د. داهات حەوێزی، پسپۆڕی نەخۆشییەكانی هەناوی و شەكرە
دوو بنەمای سەرەكی هەیە بۆ خۆلاوازكردن ئەوانیش سیستەمی خواردن و وەرزشكردنە، بۆ ئەوەی لە پرۆسەی خۆ لاوازكردنەكە سەركەوتوو بیت پێویستە دەكات كەسەكە خواردنی تەندروست و وەرزشكردن بكاتە بەشێك لە ژیانی، واتە وەك چۆن بەشێك لە كردارەكانی ژیان پەیڕەو دەكەن، بە هەمان شێوەش بەرنامەی خۆ لاوازكردنەكەی هەمیشە لە مێشك بێت و پەیڕەوی بكات، وا باشتریشە ئەو كەسەی كە قەڵەوە ئامانجێكی دیاریكراو دابنێ بۆ دابەزاندنی كێشەكەی، بۆ نموونە بڵێ دەمەوێ كێشی لەشم پاش سێ مانگی دیكە بگاتە 80 كگم.
-خواردنی تەندروست زۆر پێویستە بۆ لاوازبوون، دەبێ كەسەكە هەر سێ ژەمە سەرەكییەكە خواردن بخوات، بەتایبەتی ژەمی بەیانیان كە زیندە چالاكیەكانی لەش رێك دەخاتەوە و رێگە نادات كەسەكە قەڵەو بێت، نابێ لە نێو ژەمە سەرەكییەكان بۆ نموونە بەرامبەر تەلەفزیۆن یان لەناو ئۆتۆمبێل خواردن بخوات، خۆی وابەستە نەكات بە خواردنی ژەمە خێراكان (وجبات سریعە)، خواردنەكانی لە قووتونراو، خواردنەوە گازییەكان و كحول، ئەمانە هەمووی ئەگەری قەڵەوی زیاتر دەكەن.
-پێویستە كەسەكە خۆی لەسەر ئەوە رابهێنێت كە خواردنی چەور و شیرین نەخوات، بۆ نموونە خواردنی كوڵاو بكاتە جێگرەوەی شتی سووركراو، لەجیاتی گۆشتی سوور با گۆشتی مریشك یان ماسی بخوات.
-بەپێی ئەوەی زۆربەی قەڵەوی خەڵكی ئێمە لە خواردنی كاربۆهیدراتە، بۆ دابەزاندنی كێش پێویستە خواردنی برنج كەم بكرێتەوە، خواردنی برنج لە هەفتەیەكدا سێ ژەم زیاتر نەبێ و هەر ژەمێكیش پێنج كەوچك زیاتر نەخوات، هەروەها دوور بكەوێتەوە لە خواردنی بنكڕی برنج، نان بە چێشتەوە مەخۆن، زۆر گرنگە كاربۆهیدراتی تری وەكو پەتاتە، گەنمەشامی، مەعكەڕۆنی، شیرینی دروستكراو و ئایس كرێم زۆر نەخورێت. لەجیاتی شیرینی دروستكراو میوەی تازە بخورێت، لەجیاتی بیبسی ماستاو بخۆرێتەوە، خواردنەوەی بەرهەمە شیرییەكان پێویستن و بەسوودیشن بە مەرجێك زۆر چەور نەبن، واتە كەرە و قەیماغ و سەرتوێژی ماست زۆر مەخۆن.
-رۆژانە 10 پەرداخ خواردنەوەی ئاو پێویستە بۆ كەسێكی قەڵەو، ئەمەش بۆ ششتنەوەی ژەهر و پاشەڕۆكان و یارمەتیدان بۆ لاوازبوون، نابێ كەسەكە زۆر خوێ بخوات، خوێ زۆر تەنها 3-5 گم رۆژانە پێویستە، واتە خوێی زیادە لەسەر سفرە دامەنێ، چونكە یارمەتی هێشتنەوەی شلەمەنییەكان دەدات و قەڵەویەكە زیاتر دەكات.
- ئەوەی زۆر گرنگە بۆ لاوازبوون و هێشتنەوەی كێشی لەش بە ئاسایی، بریتیە لە خواردنی بەردەوامی سەوزە و میوە، چونكە ئەم خۆراكانە ماددە پێویست و گرنگەكانی وەكو ڤیتامین و كانزاكانیان زۆر تێدایە و چەورییان تێدا نییە، كە هۆكاری سەرەكی قەڵەوییە، بە پێچەوانەوە یارمەتی تواندنەوەی چەوری دەدەن و زۆر بەسوودن بۆ لاوازبوون.
- پێویستە هەموو كەسێك هیچ ژەمێك نەكات بەبێ زەڵاتە و هیچ شەوێك رۆژ نەكاتەوە بەبێ خواردنی دووسێ پارچە میوە، جا هەر میوەیەك بێت، وا باشە میوە پێش ژەمی ئێواران بخورێت، ئەمانە دەبێ ببن بە بەشێك لە رۆتینی رۆژانەی كەسەكە”.