بێوار نێروەیی
مامۆستای زانكۆ
لە دوای ساڵی ٢٠٠٣یەوە نەتەوەی كورد بە ئومێدێكی زۆرەوە بڕیاریدا لەگەل عێڕاق لە فورمی فیدڕالییەوە لە چوارچێوەی یەك دەوڵەتدا بژی، هەروەها رۆڵی بەرچاوی هەبووە لە دامەزراندن و بەهێزكردنی دام و دەزگا فیدڕالییەكان تا عێڕاق تا ڕادەیەك خۆی گرتەوە و توانی حكومەت دامەزرێنێ و كارو چالاكییەكانی بەردەوام بكات.
كاتێك حكومڕانانی بەغدا هەستیان بە بەهێزی خۆیان كرد لە جیاتی دانەوەی چاكەی كورد دەستیان كرد بە دژایەتی هەرێمی كوردستان و كێشەی یاسایی و سیاسی گەورەیان بو دروست كرد و كەوتنە بەرەی دژی خەڵكی كوردستان، تا گەیشتە بڕینی قوتی خەڵك لە خرابترین بارودۆخی جەنگ لەگەل داعشدا كە داڕوخانێكی ئابووری تووشی هەرێم ببوو.
چەندینجار بۆ چارەسەر كردنی كێشەكانی خاك و شایستە داراییەكان و ناكۆكییە سیاسییەكان وەڤدەكانی هەرێم بۆ پێشاندانی نییەت پاكی سەردانی بەغدایان كرد بۆ چارەسەری كێشە هەڵواسراوەكان، بەڵام ئەوەی هەستی پێ دەكرا ئەوەبوو كە ئەم عێڕاقە هەرگیز ئامادە نییە لە چوارچێوەی دەستوور كێشەكان چارەسەر بكات.
گەلی كورد بڕیاری ئەنجامدانی ڕاپرسیدا بۆ دیاریكردنی چارەنووسی خۆی و زیاتر لە ٩٢% خەڵك دەنگی بۆ سەربەخۆییدا.
لەجیاتی بەدەمەوە هاتنی بەغدا بۆ خواستی گەلی كوردستان بە هێز و پشتیوانی وڵاتانی هەرێمی هێرشی سەربازیان كردە سەر خاك و خەڵكی كوردستان و دەیان ڕێكاری توندیان گرتەبەر بۆ لە قاڵب دانی هەرێمی كوردستان.
دوای ڕیفڕاندومیش هەولێر هەوڵیدا بە گفتوگۆ كێشەكان چارەسەر بكات، بەڵام هەرگیز هەنگاوێكی كرداری لە بەغدا نەبینرا.
تائێستا كێشەكان بەردەوامن و دادگای فیدڕالیش بۆتە بەشێك لەم كێشانە بەجۆرێك كە وەك دامەزراوە بۆتە كۆسپ بۆ ڕێككەوتنی هەولێر و بەغدا.
ئەوەی ئێستا دەبیندرێ بابەتی پڕۆژەی یاسای بودجە و هەروەها نەوت و گاز بابەتی سەرەكی دانوستاندنن لە نێوان هەر دوو لا.
بە پێی دەرەنجامی ڕەفتاری دەوڵەتی قوڵی عێڕاق لەماوەی ڕابردوو هیچ ئومێدێك نیە كە نە لە بودجە و نەلە یاسای نەوت و گاز بگەنە ڕێكەوتن.
بۆیە ئەو چاكسازییەی كابینەی نۆیەم دەستی پێكردووە بە كەم كردنەوەی خەرجییەكان و زیادكردنی داهاتەكان وڕێكخستنەوەی میلاكات و شەفافكردنی سەرچاوەی داهات، ئەمەش باشترین بەدیلە بۆ بەغدا بەجۆرێك دەبێت ئەم چاكسازیانە بەردەوام بن تا دەگاتە ئاستی خۆبژێوی هەرێمی كوردستان و حكومەت بتوانێ بەداهاتە جۆراوجۆرەكانی خەرجییەكانی دابین بكات.
هەرگیز بەغدا چاوی بە پێشەوە چوونی هەرێم هەڵنایەت و دەسەڵاتی دەرهێنان و فرۆشتنی نەوت ناداتە هەرێم و بودجەش پەسەند بێ بە وەزیرێك گرفتی بۆ دروست دەكرێت.
بۆیە دەبێ هەماهەنگی و هاوكارییەكانی بەغدا لە هزری خۆمان فڕی بدەن و لە بیری بكەین و چاكسازی بكەینە بەدیلی بەغدا بە جۆرێك بتوانین لە رووی ئابوورییەوە ئیدارەی خۆمان بدەین و ناچار نەبین سازشی سیاسی بۆ بەغدا بكەین، لەبەرامبەر بڕە پارەیەك كە پچڕ پچر بۆ هەرێم دێت.
