“وڵاتانی ئەوروپا دەزانن بارودۆخی كوردستان باش و ئارامە، بۆیە پڕۆسەی قبوڵكردنی كۆچبەر ئاسان نییە”
محەمەد ئامۆكەیی – زاری كرمانجی:
فەزیڵە شۆڕش، بەرپرسی ئەنجوومەنی ئەوروپای یەكێتی ئافرەتانی كوردستان، لە هەڤپەیڤینێكی زاری كرمانجیدا، باس لە رەوش و دۆخی ئافرەتان لە كۆمەڵگەی كوردی دەكات و تیشكیش دەخاتە سەر چەند پرسی دیكە.
دۆخی ئازادی ژنان لە كوردستان چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟
لە كۆمەڵگەی كوردی لە گەڵ بوونی پیاو سالاری، دایك رۆڵێكی گەورەی هەیە لە ناو خێزان، بەداخە وە هەرێمی كوردستان بەچەندەها بار و دۆخی ناڵە بار تێپەڕیوە كە كاریگەری زۆری هەبووە لە سەر ئازادی ئافرەت، بەڵام حكومەتی هەرێم و رێكخراوەكانی ئافرەتان بایەخیان بە دۆز و ئازادی ئافرەت داوە، هەر بۆیە دەبینین پەرلەمانی كوردستان چەندین یاسای هەموار كردۆتەوە لە بەرژەوندی ماف و ئازادی ئافرەت، دەستپێشخەریش بووە لە دەرچوونی یاسایەك كە یاسای بەرەنگاربوونەوەی توند و تیژی خێزانی ژمارە ٨ ی ساڵی ٢٠١٨ـیە. لە بەراودكردنی دۆخی ئازادی ئافرەت پێش راپەڕین و بوونی پەرلەمانی كوردستان دەبینین پێشكەوتنێكی باشی بەخۆیەوە بینیوە، ئەم پێشكەوتنەش كاریگەری لە سە ر پێشكەوتنی كۆمەڵگەدا هەیە.
لە روانگەی زانستی كۆمەڵناسیەوە، چۆن خوێندنەوە بۆ كلتوری كۆمەڵگەی كوردی دەكرێت؟ ئایا بە میتۆدێك دەتوانریت هەندێك كلتوری ناتەندروست كاڵبكرێتەوە، بەتایبەتی توندوتیژی خێزانی و پەروەردەیی؟
كورد وەك هەر كۆمەڵگەیەك كلتووری خۆی هەیە كە پێناسەی نەتەوەی كورد دەكات، كۆمەڵگەی كوردی تاڕادەیەك كۆمەڵگەیەكی عەشایری و خێلەكیە، بۆیە لە كلتورەكەشی رەنگدانەوەی دەبینین، بەداخەوە كلتوری پیاوسالاری بەسەری زاڵە، هەروەها لە قۆناغە مێژوویەكانی نەتەوەی كورد دەبینین كە بەگوێرەی گۆڕانی بارودۆخ، باری كۆمەڵایەتیش گۆڕاوە، پاشماوە و ئاسەوارەكانی زەق و دیارن، بۆ ئەوەی كلتورە نادروستەكان كاڵ بكرێت یان لە ناو بچێت پێوستمان بە یاسای بێكەلێن هەیە واتە یاسایەك بێت كە كەس نەتوانی لە كەلێنەكانی بخزی و سوودی لێ وەربگری، بۆ نموونە هێنانی ژنی دووەم كە بەیاسا دیاركراوە پیاو بەمەرج دەتوانی ژنی دووەم بێنێت، بەداخەوە ئەم كەلێنەی یاسا وای كردووە هەندێك لە پیاوان سوودی لێ وەربگرن و ژنی دووەم بینن.
بەشداری سیاسی ژنان لە بوارەكانی حكومڕانی كۆمەڵگەی كوردی تاچەند لەگەڵ پێوەرەكانی یەكسانی جێندەری هاوكۆكە؟
بێگومان بە شداری ئافرەتان لە حكومڕانی بەرەو باشی دەڕوا و دەنگی ئافرەت دەبیسترێ، بەڵام هێشتا هاوكۆك نیە لەگەڵ پێوەرەكانی یەكسانی، ئەگەر بە پێوەروی یەكسانی بێت رێژەی ئافرەت دەبێ زۆر لەمە زیاتر بێت بەتایبەتی لە حوكمڕانی كۆمەڵگە، خۆ ئەگەر كۆمەڵگەیەك پیاوسالاری تێدا بێت چۆن بە شداری ئافرەت یەكسان دەبێت.
لە ئێستای كۆمەڵگەی كوردی بابەتێك بۆتە جێگای قسەكردن، ئەویش كۆچی گەنجان و كەمبوونەوەی پڕۆسەی هاوسەرگیرییە، ئایا ئەمە كاریگەری لەسەر ئاسایشی كۆمەڵایەتی نابێت؟
بە بۆچوونی خۆم كۆچی گەنجان بووەتە چاولێكەریەك بەبێ دووربینی، بەداخەوە گەنج بیر لە كۆچكردن دەكات بێ ئەوەی بزانی دوا رۆژەكەی چۆنە، وڵاتانی ئەوروپی دەزانن بارودۆخی كوردستان باشە و ئارامە، بۆیە پڕۆسەی قبوڵكردنی كۆچبەر ئاسان نییە، زۆربە زۆری كۆچبەرەكان پەشیمانن لەم كارەی خۆیان، لەگەڵ ئەمەش گومانی تێدانیە كۆچی گەنجان بۆ دەرەوە كاریگەری هەیە لەسەر هاوسەرگیر و كاركردن، ئەگەر گەنجەكانی خۆمان ئەوكارانەی كە لەدەروەی وڵات دەكەن لە كوردستان بیكەن بێگومان لە پاڵ ئەوەی ژیانی خۆیان باشتر دەبێت پڕۆسەی هاوسەرگیریش نۆرماڵ دەبێت و لە هەمان كات پێویستیان بەكارمەندی بیانی نابێت.
یەكسانی جێندر لەرووی پێدانی پۆستی سیاسی و حكومی لە هەرێم جێبەجێكراوە؟
لەرووی وەرگرتنی پۆستی سیاسی ئەویش هاوكۆك نییە لەگەڵ یەكسانی، ئەوەی جێگای خۆشحاڵییە كە پارتی دیموكراتی كوردستان، كاری لەسەركردووە ئەمەش لەكۆنگرەی ١٤ پارتی بەرچاو كەوت ژمارەیەكی باش لە ئافرەتانی سیاسی پۆستی سیاسی و بەرپرسایەتیان وەرگرت، بۆ نموونە كۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموكراتی كوردستان بەرپرسایەتی لق، هەروەها لە كاری حكوومیش پۆستی وەزیر و سەرۆك پەرلەمان بەر ئافرەت كەوت، بەڵام پێویستمان بە كاركردنێكی زۆرتر هەیە كۆمەڵگەش پێویستە كاری سیاسی ئافرەت بە گرنگ وەربگرێت و قبوڵی بكات بە رادەیەكی باشتر.