایی دێت، بەڵكو ڕێگە دەدات بۆ چاكبوونەوەی ئەو ماددە بەنرخانەی كە دەتوانرێت بۆ بەرهەمهێنانی ئامێرە نوێكان بەكار بهێنرێت، پێویستیی ماددە خاوەكان كەم دەكاتەوە.
هەروەها تەكنەلۆجیای هەوری (Cloud Computing) و (Virtualization) پێكهاتە گرنگەكانی ئایتی سەوزن. ڕێپێدان بە سیستەمی كارپێكردنی هەمەجۆر یان بەرنامەكان بۆ كاركردن لەسەر سێرڤەرێك، كەمكردنەوەی ژمارەی سێرڤەرە پێویستەكان و بۆ كەمكردنەوەی بەكارهێنانی وزە. كۆمپیوتەری هەوری (Virtualization)، لە لایەكی ترەوە، بۆ چوونەژوورەوەی سەرچاوەكانی ئای تی لەسەر بنەمای هاوبەش، نەك پاراستنی ژێرخانی هاردوێری خۆیان. ئەمە دەتوانێت بەكارهێنانی وزە كەم بكاتەوە بە ڕێگەدان بە بەكارهێنانی سەرچاوەكان بە شێوەیەكی كاراتر، هەروەها كەمكردنەوەی پێویستی ڕێكخراوەكان و حكومەتەكان بۆ كڕین و هێشتنەوەی هاردوێرەكەی خۆیان.
جگە لە سوودە ژینگەییەكانی تەكنەكۆجیای سەوز، سوودی ئابووریش هەیە. بە كەمكردنەوەی بەكارهێنانی وزە و پاشەڕۆ، ڕێكخراوەكان حكومەتەكان و تاك دەتوانن پارە لە سەر تێچوونی وزە پاشەكەوت بكەن و خۆیان بەدوور بگرن لەو خەرجیانەی كە پەیوەستن بە فڕێدانی پاشەڕۆی ئەلكترۆنی سەرەڕای ئەوەش، ئایتی سەوز دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی كارایی و بەرهەم هێنان، هەروەها بەرزبونەوەی بەرپرسیارێتی كۆمەڵایەتی كۆمپانیا، كە دەتوانێت ناوبانگی ڕێكخراو و وێنەی براند باشتر بكات.
بە گشتی، ئایتی سەوز چەمكێكی گرنگە كە توانای ئەوەی هەیە كە كاریگەرییەكی گرنگی هەبێت لەسەر ژینگە و ئابووری. بە گرتنە بەری كرداری تەكنەلۆجیای سەوز، تاكەكان و ڕێكخراوەكان دەتوانن شوێنپێی ژینگەیی خۆیان كەم بكەنەوە، پارە پاشەكەوت بكەن، و بەشداری بكەن لە داهاتوویەكی بەردەوامتر. لەگەڵ بەردەوام بوونی تەكنەلۆجیا، گرنگە بنەماكانی تەكنەلۆجیای سەوز لە مێشكدا بهێڵیتەوە، وە بەردەوام بین لە پەرە پێدانی ڕێگای نوێ و نوێ بۆ كەمكردنەوەی كاریگەری ژینگەیی سیستەمەكان IT، ئێمە لە كوردستان تا ئێستا هیچ بیرمان لەوە كردۆتەوە!! كە بەكارهێنان و فرێدانی پاشماوەی بەرهەمەكانی تەكنەلۆجیا چۆن مامەڵە لەگەڵ بكەین بێ ئەوەی زیان بگەیەنین بە ژینگەی جوانی كورستان كە ئەركی هەموومانە بیپارێزین، با هەموومان بە چەمكی ئایتی سەوز هاورێی ژینگە بین.
