نووسینی. كوردی مستەفا
لەسەرەتای دامەزراندنی یەكەمین حكوومەتی كوردی بایەخ درا بە كردنەوەی زانكۆ و پەرەپێدانی كاری ئەكادیمیی، ئەم هەوڵە جێگەی دڵخۆشیی و بوژانەوەی كارنامەیی ئەكادیمیی بوو، چونكە ئەمە بوویە هۆی ئەوەی پێگەیاندنی نەوەیەكی ڕۆشەنبیر. بێگومان ئەمە بۆ سەردەمی خۆیی كارێكی بەجێ و گرینگ بوو، بەڵام دوای شۆڕبوونەوەی دەستهەڵاتی حیزب بۆ هەموو كایەكان و یەكە كارگێریی و بەڕێوەبردن؛ زانكۆش وەكوو ناوەندێكی ئەكادیمیی بێبەش نەبوو لە ڤایرۆسی دەستتێوەردانی حیزبی! ئەو هەڵەی لە ڕابردوو كرا نابێت ئێستەش لەسەری بەردەوام بین، بەڵكوو پێش ئەوەی زانكۆ ماهییەتی خۆی لەدەست بدات دەبێت ئەو بەشەی كە كرم گرتوویەتی ببڕدرێت!
دەبێت دەستهەڵاتی سیاسیی درك بەوە بكەن؛ زانكۆ ناوەندێكە بۆ پێگەیاندنی كادیری زانستیی، نەوەك كادیری حیزبیی. لە هەر كوێیەك دونیا زانكۆ بكرێتەوە لەسەر بنەمای كارنامەی زانستیی و لێهاتوویی هەڵسەنگاندن بۆ ئەو كەسێتییانە دەكرێت كە هەلی بەڕێوەبردنی ناوەندێكی مەعریفییان پێ دەدرێت، بەڵام لەناو كورد ئەم نەریتە هێشان نەپشكوتووە!
حیزب وەكوو هەر شتێكی تری ئەم مەملەكەتە دەستی هەیە لە دانانی سەرەك زانكۆ، ڕاگری كۆلێژ، سەرەك بەش، ئەو مامۆستایانەی وانە دەڵێنەوە، كارمەند، فەرمانبەر، كارگوزار و باخەوان و؛ بگرە هەر ئەمەش نا ئێستە حیزب دەستێكی باڵای هەیە لە دیاریكردنی كادیرانی خوێندنی ماجستێر و دكتۆرا ئەمەش لە ڕێی ڕێكخراوەكانی قوتابییان و خوێنكارانەوە!
تەنانەت ڕەخساندنی دەرفەتی خوێندن لە وڵاتانی دەرەوە لە لایەن وڵاتی دووەم، دیسان هەر حیزب ئەو كەسانە دیاری دەكات كە بڕیار وایە بخوێنن! بێگومان ئەمەش كاریگەری نەرێنیی لەسەر پێشخستنی ئاستی زانكۆكانی هەرێمەكەمانی دروست كردووە. دەبێت لەمەودوا حكوومەت لەسەر پێوەری زانستیی و ئەكادیمیی ئەم كەسێتییانە هەڵبژێرێت تا زانكۆ بێتە ناوەندێكی مەعریفیی كاریگەر نەوەك مەڵبەندێكی حیزبیی، ئەمەش لەپێناوی ئەوەی زانكۆكوردیییەكان لە ئاستی ناوەخۆ و دەرەوە ببنە جێی سەرنج و بایەخی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیی، ئەمەش بە چەند هەنگاوێكی گرینگ دەكرێت:
١- جیاكردنەوەی زانكۆ لە كاری حیزبیی و حكوومیی، بەڵكوو دەبێت وەكوو ناوەندێكی سەربەخۆ و مەعریفیی كارەكانی خۆی ڕابپەرێنێت.
٢- پرۆگرامی حیزبیی و كاری حیزبی لە زانكۆكان دوور بخرێتەوە، لە كاتێكدا نەبێت ئەگەر هاتوو؛ وەكوو هەر بابەتێكی هەنووكەیی بخرێتە ژێر چەتری لێكۆڵینەوە.
٣- حیزب چی تر دەست نەخاتە هەیكەلی ئیداریی و كارگێریی زانكۆكان، بەڵكوو لەسەر بنەمای كارنامەی ئەكادیمیی و پێوەری زانستیی سەرۆك زانكۆ، یاریدەرەكانی سەرۆك زانكۆ، ڕاگر و …هتد هەڵبژێردرین.
٤- حیزب دەست نەخاتە دیاریكردن و وەرگرتنی كادیرانی خوێندنی دیبلۆم، ماجیستێر و دكتۆرا.
٥- پێداچوونەوەیەكی ورد بە پەیڕەو و پرۆگرامی زانكۆكان بكرێتەوە، زانكۆ ببەسرێتەوە بە بازاڕی كار و پرسەهەنووكەیییەكان.
٦- لە هەبوونی هەر دەرفەتێكی خوێندن لە دەرەوە هەلی یەكسان و بە هەموو تاكێكی كۆمەڵگە بدرێت ”واتە؛ ئەو كەسانەی مەرجی دەرفەتەك دەیان گرێتەوە”، دواتر لە ڕێی لێژنەكی زانستیی پسپۆڕەوە كەسی شیاو هەڵبژێردن؛ تا ببنە كەسی سووندمەند بۆ كۆمەڵگە و ڕەوتیی زانستیی.
٧- بەشی نوێتر لە زانكۆكان بكرێنەوە، ئەو بەشانەی پێویست نین دابخرێن! بە هەزاران دەرچوو لە بەشێك خوێندوویانە نە حكوومەت هەلی دامەزراندنیان پێ دەدات، نە لە كەرتی تایبەتیش دەرفەتی كاریان پێ دەدرێت. لەبری ئەم بەشانە بەشی وا بكرێتەوە لە ئاستی پێداوستیی ئەمڕۆكە دابێت، بەمەش هەم ئەركی حكوومەت ئاسان دەبێت، هەمیش دەرچووان لە دەرەوەی كەرتی گشتیی لە كەرتی تایبەتیی دەتوانن كار بكەن.
٨- زانكۆئەهلیییەكان و پەیمانگەناحكوومییەكان بخرێنەوە سەر وەزارەتی خوێندنی باڵا، یانیش دابخرێن! لێ چارەسەری دووەم، بەباش نازانم. چونكە لەم زانكۆ و پەیمانگەیانە دەشێت ساختەكاری زیاتر بكرێت، كەسانێك بڕوانامە وەربگرن، بە حەقی زانستیی خۆی نەبێت! دواتر بە هۆی ئەو بڕوانامانەوە لە كەرتیی گشتییدا كار بكەن!
٩- نابێت حیزب، یان هەر گرووپێك و ڕەوتێكیی سیاسیی، ئایینیی و كۆمەڵایەتیی بۆ مەبەستەكانی خۆیان ”زانكۆ، كۆلێژ و پەیمانگە”ی نوێ بكەنەوە، دواتر لەژێر هەیمەنەی خۆیاندا بەڕێوەیان ببەن، بێ ئەوەی گوێ بدرێتە ئەو ئەركەسەرەكییانەی هەر یەك لەم دەزگەئەكادیمییانە هەیانە. جگەلەوەی بەشێك لەمانە نازانرێت؛ كێ پاڵپشتیی دارایییان دەكات و، بە چ نیازێك ئاڕاستە دەكرێن!
لە كۆتاییدا؛ هەبوونی زانكۆی سەربەخۆ وەكوو ناوەندێكی مەعریفیی پێویستییەكی حەتمییە بۆ پێشخستنی گەل و نشتیمان لە ڕووی زانستیی، ئابووریی، كۆمەڵاتیی و سیاسییەوە، تەنانەت لە ڕووی جەنگیی و سەربازییشەوە.