هەرێمی كوردستان لەرووی گەشەی دانیشتوان و گروپی تەمەن وڵاتێكی گەنجە
پشتیوان كەریم – سۆران:
لە میانەی بەشداری كردنی لە پڕۆگرمی بەدوواداچوونی رادیۆی زاری كرمانجی، حەیدەر مەحموود، بەڕێوەبەری ئاماری ئیدارەی سۆران، تیشك دەخاتە سەر شێوازی رووپێوكردن و وەرگرتنی ئامار و سەرژمێری، دەڵێت:” كارەكانمان بریتییە لە كۆكردنەوەی داتاو زانیاری لە گشت بوارەكاندا، ئەم پڕۆسەیەش بەشێوەی مەیدانی و بەشێوەی سامپل وبەشێوەی گشتگیریش هەیە، دەشڵێت:” ئەمساڵ لە سنووری ئیدارەی سۆران رووپێوی لە چەندین كەرتدا ئەنجام دەدرێت .
بەڕێوەبەری ئاماری سۆران، بۆ زاری كرمانجی گوتی:” سەرژمێری گشتی، ماوەی چەند ساڵێكە نەكراوە و مەبەست لەمەش گەشەسەندنی دامەزراوەكانی حكوومەت و پڕۆژەكان و خزمەتكردنە بە هاووڵاتییان لەسەر بنچینەی بنەما و زانیاری ئەنجام دەدرێت .
حەیدەر مەحموود، ئەوەش دەخاتەڕوو:” سەرژمێری پڕۆسەیەكی گشتگیری نشتیمانییە و بەیاسا دەبێت هەر دە ساڵ جارێك بكرێت، بەڵام بەداخەوە وڵاتی عێڕاق تا ئێستا سەرژمێرییەكی تەواو نەكراوە، ئێمەش بەشێكین لەم وڵاتە، كەی بڕیاری سەرژمێری درا ئێمەش وەك بەڕێوەبەرایەتی ئاماری سۆران، ئامادەین لە كات و ساتێكدا بكرێت ئامادەسازی خۆمان دەكەین بۆ ئەم كارە و لەساڵی 2009 ئامادەكارییەكان چوونەتە واری جێ بەجێكردن، بە شێوەی مەیدانی پڕۆسەی ژمارەدان و گەماڕۆسازی كە شار و گوندەكان دەگرێتەوە ئەم پڕۆسەیە بەسێ هەنگا و كەرتی جیاوازی داتا ئامادەكاری بۆ كراوە، وەك ژمارەی خێزان و خانوو و كەسی و دواتر وا بڕیار بوو لە ساڵی 2010 ئەنجام بدرێَـت، لە ئێستادا لە بۆشایداین لە نەبوونی سەرژمێری، ئەمەش كۆمەڵێك گرفتی دروست كردووە لە وڵات و دامودەزگاكان، پڕۆسەكە دەبێت بڕیاری لەسەر بدرێت و كاتەكەشی دیاری بكرێت و ئامادەكاری بۆ بكرێت، تا بریار نەدرێت ئێمە ناتوانین سەرژمێری ئەنجام بدەین.
بەڕێوەبەری ئاماری ئیدارەی سۆران، روونیشیكردەوە:” لە هەرێمی كوردستان لە پەرەسەندن دایە، لە ساڵی 2010 تا 2020 ژمارەی دانیشتووانان بەشێوەی مەزندە كراوە، لە بوارەكانی دیكەش وەك رووپێوەكانی پشەسازی، كشتوكاڵ، گەشتوگوزار و بیناسازی ئەنجامدراون، ئاماژەكانیش لە ساڵی 2010 تا 2020 كەم بۆتەوە لە ئاستی هەرێم 2.8 بۆتە 2.2 واتا رێژەكە كەم بۆتەوە، بەدیاریكراویش لە جیهان گۆڕانكاری رووی داوە، نموونە وڵاتی هندستان رووی لە زیاد بوون كردووە لە كاتێكدا وڵاتی یابان ژمارەی دانیشتووانی كەم بۆتەوە، لە هەرێمی كوردستان و پارێزگاكانی هەرێم قەبارەی خێزان و رەگەز خراونەتەروو لەبەر نەبوونی سەرژمێری نەتوانراوە بەووردی بكرێت، بەپێی داتاو ئامارەكان هەرێمی كوردستان وڵاتێكی گەنجە لەرووی دابەشبوونی دانیشتوان و گەشەی دانیشتوان و گروپی تەمەنەوە، رەگەزەكانی نێرو مێ زۆر نزیكن لەیەك، گروپی تەمەنیش بەشێوەی زانستیش دیاری كراوە لە تەمەنی 15 تا 63 ساڵی گەنجن، بۆیە هەرێمی كوردستان بە وڵاتێكی گەنج دیاری كراوە، رێژەی دانیشتوانانیشی زیاتر لە شەش ملیۆن كەسە و گەشەی سەندووە و جوگرافیای هەرێمیش، شیاوە بۆ ئەوەی گەشەی زیاتری تێدا رووبدات و قەبارەی خێزانیش لە شارنشین بچووكترە لە گوندشین ئەمەش چەند فاكتەرێكی هەن.
ئاماژەشی بەوەدا، ساڵی رابردوو رووپێویەك كرا بۆ دامەزراوەی پیشەسازی بازرگانی، كە تایبەت بوو بە كەرتی پیسەسازی، بازرگانی بچووك، زۆر بچووك، مام ناوەند، رووپێوێكی گرینگ بوو لە رووی پیشەسازی، چەندین نیشانەدەری دەرچوون لە بواری خاوەنكار و دەستی كار و جۆری پیشە و تۆماركراو یاخود نەكراون، ئەو نیشاندەرانە رووپێوێكی گرنگ بوو چوونە ناو خێزانەكان بۆ ئەوەی بتوانین ئەو خێزانانە پیشەسازی بچووكیان هەبێت بەدیاریكراوی كوردستان وڵاتێكی گەنجە وەك رووپێوی دانیشتووان و هێزی كار بێكاری نوێكردنەوەی یەكە كارگێڕییەكان رووپێوی بواری كشتوكاڵ كە چەندین بوار لە خۆدەگرێت لە پیشەسازی گواستنەوە گەیاند و گەشتیاری.
حەیدەر مەحموود، بەڕێوەبەری ئاماری ئیدارەی سۆران، گوتیشی:” لە سنووری ئیدارەی سۆران 802 گوند بوونیان هەیە، بەڵام بەشێكی زۆری ئەو گوندانە لە سنووری قەزای سیدەكان، مێرگەسۆر و چۆمان و رواندز چۆڵكراون بە هۆكاری نائارامی، بەدیاریكراوی 2009تا 2010 كۆی ئەو گوندانەی تۆماركراون، زیاتر لە 800 گوندن زیاتر لە 200 گوندیش چۆڵكراون، لە ئێستادا ئیدارەی سەربەخۆی سۆران پێنج قەزاو 13 ناحیەی هەیە، پلانی زیاد بوون و هێنانەكایەی چەند قەزاو ناحیەی نوێ بۆ ئەمساڵ لە ئارادایە، هەروەها بەڕێوەبەرایەتی ئاماری سۆران تاكە دامەزراوەین كە لە تەواوی سنووری ئیدارەی سۆران كار دەكەین، پلان هەیە لە داهاتوو بەپێی پێویست لە چەند قەزایەك هۆبە یاخود بنكەیەكی ئامار كارا بكەین و بكەینەوە، بۆ ئەمەش ئامادەكاری تەواو كراوە لە ئایندەیەكی نزیك دەكرێتەوە، هەروەها وەك بەڕێوەبەرایەتی ئاماری سۆران هاوئاهەنگیمانكردووە لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی ئیدارەی سۆران كە سیستەمێك ئامادە بكرێت لە ئیدارەی سۆران لە تەواوی نەخۆشخانە و نووسینگەی لە دایكبوون و مردن، تا بتوانن داتاو زانیاری لە دایك بوون و مردن بەسیستەم تۆمار بكرێت و مانگانە كۆی داتاو ئاماری تەواو لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی ئیدارەی سۆران وەربگرین”.