محەمەد ئامۆكەیی – زاری كرمانجی:
شیرین عەبدوڵڵا دانیشتوی قەزای مێرگەسۆرە و دەرچووی بەشی یاساییە لە زانكۆی سۆران، ماوەی دوو ساڵە كاری پارێزەرایەتی دەكات، لە دیدارێكی زاری كرمانجیدا، باس لە هەڵبژاردنی پیشەی پارێزەرایەتی و گرفتە كۆمەڵایەتییەكان، بەزربوونەوەی رێژەی جیابوونەوەی هاوەسەران و زۆری رێژەی پارێزەری ئافرەتان دەكات.
لە دەستپێكی قسەكانیدا، ئەم پارێزەرە هێما بۆ ئەوەدەكات:” لە قوتابخانە بووم هیچ كاتێك بیرم بۆ ئەوە نەدچوو رۆژێك دادێت دەبم بە پارێزەر، بەڵام دوای ئەوەی نمرەیەكی بەرزم بە دەستهێنا لە پۆلی ١٢ی وێژەی، لەوكاتەدا بیرم كردەووە كە بەشی یاسا بەرزترین بەشەو توانام هەبوو لەم بەشە بخوێنم، بۆیە هەڵمبژارد و دەمزانی بەدەستهێنانی بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە یاسا واتە بەدەستهێنانی زۆر شت، دوای تەواوكردنی خوێندنی زانكۆ راستەخۆ ناسنامەی پارێزەرەیەتیم دەركرد چونكە باوەڕی تەواوم بەخۆم هەبوو كە لەم پیشەی دا سەركەوتوو ئەبم.
شیرین، ناشی شارێتەوە، زۆر كەس وتیان پارێزەرایەتی پیشەیەكی مەترسیدارە و مەبە پارێزەر، بەڵام سووربووم لەسەر ئەم هەڵبژاردەیەم، لەم دوو ساڵەش حەز و خولیام بۆ پارێزەرایەتی زیاتر بووە، دەڵێت، پیشەی پارێزەرایەتی وەك ئەوە نییە كە كەسی ئاسایی بیری لێدەكاتەوە، پیشەیەكی پیرۆزە ئەتبەستێتەوە بە كۆمەڵگەی خۆت، دەزانی كۆمەڵگەی تۆ چی پێویستە و چی پێویستە نییە، پشتیوان بە خودا بتوانم زۆرترین خزمەت بە گەل و نیشتیمان بكەم لە رێگای كاری پارێزەرایەتی.
شیرین عەبدوڵڵا، لەبارەی رێژەی زۆری پارێزەری ئافرەت رەخنە لە سیستەمی خوێندن دەگرێت و رایگەیاند:” بە شێوەیەكی گشتی نەك تەنها لە ئیدارەی سەربەخۆی سۆران، بەڵكو لە تەواوی هەرێمی كوردستان رێژەی پارێزەر ساڵ بە ساڵ روو لە زیادبوونە بە هەردوو رەگەزەوە، زیادبوونی ئەم رێژەیەش هۆكاری خۆی هەیە یەكێك لە هۆكارەكان بوونی ئەم سیستەمە نارێكەیە كە پەیڕودەكرێت لە كوردستان، تەنها بەدەستهێنانی بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە یاسا بەسە بۆ بوون بە پارێزەر، لێرەدا كێشەمان لەگەڵ بڕوانامەدا نییە، بەڵام دەكرێت لەگەڵ بوونی بڕوانامەی یاسا هەندێك مەرجی دیكە دابنرێت و میكانزمێكی تر دابنرێت بۆ سنووردار كردنی ئەم رێژە زۆرەی پارێزەر.
دووپاتی كردەوە، لە زۆربەی وڵاتانی جیهان بە گوێرەی ژمارەی دانیشتوان پارێزەر دادەنرێت و بەپێی پێویستی هاووڵاتییان بە پارێزەران، بەداخەوە لە هەرێمی كوردستان سەرەڕای زانكۆ حكوومییەكان كە رێژەیەكی زۆر قوتابی لە بەشی یاسا وەردەگرن لە ئێستادا زانكۆ ناحكووكمیەكانیش زۆربوونە لەوێش رێژەیەكی بەرچاو لە قوتابی بەشی یاسا تەواو دەكەن و دەتوانن بە ئاسانی ناسنامەی پارێزەر دەربكەن و ببن بە پارێزەر، ئەمەش یەكێكە لە هۆكارەكان كە وادەكات رێژەی پارێزەر زیادبێت”.
ئەو پارێزەرە، ئاشكراشی دەكات:” ئیدارەی سەربەخۆی سۆران ژمارەیەكی زۆر لە پارێزەرمان هەیە و رێژەی پارێزەرانی كچیش زۆرە، بەڵام هەموویان بە شێوەیەكی كارا كار ناكەن و زۆربەیان لە ماڵەوە دانیشتوون بەهۆی نەبوونی ئیش وكار، راستە ئیدارەی سۆران ئیداریەكی گەورەیە، بەڵام جۆرێك لە قۆرخكاری بوونی هەیە لە پیشەی پارێزەرایەتی بۆیە زۆر گرنگە و پێویستە ئەو پارێزەرانەی خزمەتێكی زۆریان هەیە هاوكاری ئەو پارێزەرانە بكەن كە تازە دێنە ناو پیشەكەوە .
روونی دەكاتەوە، تا ئێستا نە ئەنجوومەنی دادوەری نە سەندیكای پارێزەران بە شێوەیەكی گشتی لە حكومەتی هەرێمی كوردستان نەتوانراوە میكانزمێكی باش دابنێن كە كێ پارێزەر و كێ پارێزەر نییە، رێژیەیەكی زۆر لە پارێزەر هەن كاری پارێزەرایەتی ئەكەن، بەڵام لە هەمان كاتدا موچە خۆری حكومەتیشن بە پیشەی جۆراوجۆر، كە ئەمەش پێچەوانەی یاسایە ناكرێت كەسێك پارێزەر بێت و لە هەمان كاتدا دامەزرابێت لە حكومەت.
پارێزەر شیرین، باس لەو كێشانە دەكات كە لە ئیدارەی سۆران بوونیان هەیەو ئەوان وەك پارێزەر كەیسەكان وەردەگرن و دەڵێ:” زیاتر كێشە كۆمەڵایەتییەكانن ئەمەش زیاتر قوڵ دەبێتەوە بۆ نێو خێزانەكان واتە كێشە خێزانییەكان زۆرن، لەوانە داواكانی باری كەسی وەكو جیابوونەوە نەفەقە و داواكانی تاوان بە تایبەتی تاوانی هەڕەشەكردن كە زۆربووە و خراپ بەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندی، زیاتر ئەو كێشانە و داوایانەی كە پارێزەرە كچەكان پێیهەڵدەستین داواكانی باری كەسیە و تاوان و بەرایە و هەروەها بەوپێیەیی لە ئیدارەی سەربەخۆی سۆران تەنها دادگای بەرایمان هەیە، لە ئێستادا كێشەكان زۆربوونە و زۆرترین قەزا و ناحیە سەر بەئیدارەی سەربەخۆی سۆرانن و لە پاڵ دادگای لێكۆڵینەوە و باری كەسی و كەتن و بەرایی ئێمە پێویستیمان بە دادگای تاوانەكانیشە”.
دەربارەی دروستبوونی كێشە بۆ پارێزەران لەكاتی وەرگرتنی كەیسەكان، شیرین عەبدوڵڵا نایشارێتەوە كە تووشی كێشە دەبن و وەك خۆی گووتی:” لە كاتی كاركردندا بێگومان پارێزەران رووبەرووی زۆر كێشە ئەبنەوە بە تایبەت لەگەڵ لایەنەكانی داواكان ئەمەش هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە خەڵك باوەڕیان بە یاسا و دادگا و پارێزەران نییە و سروشتێكی عەشایەری بوونی هەیە و نەبوونی رۆشنبیری و هۆشیاری یاساییە لە نێو خەڵكدا، ئەگەر یەكێك لە لایەنەكانی داوا پارێزەر بۆخۆی بگرێ لایەنەكەی تر بە چاوێكی دوژمنانە سەیری ئەو پارێزەرە دەكات و زۆرجار كێشە و بەربەست و هەڕەشەی ئاراستە ئەكرێت” .
لەدوا قسەكانی دا پارێزەر شیرین عەبدوڵا، بە نیگەرانیەوە باس لە حاڵەتەكانی جایبوونەوەی هاوسەران دەكات لە سنووری ئیدارەی سۆران و دەڵێ:” لە ئێستادا رێژەی جیابوونەوەی هاوسەران لە ئیدارەی سۆران زۆربووە و رۆژ لە دوای رۆژە ڕێژەكە زیاد دەبێت، ئەگەر رۆژانە سەرێك لە دادگای سۆران و دەوروبەری بدەین، دەبینن ژمارەیەكی زۆر لە ئافرەتان و پیاوان رێكارەكانی جیابوونەوە ئەنجام ئەدەن یاخود مامەڵەی جیابوونەوە پێشكەش ئەكەن كە لە دەرەوەی دادگا كردویانە، زۆرجار بینیومانە كچ و كوڕ هاتوونەتە دادگا بۆ ئەنجامدانی پڕۆسەی هاوسەرگیری دوای ئەنجامدانی رێكارەكانی هاوسەرگیری بۆ رۆژی دواتر یەكێكیان هاتووە بۆ ئەنجامدانی ڕێكارەكانی جیابوونەوە، واتە لە ٢٤ كاتژمێر هەم مارەبڕی كردووە و هەمیش داوای جیابوونەوە یان كردووە بە هۆكاری جیاجیا، رێژەی زۆربوونی ئەم حاڵەتانەش هۆكاری خۆی و هۆكارەكان زۆرن و جۆراوجۆرن لە ساڵی ڕابردوودا، دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان ئامارێكی گشتگیری لە بارەی باری خێزانی و كۆمەڵایەتی و تەندروستی لە هەرێمی كوردستان بڵاوكردووەتەوە، بەپێی ئامارەكە زۆرترین حاڵەتەكانی جیابوونەوەی هاوسەران بەهۆی دەستێوەردانە خێزانییەكانەوەیە، لە ئامارەكەدا چەند لایەنێك خراونەتەڕوو كە هۆكارن لە جیابوونەوەی هاوسەراندا، ئەوانیش، دەستێوەردانی خێزانی، نەگونجانی كۆمەڵایەتی، نەبوونی متمانە، ئاڵودەبوون و خواردنەوەی كحوول، لێدانی پیاو لە هاوسەرەكەی، فرەژنی، پێداگریی هاوسەر، باری ئابووری، هۆكاری تر.
