هەڵبژاردن مافی هاووڵاتییانە،ناكرێت بەهۆی ناكۆكی حیزبێكەوە ئەو مافەیان لێ بسەنرێتەوە
زاری كرمانجی – سۆران:
دوای ئەوەی بەپێی فەرمانێكی هەرێمی 1-10-2022 وەك رۆژی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیاری كرا، بەڵام بەهۆی رێكنەكەوتنی لایەنە سیاسییەكان، تەمەنی پەرلەمان درێژ كرایەوە، بە گوتەی شارەزایان و یاساناسان، یەكێتی بە هۆكار و بیانووی جیاواز، هەوڵی دواخستنی پڕۆسەكە دەدات و نایەوێت ئەمساڵ هەڵبژاردن بكرێت. بەرپرسێكی پارتییش، دەڵێت: ئەگەر یەكێتی بیانونەگرێت سەرۆكی پەرلەمان لە خۆیانە، فەرموو با ئەم هەفتەیە كۆبوونەوەیەكی پەرلەمان رێك بخات و هەمواری یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بخاتە بەرنامەی كار و یاساكە هەموار دەكەینەوە، كۆمیسیۆنیش بەو شێوەی ئەوان دەیانەوێت كارا دەكەینەوە، بەس بۆ ئەوەی ئەمساڵ هەڵبژاردن بكرێت.
لە ساڵی 1992ەوە تا ئێستا، یەكێتی نیشتمانیی كوردستان لە هەموو جوومگەكانی حكوومەت بەشدارە و پۆست و پلە وەردەگرێت، بەڵام بەردەوام لە شكست و كەمبوونەوە بووە و تا دێت قەبارەی بچووكتر دەبێت و ژمارەی كورسییەكانی كەمتر دەبنەوە، ئەوە دەری دەخات یەكێتی لە ماوەی ئەو ساڵانەدا نەیتوانیوە پابەندی بەڵێن و رێككەوتنەكانی بێ و كاری باش بكات، ئامانجی تەنها ئەوە بووە كە حكوومەت بۆ بەرژەوەندی خۆیی و بەدەستهێنانی پلە و پۆست بەكاربێنێت.
لە دوایین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، كە لە ساڵی 2018 بەڕێوە چوو، یەكێتی تەنیا 21 كورسی پەرلەمانی بەدەست هێنا، كە كەمترە لە نیوەی كورسییەكانی پارتی، لەكاتێكدا پارتی خاوەنی 45 كورسی پەرلەمانە، بەڵام پارتی دەیەوێ مافی یەكسانی لەگەڵ لایەنەكان و یەكێتی هەبێت، بۆیە ئەمە شەڕفرۆشتنە، ئەگەرنا هیچ كات نەبووە حیزبێك بیەوێت هەمان مافی هەبێت، لەگەڵ حیزبی زۆرینە.
د . رێبین سەلام، مامۆستای زانكۆ، بە زاری كرمانجی گوت: زۆر جار لێرە و لەوێ دەبیستین كە فڵان حیزب گلەیی هەیە لە هەڵبژاردن، بەڵام ئەو گلەییانە كە دەكرێ لەوانەیە (بەر لە هەڵبژاردن یاخود پاش هەڵبژاردن بێت) هەر حیزب و لایەنێك كە بەر لە هەڵبژاردن بترسێ و بیانوی ناڕەوا بدۆزێتەوە ئەوە سەلمێنەری تەنها یەك بابەتە، ئەویش ترس و لەرزییەتی لە دۆڕان.
سەلام، زیاتر گوتی: یەكێتی باش دەزانێ ئەگەر هەڵبژاردن بكرێت، ئەوا بێگومان لە دواوەی حیزبەكانی دیكەی كوردستان دەبێت و كورسیەكانی بەشێوەیەكی بەرچاو كەم دەبنەوە، واتە ئەگەر نەبنە پێنجەم و شەشەم حیزبی كوردستان، ئەوا لە باشترین حاڵەتدا چوارەم حیزب دەبن، لەبەر ئەو هەموو گلەیە زۆرەی خەڵكە یەكێتیەكەی ناو یەكێتی لە لایەك و پێچكردنەوەی بەشێكی زۆر دەنگدەران و سەركردەكانی یەكێتی بەلای لاهور جەنگیدا، لەبەر ئەم راستیە حاشا هەڵنەگرە یەكێتی ناوێرێت خۆی لە هەڵبژاردن بدات و هێندەی تر بچووك بێتەوە و بچێتەوە ئاو كە ئیتر نەچێت بە باڵای باڵەكانیدا و تەسك و تروسك بێتەوە.
محیەدین بادلی، چاودێری سیاسی، بە زاری كرمانجی گوت: هەڵبژاردن مافێكی شەرعی و دەستووری هاووڵاتییانە، ناكرێت بەهۆی ململانێی سیاسی و ناوخۆیی حیزبێكەوە ئەو مافە لە خەڵك بسەنرێتەوە یان دوابخرێت، هەمیشە هەڵبژاردن بووەتە نیشانە و هێمای دیموكراسیەت و بەشداریكردنی خەڵك لە دەستەڵات، لەم بوارەشەوە پارتی بە پەرۆشە كە بەزووترین كات هەڵبژاردن بكرێت و پەرلەمانێكی كارا و حكوومەتێكی تازە دابمەزرێتەوە، لە پێناو خزمەتی زیاتر بە وڵات و خەڵك.
بادلی، روونی كردەوە: یەكێتی خۆدزینەوە و لاملی پێوە دیارە بە پێداگرتن لەسەر كۆمەڵێك بەربەست و داواكاری ناپێویست، ئەو دەرخستانەی یەكێتی لەسەر هەڵبژاردن پەیوەستە بەو دۆخە شلەژاویە و قەیراناوییەی ناو حیزبەكەیان، هەروەها ترسانە لە كەمبوونەوەی دەنگەكانیان و لاوازبوونی پشتگیری جەماوەری، بەپێی یاسا و بڕگەكانی دیموكراسیەت، ناكرێت لایەنێك بە هۆكاری كێشە ناوەخۆیەكانیەوە ببێتە بەربەست لەبەردەم هەڵبژاردن و دواخستنی زیاتری دەنگدانی هاووڵاتییانی هەرێم، كە مافی ڕەوای خۆیانە.
هەر پەیوەست بەو پرسە، زیرەك رواندزی، چالاكوانی سیاسی، دەڵێت: بەداخەوە یەكێتی پشكی شێری بەردەكەوێت لە هەوڵدان بۆ دواخستنی هەڵبژاردن و بیانووهێنانەوە بۆ ئەم پڕۆسەیە، لە چەند ساڵی رابردوو هیچ كات یەكێتی كێشەی لەگەڵ پێكهاتەكان و كورسیەكانیان نەبووە، بەڵام ئێستا لەم بارودۆخەی كە حیزبەكە تێی كەوتووە كورسی پێكهاتەكانی كردۆتە بیانووی سەرەكی.
دووپاتی كردەوە: ئاشكرایە هەرێمی كوردستان شوێنی پێكەوە ژیان و كۆكردنەوەی نەتەوەی جیاواز و كلتوری جیاوازە، شڵەژانی یەكێتی بۆ تێكدانی ئەم دۆخەی كوردستانە لەگەڵ ئەم پێكەوەژیانەی كە هەیە ئەمەش جێی نیگەرانییە و قبوڵكراونییە، گرنگە هەرێمی كوردستان و حكوومەت و دەستكەوتەكانی نەكرێنە قوربانی هیچ حیزب و لایەنێك و پاراستنی هەرێم و دەستكەوتەكانی و بەردەوام بوونی پڕۆسەی دیموكراسی و پەرپێدانی لە بیانووی هەموو حیزبێك گەورەترە.
هاوار محەمەد، بەرپرسی بەشی یاسایی لە دەزگای هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان، بە زاری كرمانجی راگەیاند: پارتی لە روانگەی ئەوەی كە هەڵبژاردن مافێكی سروشتیی هاووڵاتییانە و ناكرێت هیچ لایەنێكی سیاسی لە بەرژەوەندیی خۆی مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسە بكات، هەر لەبەرئەوەیە، هەمیشە جەخت لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردن لە وادەی خۆیدا دەكاتەوە و بە هیچ شێوەیەكیش لەگەڵ دواخستنیدا نەبووە.
بەرپرسی بەشی یاسایی لە دەزگای هەڵبژاردنی پارتی، دەڵێت: لەگەڵ هەمواركردنەوەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا نەبووین، تەنها بۆ ئەوەمان بوو كە هەڵبژاردن لە وادەی دیاریكراوی خۆی دوا نەكەوێت، بەڵام كە ئێستا ماوەكە درێژ كراوەتەوە، لەگەڵ ئەوەداین تەنانەت هەر ئەم هەفتەیە سەرۆكی پەرلەمان دانیشتنێكی تایبەت بە پرسی هەمواركردنەوەی هەڵبژاردن دابنێت، بۆ ئەوەی لە نزیكترین دەرفەتدا هەمواری یاساكە بكرێت، وەك ئەوەی هەندێك لایەن بیانۆیان هەیە و داوای دەكەن.
گوتیشی:”بۆ بابەتی كۆتاكانیش وەك هەموو لایەنە سیاسییەكان لەسەری كۆكن، با خۆیان بڕیار بدەن چۆن داوا دەكەن با وا بێت ئەوە مافی ئەوانە”.
ئەو بەرپرسەی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی، گوتیشی: ئەگەر یەكێتی بیەوێت هەڵبژاردن بكرێت بیانۆ ناهێنێتەوە، ئەوە سەرۆكی پەرلەمان یەكێتییە، با بفەرمووێ هەر ئەم هەفتەیە پەرلەمان لەسەر ئەو پرسانەی كە خۆیان داوایان دەكەن كۆ بێتەوە، پارتی ڕازییە، با هەموو بابەتەكانی پەیوەست بە هەڵبژاردن لە پەرلەمان ڕێكارە یاساییەكانی تەواو بكرێت و وادەی هەڵبژاردن دیاری بكرێت، ئەگەرنا ئەوە ڕوونە كێ نایەوێ هەڵبژاردن بكرێت.”